به گزارش خبرنگار سینمایی دیباچه، امروز 28
تیرماه است. روزی که خسروی سینمای ایران کره خاکی را ترک کرد و به دیار باقی
شتافت.
امروز 9 سال است که خسرو شکیبایی در بین ما
نیست. بازیگری خوش نام که اهالی سینما
دوستش داشتند و عمو خسرو صدایش می کردند..
خسرو شکیبایی، متولد 1323 بود و پدرش حیدر شکیبایی سرگرد ارتش بود و خسرو در کودکی از دستش داد؛ و پس از آن
مرارت های بسیاری کشید و شغلهای مختلفی را تجربه کرد و در خلال سختی ها بزرگ و
بزرگتر شد.
خسرو شکیبای 19 ساله بود که روی صحنه رفت و با
عباس جوانمرد تئاتر حرفه ای را تجربه کرد و چند سال بعد وارد حرفه دوبله شد؛ هرچند
این سابقه خیلی به کمکش نیامد، زیرا فیلمسازان آن زمان اعتقاد داشتند صدای خسرو به
چهره اش نمی آید و همین موضوع دلیلی بود که از او در فیلمهای سینمایی استفاده نکنند
یا صدایش را دوبله کنند!
خسرو برای رسیدن به جایگاه والایی که امروز در
سینما دارد تلاش های بسیاری کرده است. او پیش از انقلاب جز بازی در یک فیلم کوتاه
در هیچ اثر سینمایی حضور نیافت و خاک صحنه خورد و در تئاتر به بلوغ رسید و کامل
شد.
خسرو شکیبایی تا اوئل دهه 60 فقط بازیگر تئاتر
بود، تا اینکه در سال 61 بازی اش در نمایش «شب بیست و یکم» مورد توجه مسعود
کیمیایی قرار می گیرد و در نهایت یکی از بازیگران اصلی فیلم اکران نشده «خط قرمز»
می شود؛ هرچند خودش از بازی اش در این فیلم راضی نیست و آن را غلو شده می داند.
«دادشاه» ساخته حبیب کاووش دومین فیلم خسرو
شکیبایی و نخستین اثر اکران شده اوست و هرچند دراین فیلم و چند اثر بعدی «صاعقه» ساخته ضیاالدین دری، «دزد و نویسنده»ساخته
کاظم معصومی و «شکار» ساخته مجید جوانمرد و «ترن» ساخته امیر قویدل بازهم صدایش
دوبله شد تا بالاخره، پس از چند سال مخاطبان و سینماگران به صدای مخملی او پی
بردند و تازه از آن پس بود که خسرو تمامیت وجودش را در اجرای یک نقش به کار گرفت.
ناصر طهماسب، منوچهر اسماعیلی، خسرو خسروشاهی و جلال
مقامی دوبلورهای به نامی هستند که به جای خسرو در این چند فیلم حرف زده اند و خسرو
در مصاحبه ای از آنها تشکر کرده است.
خسرو که در فیلم «رابطه» با صدای خودش مقابل
دوربین پوران درخشنده رفته بود، سه سال بعد بازهم در فیلم «عبور از غبار» با او همکاری کرد؛ اما این فیلم نتوانست خسرو
را راضی کند و توقعش را برآورد؛ تا اینکه نوبت به فیلم «هامون» رسید، فیلمی از
داریوش مهرجویی که زندگی هنری خسرو را در مسیر دیگری قرار داد و پس از سالها تلاش
جایزه بهترین بازیگر مرد را نصیبش کرد.
خسرو شکیبایی در فیلم «هامون» با عزت الله
انتظامی و بیتا فرهی همبازی شد و توانست با بازی روان و صدای قابل انعطافش یکی از
ماندگارترین نقش های تاریخ سینمای ایران را بازی کند. او در «هامون» نقش روشنفکری
را بازی می کند که دچار یأس فلسفی است و همین موضوع زندگی عاشقانه او را تحت تأثیر
قرار می دهد.
داریوش مهرجویی که خسرو را روی صحنه تئاتر دیده
بود بازهم از او در فیلمهای «بانو»، «سارا»، «پری»، «میکس»، «دختر دایی گمشده»
استفاده کرد تا آنها به زوج موفق سینمای دهه 60 و 70 تبدیل شوند؛ و البته شاید
اغراق نباشد اگر بگوییم حکایت داریوش مهرجویی و خسرو شکیبایی چیزی شبیه همکاری مارتین
اسکورسیزی و رابرت دنیرو و همکاری های درخشانشان است!
خسرو شکیبایی که از اواخر دهه 60 دیگر خسروی
پیشین نبود و یکی از بهترین بازیگران سینما به حساب می آمد، پس از همکاری اش با
مهرجویی پرکار شد و با کارگردان های مطرحی چون مهدی صباغ زاده، احمد رضا درویش، سیروس
الوند، علیرضا داوودنژاد، ساموئل خاچیکیان، کیومرث پوراحمد، داریوش فرهنگ، فریدون
جیرانی، همکاری کرد.
«کاغذ بی خط» یکی دیگر از آثار شاخص خسرو شکیبایی
است؛ فیلمی ساخته ناصر تقوایی که در سال 1380 تولید شد و هدیه تهرانی نیز در آن
حضور داشت و بازیگر مقابل خسرو بود. خسرو شکیبایی برای بازی در این فیلم، نامزد
بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره فجر شد.
خسرو در سال 1382 بازهم با مسعود کیمیایی همکاری
کرد و در فیلم «حکم» بازی کرد و سال بعد بازیگر فیلم «سالاد فصل» ساخته فریدون
جیرانی شد و بازی متفاوتش نگاه ها را به او معطوف کرد و سیمرغ بلورین بهترین
بازیگر مکمل مرد را از بیست و سومین دوره جشنواره فیلم فجر نصیبش کرد.
دهه 80، دهه آخر زندگی خسرو شکیبایی بود بی آنکه
خود بداند! او طی آن سالها در فیلمهای دیگری بازی کرد که «اتوبوس شب» ساخته کیومرث
پواحمد، «رئیس» ساخته مسعود کیمیایی، از بقیه شاخص ترند.
خسروی سینمای ایران در طول زندگی پربارش در بیش از 45 فیلم
سینمایی بازی کرد و در چند مجموعه تلویزیونی حضور یافت که در آن میان «روزی
روزگاری»، «خانه سبز»، «مدرس» و «تفنگ سرپر» از بقیه شاخص ترند.
خسرو شکیبایی 64 ساله بود که از دنیا رفت و اگر بود 73 سال داشت. روحت شاد عمو خسروی سینمای ایران!
یادداشت وحید خانه ساز
