معصومه شمسینی غیاثوند : شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت با اعلام برگزیدگان در تالار وحدت به کار خود خاتمه داد. «محسن اسلام‌زاده» با مستند «پاییز پنجاه سالگی» در این دوره از جشنواره حضور داشت که تندیس نقره‌ای بخش شهید آورینی را کسب کرد. این مستندساز که جوایز متعددی را در جشنواره‌های مختلف کسب کرده است برای اولین بار در نهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت مستند «تنها میان طالبان» را به نمایش گذاشت که در بخش مستند نیمه‌بلند، تندیس شهید آوینی را به دست آورد.
کارگردان مستند «پاییز پنجاه سالگی» در خصوص مستندهای به نمایش درآمده در شانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت به دیباچه می‌گوید: در جشنواره سینما حقیقت که این روزها برگزار شد چند مستند تماشا کردم که بسیار برای من جذاب بود. فیلم‌های متوعی در جشنواره حضور داشت از جمله مستند «آقا نعمت» که مستندی اجتماعی ورزشی بود و استقبال زیادی از آن شد. مستند «دنیای وحشی زاگرس» که برای معرفی مرکز طبیعت ایران رشته کوه زاگرس بود و مستند «هنرمند واحد پنج» که درباره مرحوم «حبیب‌الله صادقی» است. در کل تنوع آثار خوب بود ،هرچند ما سال اخیر کرونا را رد کردیم و تولیدات کاهش داشته است اما در کل تولیدت متنوع و ژانرها و گونه‌های مختلف در این دوره از جشنواره بود.
کارگردان مستند «اسرار زندان ابوسلیم» افزود: چهره‌های جوان در جشنواره حضور داشتند و مستندسازهایی از شهرهای مختلف آمدند که آثار خوبی داشتند، حتی از مستندسازهای افغانستان در این جشنواره حضور داشتند و به دعوت ما چند مستندساز از کابل آمده بودند تا فیلم‌ها را تماشا کنند و با فیلم‌ساز بزرگی مثل آقای «کیاسری» ملاقات داشتند. در این دوره برخی از مستندسازهایی که فیلم نداشتند اما از فیلم‌سازان مطرح مستندسازی بودند در این جشنواره حضور پیدا کردند. مستندسازان تازه وارد و یا کم تجربه در فضای جشنواره کار یاد می‌گیرند و راهنمایی می‌شوند. فضای جشنواره مناسب و پرانرژی بود و پیشکسوت‌ها و هم جوان‌ترها هم حضور داشتند.
کارگردان مستند «تنها میان طالبان» با اشاره به چالش‌های مستندسازی، گفت: چالش‌های مستندسازها و مستندسازی زیاد است. همیشه وقتی صحبت از مشکلات می‌شود موضوع بودجه در راس قرار می‌گیرد. مستندسازهای بسیار خوبی در کشور داریم که نقطه قوت به حساب می‌آیند ولی در چند سال اخیر پروژه‌ای به مستند سازها داده نشده و این نگران کننده است. بسیاری از مستندسازها به دلیل بیکاری به سمت کارهای دیگر رفتند و راننده تاکسی شدند لذا می‌طلبد که یک بازنگری صورت بگیرد از جمله اینکه کارنامه سینمای داستانی و سینمای مستند با هم مقایسه شود و این پرسش صورت بگیرد که سرمایه‌گذاری در سینمای داستان چقدر آورده و افتخارات بین‌المللی و تاثیر اجتماعی داشته و سینمای مستند چقدر تاثیرگذار است؟
کارگردان مستند «میراب» گفت: برخی از فیلم های سینمایی که برای آن‌ها بودجه زیادی در نظر گرفته می‌شود به طور معمول شکست می‌خورند و برخی از این فیلم‌ها ضد فرهنگی هستند در حالی که می‌توان با این بودجه چند صد مستند خوب با کیفیت و با ایده های خلاق تولید کرد که این این امر مغفول مانده است. جامعه مستندسازی با یک بودجه محدود کار می‌کند و بسیاری از تهیه کنندگان و کارگردان‌های انجمن‌های خانه سینما و انجمن مستندسازها بیکار بوده‌‌‌اند و پروژه‌ای برای کار نداشتند و این موضوع نگران کننده است.
کارگردان مستند «هیچ کس منتظرت نیست» خاطرنشان کرد: مشکل دیگر مستندسازان عدم اعتماد مسئولان به مستندسازها است البته نسبت به دهه گذشته شرایط بهتر شده و مستندسازان خودشان اثبات کردند که مستندهای آن‌ها خیرخواهانه، جهت منافع ملی و رفع مشکلات کشور است. اگر مستندی تلخ بوده برای نشان دادن معضل جامعه است. در مسائل اخیر کشور ای کاش بیشتر از وجود مستندسازها استفاده می‌شد.
کارگردان مستند «به دنیال صلح» گفت : کشور در دوره کنونی نیاز به دیالوگ بین مسئولان و مردم دارد و مستندسازها می‌توانند این نقش را به واسطه زبان هنر به عهده بگیرند و روی آن‌ها حساب کرد. حرکت‌هایی انجام شد و برخی مستندسازها خودجوش و یا با کمک برخی نهادها کارهایی را انجام دادند. مستندسازها با کمک دوربین فیلمبرداری و نه بیانیه و یادداشت بلکه با ساخت مستند می‌توانستند صحبت‌های بین مردم و مسئولان را انتقال دهند. در اطلاع‌رسانی کمک کنند و وضعیت درست در کشور ترسیم کنیم. مهمترین چالش‌های امروز این است که ما در جنگِ روایت‌ها مغلوب شدیم، با وجود اینکه این همه نیروی کارآمد داریم ولی مسئولان نتوانستند از این نیروها بهره ببرند و آن‌ها را سازماندهی کنند.
کارگران مستند «مدافعان آمرلی» در مورد ساخت مستند در کشورهای منطقه و مشکلات آن، گفت: بحث‌های گرانی ارز و دلار پیش آمده است و ساخت مستند در خارج از کشور به شدت سخت شده ولی باید جدی گرفته شود؛ ما قائل به صرفه‌جویی در بودجه کشور هستیم و اینکه نباید اصراف شود ولی مقوله فرهنگی هم نبایدمورد فراموشی واقع گردد و در کنار دیگر موضوعات مورد توجه باشد. اتفاقات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باید با روایت خودمان و به صورت ایرانی و اسلامی شکل بگیرد. برای همین مسئولان باید جدی‌تر باشند.
کارگران مستند «زندگی میان پرچم‌های رنگی» عنوان کرد: سال‌ها پیش قرار بود مسئولان برای کمک بشردوستانه به کشور آفریقایی سفر کنند. یک صندلی برای مستندساز گذاشته بودند، ولی در لحظه آخر همان صندلی را گرفتند. مسئولان باید درک کنند که در کنار فعالیت امدادی، اقتصادی و سیاسی، فعالیت فرهنگی از جمله مستندسازی برای ثبت روایت و ثبت اتفاقات از اهمیت بالایی برخوردار است ولی جدی گرفته نمی‌شود؛ یعنی همان نگاهی که داخل بوده و برای ساخت یک مستند سنگ‌اندازی می‌کنند و باید گفت این مشکلات وجود دارد. از حضور ما در بوسنی چه قدر مستند ساخته شده است؟ در حالی که این همه کمک کردیم و یا در گسترش زبان فارسی مستند زیادی وجود ندارد. امسال در کمک‌رسانی زلزله «خوست» و «پکتیا» رفتیم و یک مستند تولید کردیم. خدا رو شکر موافقت کردند و به ما یک صندلی آن هم در هواپیمایی باربری دادند.
کارگردان مستند «اهل سنت ایران» که این مستند بیش از دو میلیون بازدید در یوتیوب و یک میلیون دویست هزار بازدید به زبان انگلیسی و حدود ۳۰۰هزار به زبان عربی و فارسی داشته است، گفت: مستند اهل سنت ایران به تازگی به بهانه کپی رایت موسیقی از یوتیوب حذف شد ولی می‌بینیم که چگونه به خاطر اینکه احساس خطر می‌کنند این مستندها را فیلتر می‌کنند به خاطر اینکه ما اتفاق‌ها را روایت کنیم.
