فاطمه شعبانی : شنیدهایم: اتفاق است، ممکن است برای هرکس بیفتد! در عصبانیت یکی را هل بدهد و به یکباره تبدیل به یک قاتل بشود که تا ابد نداند چه خاکی برسرش بریزد! هرچی یادمان می آید بسیاری ازقتل‌ها در نزاع و به خاطر یک سهل انگاری اتفاق میافتاد تا اینکه ورق برمیگردد؛در دنیایی که میگویند هیچ کاری از هیچکسی بعید نیست- شاهد فرزندکشی کشی هستیم که نه از روی اتفاق بلکه با برنامه صورت میگیرد و پدر بعد از ارتکاب این عمل نه تنها شرمنده نیست بلکه سجده شکر به جا می‌آورد و مادر هم پای ثابت ماجراست! جامعه امروز درگیر چه مسائلی است که خروجی خشونتهای خانگی اش حوادث فجیعی چون قتل رومینا و بابک خرمدین است؟ با دکتر« مجید ابهری» رفتارشناس و آسیب شناس اجتماعی؛ خشونتهای خانگی و قتلهای خانوادگی را بررسی کردیم.
افزایش خشونتهای خانگی
دکتر ابهری با اشاره به اینکه خشونت نتیجه مستقیم خشم نهفته است که عوارض آن به شکلهای مختلف بروز داده میشود میگوید:« تضادهای گفتاری، فحاشی و بد زبانی اولین مرحله خشونت و سپس درگیریهای فیزیکی و کتک کاری و در مرحله آخر قتل و گرفتن جان انسان از نتایج مستقیم خشونت است که در قبال ضعف و فقدان مدیریت رفتار وکنترل هیجانهای رفتاری به وجود می آید. گاهی برای پارک کردن خودرو یک دعوای لفظی به کتککاری و در نهایت به مرگ یکی از طرفین ختم میشود. با مراجعه به پزشکی قانونی میتوان افراد زیادی را که قربانی خشونت هستند مشاهده کرد. در خانه هم وقتی زن و شوهر ضعف مدیریت گفتگو با همدیگر را دارند درگیری لفظی به فحاشی و کتک کاری کشیده میشود. قتلهای خانوادگی و فامیلی از عوارض مستقیم خشونت و پرخاشگری است. در سال گذشته قتل روبینا به دست پدرش یا قتل پسر جوان به دست اقوام و جدیدترینش قتل بابک خرم دین به دست پدر ومادرش متاسفانه نشانههایی از افزایش خشونتهای خانگی در ایران است.»
مدیریت هیجان
به گفته این رفتار شناس فشارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، گرانی و تورم از دلایل اصلی بروز خشم نهفته در افراد است. ما در جامعه ای زندگی میکنیم که اخبار هیجان آمیز و تلخ از هر طرف ما را محاصره کردهاند. بالارفتن قیمت دلار و سکه ربطی به اکثریت شهروندان ندارد اما باعث تنش عصبی آنها میشود. موضوع بورس و نظایر آن باعث میگردد که هیجانات رفتاری در جامعه به مرز اخطار و بالاتر برسد. انتشار و پخش اخبار دلخراش از کشت و کشتار در کشورهای دیگر و همچین عدم بیان دلایل و آسیب شناسی نکردن این گونه حوادث باعث میشود که اخبار به صورت عریان و تلخ به گوش جامعه برسد و باعث بالابردن درجه خشونت شود. از سوی دیگر متاسفانه نه در خانه، نه در مدرسه و نه در جامعه به ما آموخته نمیشود که چگونه خشم خود را کنترل و هیجانهای رفتاری خود را مدیریت کنیم.
حکم قضایی
دکتر ابهری اینطور ادامه میدهد:« من از ابتدای وقوع حادثه تلخ بابک خرمدین، به بررسی، کالبد شکافی و پیگیری اخبار مربوطه پرداختم. به محل زندگی آنها رفتم و از همسایه ها و اطرافیان سوالهایی در مورد رفتار آنها کردم. همگی متفق القول گواهی به درون گرایی، آرام بودن و سکوت خانوادگی این خانواده خصوصا بابک میدادند. دانشجویان بابک به خوبی از وی یاد میکردند طوریکه میگفتندحتی صدای او در کلاس بلند نمیشد؛ پس چرا اینگونه میشود؟ پدر و مادری که تنها تکیه گاه عاطفی فرزندان هستند به چه جایگاهی نزول میکنند که به این شکل دلخراش فرزند دلبندشان به قتل میرسانند؟ و در یک بهانه جویی غیر قابل قبول مشکلات اخلاقی فرزند خود را دلیل این کار اعلام میکنند.!! مگر کشور نظام قضایی و قانون ندارد؟ اگر قرار باشد هرکس خود قاضی و مجری قانون باشد سنگ روی سنگ بند نمیشود. البته قضیه خانواده خرمدین خیلی فراتر از اینهاست و نیاز به کالبدشکافی و رفتارشناسی دارد. چون مشخص شده فرزندکشی منحصر به بابک نبوده و دختر و دامادشان را هم به بهانه واهی اعتیاد به قتل رسانده اند. حتی اگر آنها درصدی هم انحراف اخلاقی داشته اند مگر پدرو مادرش در جایگاه خداوند و قاضی قرار گرفته اند که بدون دادگاه مجازات میکنند؟ دستگاه قضایی ایران باید برای این گونه موارد قواعد و ضوابطی بیندیشد تا از این نوع خشونتهای فجیع خانگی جلوگیری شود.
ولی دم!
برخی از منتقدان دلیل افزایش خشونتهای خانگی را ضعف و خلا قانون میدانند مثلا وقتی پدری دخترش را میکشد و قصاص نمیشود به تکرار اینگونه حوادث دامن میزند. دکتر ابهری تاکید میکند:« اگر چنین اصلی در اسلام پیش بینی شده برای مواقعی است که دیگران فرزند کسی را بکشند. در این موارد صاحب خون و ولی حقوقی پدر و مادر است که میتواند خونخواهی کند. اگر در قانون این اصل پیش بینی شده است دلیل نمیشود که هرکسی به هر بهانه واهی، فرزند خودش را بکشد و از مجازات معاف شود!!. اساسا طبق قوانین جزایی و کیفری در اسلام این گونه افراد مجازات میشوند. اگر از سلامت عقلی برخوردار باشند همانند افراد دیگر با آنها برخورد میشود. بنابراین اینگونه رفتارهای جنون آمیز نباید بهانه حمله به دیانت مقدس اسلام قرار گیرد.»
نقش رسانه
این آسیب شناس اجتماعی اظهار میکند:« بیان و انتشار عریان اینگونه اخبار و حوادث تلخ بدون کالبد شکافی وسبب شناسی علاوه بر گسترش خشونت در جامعه به زشتی زدایی و قبح شکنی از نزاع ها و قتلهای خانوادگی میشود. همچنین انتشار جزئیات کامل این حوادث همچون انتشار فیلم حمل جنازه در آسانسور باعث میشود کسانی که زمینه افسردگی و اضطراب دارند، با دیدن این اخبار و تصاویر به اضطرابشان دامن زده شود. اگرچه وظیفه رسانه ها تنویر افکار عمومی است اما لازم است اصحاب رسانه در خصوص انعکاس اخبار آسیبهای اجتماعی از قبیل خودکشی، فرزندکشی و ... آموزش ببینند. رسانه ها در اجرای رسالت تاریخی خود بایددر کنار بیان اخبار به کالبد شکافی و آسیب شناسی این گونه حوادث پرداخته و دلایل علمی آن را برای جامعه بیان کنند.» دکتر ابهری در پایان میگوید:« ایجاد و افزایش نشاط اجتماعی میتواند راهکارهای اساسی برای پایین کشیدن فتیله خشونت خانگی و اجتماعی و در نتیجه کاهش اینگونه حوادث دلخراش باشد.»
