دوشنبه ۲۲ بهمن ۱۴۰۳  |  Monday, 10 February 2025

دیباچه

کد خبر: ۴۷۷۳۹
تاریخ انتشار : ۲۳ : ۱۴ - ۳۱ شهريور ۱۳۹۶
به مناسبت ماه محرم
سوگواری محرم آغاز شده و این ایام فرصت خوبی برای پرداختن به یکی از گونه های نمایشی ایرانی یعنی تعزیه است؛ اما این هنر ایرانی چه حال و روزی دارد و چقدر به آن پرداخته می شود؟

به گزارش خبرنگار تئاتر دیباچه، امروز 31 شهریورماه نخستین روز از ماه محرم است. در دهه اول این ماه مسلمانان برای سوگواری امام سوم شیعیان و 72 تن از یارانش، در تکیه ها و مساجد و هیئت ها به عزاداری می پردازند؛ اما در این میان تعزیه چه جایگاهی دارد و چقدر به آن پرداخته می شود؟ 

در میان هیاهوی دنیای مدرن، «تعزیه» را فراموش نکنیم!

مقدمه

در زمانی نه چندان دور، آنهایی که در عرصه هنرهای نمایشی ایرانی دستی بر آتش داشتند به اجرای تعزیه می پرداختند و عزارداران نیز با تماشای این هنر ایرانی در این مراسم سهیم می شدند؛ اما طی سالهای اخیر هنر تعزیه به یکی از گونه های نمایشی مهجور تبدیل شده است. 
تعزیه که طی این سالها به عنوان هنری مناسبتی شناخته شده کمتر مورد توجه هنرمندان و مخاطبان است و طی سالهای اخیر حتی در ماه محرم نیز کمتر به آن پرداخته شده و اگر همین روند ادامه پیدا کند، این هنر ایرانی منسوخ خواهد شد. 

پیشینه تعزیه در ایران 

برخی از مورخان و کارشناسان بر این باورند که تعزیه پیش از آغاز اسلام شکل گرفته و پیشینه آن به بیش از سه هزار سال پیش می رسد. برخی دیگر معتقدند که سرآغاز تعزیه به ماجرای کربلا و شهادت حسین(ع) ربط دارد. 
اما آنچه مسلم است این است که، طبق اسناد تاریخی در آخرین نیم قرن دوره صفویه، تعزیه تحول نهائى خود را طى کرده و در دوران قاجار طی روندی صعودی به اوج خود رسیده است؛ و در همان دوران، پس از حکومت ناصرالدین شاه به زوال رسید. رکود تعزیه در دوران پهلوی به اوج رسید و پس از انقلاب سال 57 جانی تازه گرفت و این روند با فراز و نشیب های بسیار تا به امروز ادامه داشته است.  

در میان هیاهوی دنیای مدرن، «تعزیه» را فراموش نکنیم!
 
حال روز تعزیه در دوران ما 

بدون تعارف اوضاع تعزیه در دوران معاصر چیزی است شبیه ماجرای غم انگیز تخت حوضی در دنیای امروز. هنری اصیل و ایرانی اما بدون متولی! 
گرچه دو گونه نمایشی تخت حوضی و تعزیه در شرایط مشابه به سر می برند؛ اما اوضاع کنونی تعزیه کمی بغرنج تر است، زیرا همواره با کاستی ها و ضعف های فراوانی روبرو بوده است که بخشی از آنها به ماهیت تعزیه و نوع عملکرد هنرمندان این عرصه مربوط می شود و بخش دیگر کاستی ها، به گردن مسئولان مربوطه است. 

جدا از موارد ذکر شده تعزیه هنری غیر مکتوب است و نمی توان انتظار داشت که نسل های بعدی بدون کمک تعزیه خوانان زنده این نسل و نسل های پیش بتوانند از این هنر ایرانی مراقبت کنند یا جایگاه آنرا ارتقا دهند. 

یکی دیگر از دلایل مهجور ماندن تعزیه، خود تعزیه خوانان هستند. از آنجاییکه تعزیه خوان ها تحصیلات مرتبط ندارند و معمولأ از سواد بالای آکادمیک برخوردار نیستند مجبورند برای انتقال دانش خود به دیگران از روش سینه به سینه استفاده کنند؛ روشی که در دنیای امروز دیگر کارآمد نیست.  

در میان هیاهوی دنیای مدرن، «تعزیه» را فراموش نکنیم!

حتی اگر خوشبینانه به این روش بنگریم بازهم به نتایج مثبتی نمی رسیم، زیرا هجوم رسانه های جمعی و تکنولوژی آنچنان سرعتی دارد که هیچ روش و ابزار دیگری به پای آن نمی رسد.  به نظر می رسد وقت آن رسیده که مسئولان و هنرمندان نسبت به این بی نظمی و بی برنامه گی عکس العملی مناسب نشان دهند تا هنر تعزیه بیش از این به انزوا نرود و در نهایت فراموش نشود. 
باید دید در محرم امسال چگونه به این هنر اصیل خواهد شد؛ و به امید آنکه در ایام سوگواری پیش روی شاهد برگزاری تعزیه در نقاط مختلف ایران باشیم و پس از آن نیز با برنامه ریزی و مدیریت درست، این هنر ایرانی را پاس بداریم. 


 
یادداشت وحید خانه ساز

برچسب ها: دیباچه ، محرم ، تعزیه
نام:
ایمیل:
* نظر:
مطالب برگزیده
گفتگو دوربین «ویژه برنامه فجر دیباچه» با آریا عظیمی نژاد، آهنگساز مطرح کشورمان

استعداد‌های عصر جدید، وضع مالی شان خیلی خوب شده است!

۱۲:۳۳  -  ۲۰ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو دیباچه با فرزین محدث بازیگر فیلم سینمایی «آنتیک»

جسارت، باعث خلاقیت می‌شود / کاراکتری که من آن را ایفا کردم، شخصیت خاص و عجیب و غریبی دارد!

۱۱:۳۶  -  ۱۴ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو دوربین «ویژه برنامه فجر دیباچه» با جواد افشار، کارگردان سریال گاندو

هیچ مشکلی با حسن روحانی ندارم، آنچه گفتم واقعیت تاریخ بود!

۱۹:۳۱  -  ۱۹ بهمن ۱۴۰۳
کارگردان فیلم سینمایی «ترک عمیق» در گفتگو با دیباچه مطرح کرد؛

امیدوارم ژانر اجتماعی دوباره احیا شود / دغدغه من بیان موضوعات تنهایی و عشق است!

۱۲:۰۹  -  ۱۴ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو دوربین «ویژه برنامه فجر دیباچه» با جواد یحیوی

خودم را در تئاتر پالایش میکنم / جنجال حاکم بر سینما، ما را از موضوع فرهنگ و هنر دور کرده است !

۲۱:۱۷  -  ۱۸ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو دوربین «ویژه برنامه فجر دیباچه» با پژمان بازغی

انگارخیلی از سبک‌های سینمایی در ایران منسوخ شده است / خاطره بازی با فیلم های سال های دور جشنواره

۱۸:۰۲  -  ۱۸ بهمن ۱۴۰۳
مجید مظفری بازیگر پرآوازه سینمای ایران به دیباچه گفت؛

نزدیک به یک سال، مو و ریش هایم را نزدم و ۱۲ کیلو چاق شدم!

۰۹:۰۰  -  ۱۷ بهمن ۱۴۰۳
غزل شاکری بازیگر فیلم سینمایی « رها » به دیباچه گفت؛

این اطمینان برای من حاصل شد که «رها» از یک خطی نمی‌تواند پایین‌تر باشد!

۱۸:۳۰  -  ۱۵ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو دیباچه با صمد طاهری، نویسنده مجموعه داستان کوتاه «آن پریزاد سبزگوش»

تا سوژه‌ای به عواطف من چنگ نزند، سراغ نوشتن آن نمی‌روم/ به روند داستان‌نویسی در ایران خوشبین هستم!

۰۹:۱۰  -  ۱۷ بهمن ۱۴۰۳
شهاب حسینی به دیباچه گفت؛

«رها» با یک سوم هزینه های مرسوم تولید شده است !

۱۸:۱۳  -  ۱۵ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو دیباچه با ارسطو خوش رزم، بازیگر سینما و تلویزیون

توجه به لهجه مازندرانی در سریال پایتخت، کار را برای بازی من در «بازی خونی» سخت و وحشتناک کرد!

۱۲:۱۹  -  ۱۴ بهمن ۱۴۰۳
گزارش مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر ۴۳

افتتاحیه‌ای که نشان داد، نسبت به سال‌های پر فروغ گذشته، همچنان با سردی برگزار می‌شود!

۱۸:۲۶  -  ۱۲ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو اختصاصی دیباچه با سارا حاتمی، بازیگر فیلم سینمایی «بازی خونی»

تجربه زیست کردن در شخصیت‌هایی که از من فاصله دارد، برایم لذت بخش است / سعی میکنم در مسیر زندگی کاری خودم، به جایزه سیمرغ فکر نکنم!

۱۸:۴۰  -  ۱۲ بهمن ۱۴۰۳
بازیکن تیم ملی هندبال ایران و باشگاه اینتراخت هاگن آلمان در گفتگو با «دیباچه» مطرح کرد؛

امیدوارم موفقیت‌های گذشته با رافائل تکرار شود/ ترکیب جوانی و تجربه کلید موفقیت تیم خواهد بود!

۱۴:۰۸  -  ۰۸ بهمن ۱۴۰۳
گفتگو دیباچه با ندا شهسواری، کاپیتان تیم ملی تنیس روی میز ایران

مسابقات کانتندر عمان سطح حرفه‌ای داشت/ پیشرفت زنان ایرانی در عرصه بین‌المللی افتخار آمیز است

۱۳:۱۹  -  ۲۹ دی ۱۴۰۳
پربازدیدها
آخرین اخبار