به گزارش خبرنگار پایگاه خبری دیباچه، چهارشنبه سوری که برخی آن را چهارشنبه سرخ نیز می نامند یکی از جشن های ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبه سال برگزار می شود و نخستین جشن از مجموعه جشن های نوروزی است؛ اما با این وجود پیشینه مکتوبی درباره اش وجود ندارد! هرچند فردوسی در شاهنامه اش از بزمی سخن گفته که پیش از نوروز برگزار می شود.

به هرحال، طبق آیین باستان، در چهارشنبه آخر سال، با طلوع خورشید آتش بزرگی برافروخته می شود و تا غروب روشن می ماند و مردم از روی آن می پرند و در زمان پریدن می خوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من» را می خوانند تا به این ترتیب، آتش تمام رنگ پریدگی، بیماری و مشکلاتشان را از بین ببرد و آنها را تطهیر کند و به آنها گرما ببخشد و نیرو بدهد.

به بیان دیگر مردم خواهان آن هستند که آتش تمام رنگ پریدیگی و زردی، بیماری و مشکلاتشان را بگیرد و بجای آن سرخی و گرمی و نیرو به آنها بدهد. چهارشنبه‌سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد.

برخی از آداب و روسوم چهارشنبه سوری

کوزه شکنی

مراسمی ویژه که در آن اعضای خانواده کوزه کهنه ای را بر می دارند و در آن کمی نمک، زغال و سکه می انداختند و آن را دور سر اعضای خانواده می چرخاندند و پس از آن نفر آخر کوزه را از پشت بام به پایین می افکند و می گوید: «درد و بلای ما بره تو کوزه، بره تو کوچه».

آجیل چهارشنبه سوری

ایرانیان رسم داشتند که در این روز آجیل شور و شیرین تهیه کنند و برای رسیدن به مراد و مقصودشان آن را نذر کنند. ایرانیان اعتقاد داشتند که خوردن آجیل چهارشنبه سوری خوش یمن است و شگون دارد! برخی از ایرانیان امروز هنوز به این رسم پایبندند.

فالگوش ایستادن

در این رسم آنهایی که حاجتی دارند ، نیت می کنند و سر چهار راه یا در محل گذری فالگوش می ایستند و به حرف نخستین عابری که از کنارشان رد می شود توجه می کنند و نخستین کلام یا جمله او را به فال نیک یا بد می گیرند.

البته ایرانیان امروز گاه به جای رفتن به کوچه و خیابان ، این کار را در خانه نیز انجام می دهند؛ مثلأ اینکه پشت در اتاق فالگوش می ایستند.

بوته افروزي

در ایران باستان اعضای خانواده بوته و خار از پیش فراهم شده را روی بام یا در حیاط خانه می انباشتند و با تاریک شدن هوا آتشش می زدند و زن و مرد و پیر و جوان هر کدام سه بار از روی آن می پریدند و ترانه هایی می خوانند. 

به نظر می رسد تنها رسم باقی مانده از چهارشنبه سوری همین پریدن از روی آتش باشد.

قاشق زنی

در گذشته ای نه چندان دور زنان چادری بر سر می انداختند و به صورت ناشناس به سراغ همسایه ها می رفتند و با کوبیدن قاشق بر ظرف، صاحبخانه را از حضورشان با خبر می کردند؛ پس از آن، صاحب خانه، کاسه خالی شخص قاشق زن را از آذوقه پر می کرد یا به جای آن پول در کاسه می گذاشت؛ تا مواد خوراکی و حبوبات آش ابودردا آماده شود.

در نهایت قاشق‌زن پس از رفتن به خانه‌های بسیار و جمع کردن حبوبات و بنشن، آش ابودردا را درست می‌کرد و پس از آنکه اندکی از آن را به بیماران داخل منزل می چشاند باقی را به فقرا و گرسنگان می داد تا به یمن دعای آنها بیمارش شفا پیدا کند.

آش ابودردا شبیه آش رشته است با این تفاوت که با تکه‌ای خمیر، تندیس کوچکی از ابودرداء و همسرش ساخته و در آش می‌انداختند. گروهی دیگر آن را شامل هفت نوع حبوبات (شامل نخود و لوبیا و عدس و ...) می‌دانند.

قاشق زنی در دنیای امروز یک رسم تقریبأ منسوخ شده است و کمتر کسی آن را به جا می آورد.

چهارشنبه سوری این روزها

در سالهای اخیر، چهارشنبه سوری دیگر آن مراسم آشنای پیشین نیست و بهانه ای شده برای ابراز هیجان های کنترل نشده و جنجال های پر آسیبی که شهر را به میدان جنگ تبدیل می کند، با زخمی ها و حتی کشته شدگانی که در آتش ندانم کاری و بی احتیاطی می سوزند. 

نیکو و به جاست در مراسم چهارشنبه سوری امسال کمی به زیبایی های این مراسم فکر کنیم و با اجرای آنها روزی آرام و زیبا را رقم بزنیم؛ و کاش چنین باشد!