دیباچه: پژوهشگر موسیقی آیینی زاگرس از مراسم هوره و مویه و سحری و «چمری» در ماه رمضان گفت.
ایرج رحمانپور درباره آیین سحری‌خوانی که در شب‌های ماه مبارک رمضان در منطقه لرستان به عنوان یک سنت موسیقایی و البته دینی اجرا می‌شود به خبرنگار موسیقی
دیباچه گفت: کلا در منطقه غرب مقام سحری با سازهای تنبور و سرنا اجرا می‌شوند اما در آیین‌های لرستان چه در حیطه غم انسانی و چه در حیطه شادی انسانی موسیقی وجود دارد. بخش سحری در این منطقه به موسیقی سوگ بر می‌گردد که در آیین «چمر» اجرا می‌شود و سازهای اصلی آن سرنا و دهل است.
رحمانپور در ادامه خاطرنشان کرد: بخشی از آیین «چمر» سحری است که برای خبر کردن و اطلاع‌رسانی به مردم است که در مراسم ویژه سحر شرکت کنند. اما «هوره» و «مویه» دو آواز ناشناخته هستند که در سراسر زاگرس اجرا می‌شوند منتها در لرستان بیشتر به آنها پرداخته می‌شود و باید در این باره پژوهش‌های بیشتری صورت گیرد که چرا اینگونه است. در سال‌های اخیر که این آیین‌ها در حال فراموشی هستند، ما این آوازها را به اجبار یا از روی علاقه وارد موسیقی اجرایی کردیم و مردم هم به این آوازها علاقه‌مند شدند و از ما می‌خواهند که بیشتر آنها را اجرا کنیم؛ ابته به این دو آواز شاهنامه‌خوانی را هم اضافه کنیم.
این نوازنده و پژوهشگر موسیقی نواحی تصریح کرد: در موسیقی بختیاری هم دو گونه آیین موسیقایی داریم به نام‌های «گاوگری» و «گرمه سیرانه» که آنها هم شرایط خاص خودشان را دارند.
در مناطق روستایی و عشیره‌ای استان ایلام «چمر» نوای غمباری است که در سوگ عزیزان از دست رفته نواخته می‌شود، این مراسم در سه هنگام برگزار می‌شود: هنگام نزاع، تدفین و سوگواری.
برای اجرای مراسم «چمر» جایگاهی تعیین می‌کنند که به «چمرگاه» معروف است. با بالا آمدن آفتاب و به نوا درآمدن سرنا و دهل نوای «چمری» آغاز می‌شود. بعد از صف‌بستن و قرارگرفتن علم و کتل‌ها در قسمت‌های مختلف صف، «بویش»ها و «راوکر»ها یا همسرایان مرثیه‌خوانی با نوایی مانند هق‌هق را با هوره و مویه آغاز می‌کنند.
شرکت‌کنندگان با لباس تیره وارد چمرگاه می‌شوند و هرکدام به زعم خود و بنا به رسم رایج، بخشی از مایحتاج مراسم را که اغلب مربوط به خورد و خوراک می‌شود به همراه می‌آورند. نمایش چمر از چند صف، شامل صف زنان، صف مردان و زنان مویه‌خوان و نوازندگان ساز و دهل و گروه شاعران محلی که به آنها «ایش‌ها» و «روکرها» گفته می‌شود تشکیل می‌شود که هرکدام به طور منظم و در جایگاه مخصوص خود قرار می‌گیرند.
با بالا آمدن آفتاب و به نوا در آمدن سرنا و دهل در میدان چمرگاه، عزاداران دور هم جمع شده و در دو صف جداگانه زن و مرد روی خطی دایره‌وار در چمرگاه صف می‌بندند. نخست مردان صف بسته و علم‌ها و کتل‌ها را در قسمت‌های مختلف صف جای می‌دهند، سپس زنان در انتهای صف مردان، صف بسته و پارچه‌ای سیاه را جلوی خود می‌گیرند و سپس (ایش‌ها و روکرها) در چند دسته چهار تا شش نفری و معمولا در دسته‌های مختلف به همراه نوازندگان دهل و سرنا به سرودن شعرهای فی‌البداهه در رثای مولا (ع) می‌پردازند. همسرایان ضمن سرودن همزمان شعرشان به همراه نوازندگان دهل و سرنا و به‌آرامی حول میدانی که صفوف فشرده مردان و زنان میهمان آن را احاطه کردند به حرکت درمی‌آیند.
علیرضا اسدی، پژوهشگر در رابطه با مراسم «چمر» در ایل ملکشاهی چنین می‌نویسد: از منسجم‌ترین و ماندگارترین رسوم عزاداری مردم ایل ملکشاهی مراسم چمر است که معمولاً برای بزرگان انجام می‌گیرد و غالباً در این مراسم از عموم ایلات و طوایف استان دعوت می‌شود و گروه‌هایی از شعرا در مدح بزرگان و خصایص نیک ایشان اشعاری بر زبان می‌رانند و برخی دیگر هم این اشعار را همخوانی می‌کنند. زنان در یک گروه و شانه به شانه دز حالی‌که پارچه سیاه بلندی به طول ده‌ها متر در مقابل گرفته‌اند و مردان هم در حالی‌که علم‌هایی که بر روی آنها اسامی امامان و معصومین نگاشته شده و پس از مدتی آن را به شخص دیگری می‌رسانند دایرهٔ میدان «چمر» را تشکیل می‌دهند.
