نشست تحلیل حراج تهران با حضور دکتر علیرضا سمیع آذر، مدیر حراج تهران و حسین پاکدل، مجری حراج تهران صبح سه شنبه 18 خرداد 1395 در خانه هنرمندان برگزار شد.



دیباچه:

نشست تحلیل حراج تهران با حضور دکتر علیرضا سمیع آذر، مدیر حراج تهران و حسین پاکدل، مجری حراج تهران صبح سه شنبه 18 خرداد 1395 در خانه هنرمندان برگزار شد.

به گزارش دیباچه؛در آغاز این نشست، حسین پاکدل با اشاره به اینکه پنجمین حراج تهران پس از یک سال تلاش در هفتم خرداد ماه برگزارشد، گفت: فروش 25 میلیاردی  این دوره، بیش از آن چیزی بود که پیش بینی می شد، امیدواریم در سالهای آینده با سربلندی و موفقیت بیشتر بتواند شتاب خوبی به توسعه هتر دهد.



پس از آن علیرضا سمیع آذر با تبریک فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و تشکر از توجه اصحاب رسانه به هنر و هنرمند، در مورد اهداف برگزاری و دستاوردهای این رویداد گفت: حراج تهران بر مبنای تحلیل و مطالعه در خصوص وضعیت هنر در ایران شکل گرفت و تلاش می کند نیازمندیهای درباره توسعه هنر در کشور مان را پاسخ دهد. در این راستا مهم ترین هدف حراج که از ابتدا در پی آن بودیم و حتی پیش از شگل گیری حراج در ذهن ما بود؛ توجه به ارزشهای مادی و معنوی هنر است.

سمیع آذر افزود: نمی توان به توسعه و گسترش دستاوردهای هنری فکر کرد در حالی که هنر ارزش ناچیزی داشته باشد و یک نقش حاشیه ای برای عده معدودی از جوانان تصور شود؛  معتقدیم از منظر برپایی یک حراج موفق با دستاوردهای شایسته اعتقاد به ارزش هنر ، کیفیت کار هنرمند و آفرینش زیبایی منزلت پیدا می کند و می توان انتظار آفرینش هنری با کیفیت تر هم داشت. این انتظار فقط از نظر مادی نیست بلکه از بعد معنوی نیز هست، تا هنر مورد توجه و نقد قرار بگیرد و فقط منحصر به عده معدودی از هنرمندان نباشد.



او با اشاره به اینکه هنرمندان نیز از این ارتقای ارزش مادی و معنوی هنر بهره میبرند گفت: این ارتقاء ارزشها هم هنرمندانی که در آثارشان در حراج شرکت دارد را در بر میگیرد و هم هنرمندانی که در حراج شرکت ندارند به دلیل افزایش توجه به آثار هنری، ارزش کار آنها بالاتر میرود. این افزایش ارزش در سطح بین المللی هم هست زیرا نمی توان انتظار داشت در سطح بین المللی ارزش آثار هنری ما بالا برود در حالی که در داخل کشور ما ارزش آن نازل است. در خارج از ایران قیمت آثارعده ای از هنرمندان بالا رفته است اما در داخل کشور به شکل سنتی ارزش مادی پایین بود. در حالی که حالا به مدد برگزاری حراج تهران ارزش آثار در داخل کشور هم بالا رفته است.

سمیع آذر افزود: اگر در نظر داشته باشیم که بزرگترین بخش کنشگران فرهنگی کشور را جامعه تجسمی تشکیل میدهند، نمی توانیم به این جمع وسیع از نظر نیازمندیهای معیشتی، اشتغال، گسترش برنامه های جنبی آموزشی و پژوهشی فکر نکنیم و در عین حال انتظار ارتقای هنر را داشته باشیم .

او در مورد دومین هدف از برگزاری حراج تهران گفت: تقویت مخاطب مسئول و حامی هنر که پیش از این کمتر وجود داشت، هدف دیگر ما است. قبلا هنرمندان آثاری را خلق میکردند اما عده معدودی بیننده آنها بودند، در حالی که پس از برگزاری حراج تهران تعداد قابل توجهی از مجموعه داران درسالهای اخیر به گردآوری آثار هنری مبادرت کردند. کسی که اثر هنری را خریداری میکند فقط با پرداخت پول به هنرمند کمک نمیکند بلکه وقتی آن اثر را به دیوار خانه یا محل کار خود میزند کیفیت معنوی محیط اطراف خود را نیز افزایش میدهد. به این ترتیب هنر به یک میراث ملی و فرهنگی تبدیل میشود.

سمیع آذر ادامه داد: سومین هدف برگزاری حراج تهران تقویت رویکرد حرفه ای در هنر است و دانستن اینکه هنر نتیجه دغدغه فردی هنرمند نیست بلکه بخشی از فعالیت یک جامعه پویا است و باید به توسعه آن فکر کرد. نمی توانیم انتظار دست یابی به کیفیت هنر داشته باشیم در حالی که گالری مناسبی برای نمایش آثار نداریم، مجله مناسبی برای نقد هنر نداریم  و روزنامه ها به ندرت بخشی را به هنرهای تجسمی اختصاص میدهند. برای اینکه فعالیت هنری به یک فعالیت ارزشمند تبدیل شود باید به عنوان نوعی صنعت به آن نگاه شود که اسباب معرفی و ارتقای کیفی آن فراهم شده است. این کار عملی نیست مگر اینکه به اقتصاد هنر توجه کنیم و هنر بتواند معیشت هنرمند و کسانی که در این راستا فعالیت میکنند را تامین کند.

مدیر حراج تهران افزود: در این پنج دوره حراج تهران شاهد بودیم که قیمت هنر تا حد قابل توجهی افزایش یافت و پولی که می توانست در عرصه های تجملی مختلف خرج شود به عرصه هنر تزریق شد. به این ترتیب هنرمندان توجه بیشتری به ارتقای کیفیت آثار خود میکنند و جوانان فارغ التحصیل نیز امید بیشتری به آینده کاری خود پیدا میکنند.

سمیع آذر افزود: در این مدت حدود 200 هنرمند از نسلهای مختلف در حراج تهران معرفی شدند که شامل آثاری از یک قرن پیش تا کارهای جوانان است. آثاری از ژانرهای مختلف در حراج عرضه شده است و امیدواریم در آینده عده بیشتری را وارد چرخه معرفی آثار هنری کنیم.

او با بیان اینکه هنوز حراج تهران با هدف نهایی آن فاصله زیادی دارد گفت: ما هنوز در منطقه هم به رکوردهای زیادی نرسیدیم و فاصله زیادی با قیمتهای آثار هنری در منطقه و جهان داریم. قیمت اثر سهراب سپهری هنوز به یک میلیون دلار نرسیده است در حالی که اثر یک هنرمند مصری، محمود سعید دو و نیم میلیون دلار قیمت دارد. هنوز مقدار کلی فروش حراج تهران بسیار کمتر از مقیاس منطقه ای و جهانی است و این نشان میدهد که هنوز در ابتدای راه هستیم.



اکسپو و حراج کاملا متفاوت هستند

در ادامه این نشست نوبت به پرسش های خبرنگاران رسید که این بخش بیش از یک ساعت به طول انجامید.

نخستین سوال در این خصوص بود که حراج تهران،  اکسپوی دولتی هنر را به محاق برده است،  سمیع آذر که خود هشت سال مدیر موزه هنرهای معاصر تهران بود با رد این مطلب، تصریح کرد اکسپو حراج دو رویداد کاملا متفاوت است؛ او افزود‌:" اکسپو رویدادی با تعدادی غرفه است که  گالری های متفاوتی دور هم جمع شده اند که نیز معنی آرت فر می دهد و نه اکسپو . حراج با آرت فر نیز بسیار متفاوت است . مثلا در آرت فر بازل و یا استامبول و... تعدادی گالری ها شرکت می کنند و آنها تصمیم گیرنده اند . در حراج تهران و یا دیگر حراج های دنیا خود حراج گذار آثار را معرفی کند حیطه عمل کاملا متنوع است فقط هر دو در زمینه هنری فعالیت دارند ."

چرا بازیگران مجری حراج می شوند؟

سمیع آذر در پاسخ به این سوال که چرا بازیگران مجری حراج تهران می شوند گفت:" آقای کیانیان که در چهار دوره نخست حضور داشتند نه به جهت بازیگری شان بلکه به جهت شخصیت فرهنگی و قرابتی که با حوزه تجسمی دارند، به عنوان مجری انتخاب شدند،  جناب پاکدل هم که بیش از بازیگری، به عنوان یک مدیر هنری و چهره فرهنگی شاخص مطرح اند و اتفاقا سابقه اجراهای درخشان ایشان در تلویزیون و... که معرف حضور مردم است؛

سمیع آذر در همین باره به خبرنگاران توضیح داد:حراج یک پدیده نوظهور در کشور ماست و به طبع ما چهره های شناخته شده که به اصطلاح مجری حراج باشند نمی شناسیم، لذا با مطالعه شخصیت های شناخته شده دست به انتخاب می زنیم.

حسین پاکدل که اجرای پنجمین دوره از حراج تهران را برعهده داشت نیز در این نشست گفت: چهار دوره از حراج تهران با حضور رضا کیانیان برگزار شده است، اما دعوت از او به این دلیل نبود که او بازیگر است بلکه از رضا کیانیان به عنوان یه هنرمند که آثار بسیاری را در حوزه هنرهای تجسمی خلق کرده است دعوت شده بود. پس از اینکه او اعلام کرد از اجرای حراج خداحافظی کرده است، از من دعوت شد تا این مسئولیت را برعهده گیرم، از دو سال قبل در جلسات بسیاری با حضور دکتر سمیع آذر شرکت کردم و سفرهای بسیاری با هم رفتیم تا آمادگی برای اجرای حراج را به دست آورم. این تنها یک اجرای صرف نیست بلکه کاری بسیار حساس است زیرا هر حرکت، کلام یا نگاه اضافی می‎تواند در تغییر قیمت یک اثر تاثیر داشته باشد. اجرای حراج تهران یک کار کاملا تخصصی است و به همین دلیل در حراج‎های بزرگ همیشه روسای حراج‎ها این کار را برعهده دارند. من سعی کردم براساس آموزه‎های آقای سمیع‎آذر و جلساتی که با برگزارکنندگان حراج‎های بین‎المللی داشتیم این کار را  به بهترین شکل انجام دهم. امیدوارم با کسب تجربه، حراج‎های بعدی را بهتر برگزار کنیم.

افزایش قیمت آثار هنری تجمل گرایی نیست

مدیر حراج تهران در پاسخ به این سوال که حراج تهران را مصداق اشرافی گری می خوانند، با رد چنین توصیفی توضیح داد:" هنر والاترین گوهر انسانی ست و بهترین ظهور جلوه الهی در انسان خلاقیت و آفرینش است . هر چه قیمت هنر بالاتر رود، مصداق این است که در آن جامعه گوهر انسانی،  انسانیت، بالاتر رفته است؛ جنس هنر و مذهب و فطرت انسانی، یکی است و در جامعه ای که هنر گرامی داشته شود،  و هنر منزلت بیند، یعنی در آن جامعه خوبی ها رشد یافته است؛  کسانی که هنر می آفرینند و هنری در خدمت اهداف معنوی و الهی خلق می کنند مورد ستایش بزرگان هستند و ما نباید بگوییم چرا این آثار این قیمت را دارد . ما باید افتخار کنیم که در کشور ماهنر اهمیت دارد

او تاکید کرد؛: رقم کل حراج تهران برابر یک خانه در شمال تهران هم نیست گرچه در کشورهای دیگر قیمت اثر هنری یک هنرمند خوب از یک کاخ بیشتر است . ما با آنچه دنیا از ما انتظار دارد ،فاصله داریم . در انگلستان اثر فرانسیس بیکن از کاخ ملکه انگلیس بالاتر است . چرا در کشور ما که مولد فرهنگ بودیم و فرهنگ از طریق ما به دنیا سفر کرده و از شرق به دنیای غرب رفته نباید اینگونه باشد ؟ حالا که قیمت اثر هنری کمی بالارفته آن را با اشرافیت مقایسه  نکنیم بلکه باید به این کار افتخار کنیم . در همین منطقه هنرمندانی هستند که آثارشان از ما بسیار گرانتر فروخته می شود . اثر یک  هنرمندی هندی 4.4 میلیون دلار به فروش می رسد در صورتی که هنر از ایران به هندوستان رفت و هند بازتولید هنر شرق را دارد . قیمت هنرمند در هند و مصر و... بسیار بالاتر از ایران است .دنیا هنر ما را ستایش کند  در صورتی که قیمت آثار هنری در ایران پایین است .هنر ارزش های معنوی را تبلور می بخشد لذا چه بهتر که پول  برای هنر خرج شود .

حسین پاکدل هم در این خصوص گفت: گاهی با ارقامی که در حراج مطرح می‎شود سطحی برخورد می‌کنند، به عنوان مثال وقتی اثری از کیارستمی با رقم 140 میلیون فروش می‎رود این نکته را باید در نظر گرفت که او یکی از هنرمندان تراز اول کشور است و یک اثر او از میان مجموعه‎‌ای از 10 اثر انتخاب شده است که ممکن است 300 میلیون تومان برای او هزینه داشته باشد. کسی مثل کیارستمی اعتبار خود را با اثرش در یک حراج ارائه می‏کند، هنرمند دلال و کاسب نیست او خالق اثر هنری است و باید با عزت زندگی کند. اگر کار کسی مانند آقای تناولی فروش نرود کار چه کسی باید فروخته شود و اگرهنر تبلیغ نشود، چه چیزی به جز هنر باید تبلیغ شود؟

شفافیت در حراج تهران

سمیع آذر در پاسخ به سوال دیگری گفت: در حراجی ها باید محرم اسرار خریدار و فروشنده بود،  اما اگر کسی از حراج تهران اثری خریده می تواند اعلام کند کمااینکه بانک های پاسارگاد و گردشگری و نیز دوسالانه نقاشی دامون فر این کار را کرده اند. اگر شفافیت این است که اسامی خریداران گفته شود برعکس حراج دنبال محرمیت است ولی اگر مقام مسئولی از ما اسامی و لیست را بخواهد حتما در اختیارشان خواهیم گذاشت . فرآیند برگزاری حراج تهران کاملا شفاف است . همه اصحاب رسانه و صدا و سیما مکانیسم حراج را دیدند و می توانند ،قضاوت کنند برگزاری حراج بسیار شفاف بوده و همین که ما امروز دور هم نشستیم و پاسخگوی شما هستیم نشان دهنده همین شفافیت است .

حسین پاکدل نیز حراج تهران را نماد شفافیت دانست و گفت همه اساتید هنر از نزدیک شاهدان این حراج هستند. اتفاقا حراج تهران حدود هشت درصد به عنوان حق العمل از فروش هر اثر دریافت می کند که پایین ترین درصد در میان همه حراجی ها محسوب می شود.



توجه به هنر ارزشی

مدیر حراج تهران در پاسخ به سوالی در خصوص حضور هنرمندان ارزشی در حراج تهران گفت:  هر چند که تعریف و یا فهرستگان روشنی از هنرمند ارزشی وجود ندارد اما ما نمی توانیم بگوییم فلان هنرمند ارزشی نیست . کار ما این است که هنر ارزشمند را وارد حراج تهران کنیم . هنری که از ارزش ایرانی و اسلامی و انسانی برخوردار است، مثل اثر اساتید فرشچیان ،احصایی، افجه ای و...  من حتی آثار سهراب  سپهری را هم ارزشی می دانم،  وقتی او درخت را ارایه می کند حکمت درخت را به نمایش می گذارد . او ما را به حقیقت درخت نزدیک می کند نقاشی های سهراب ژرف شدن در حقیقت درخت است . توجه ما را به راز الهی جلب می کند و ما را به ژرف فکر کردن دعوت می کند . درخت های سهراب نه ساقه دارند و نه برگ و میوه درخت های او به معنی تولد یک شیء از طبیعت است او درباره منزلت و مقام شیء حرف می زند نه راجع به ریخت شناسی شکل درخت و نه درباره جنبه رمانتیک درخت .نگاه وی به  درخت نگاه بسیار شرقی و اسلامی و صوفیانه است . این هنر ارزشی ست . ما به دنبال این هستیم تلاش کنیم اینگونه هنر را معرفی کنیم . هنر ارزشی از نگاه عمیق برخوردار است و دنبال نگاه تزیینی نیست .ما سعی نمی کنیم اشیاء تزیینی وآثاری که  لذت بصری دارند را در حراج ارائه  کنیم، آثار احصایی ،سهراب،زنده رودی ،یکتایی و... که کارهای گرانتر حراج بودند از ارزش های معنوی صحبت می کنند . در عین حال حضور هنرمندان ارزشی نیز در حراج پررنگ بوده و با مراجعه به دوره های مختلف حراج  می توانید حضورشان را مشاهده کنید.

حراج جای کشف استعدادها نیست

سمیع آذر در پاسخ به این سوال که چه اندازه از منافع مالی حراج به خود هنرمندان می‎رسد گفت: اثری که در حراج فروخته می‎شود ممکن است از طریق مجموعه‎دار، گالری‎دار یا هنرمند ارائه شود، اما اگر حتی  به شکل مستقیم این گالری باشد که پول حاصل از فروش یک اثر را دریافت می‏کند هنرمند به شکل غیر مستقیم منفعت خواهد برد زیرا با فروش یک اثر از او در حراج آثار دیگر او نیز قیمت پیدا کرده و به فروش خواهد رسید.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که هنرمندان جوان چگونه می‏توانند در حراج شرکت کنند نیز توضیح داد: ما هیچگاه مستقیما به هنرمندان برای دریافت اثر مراجعه نمی‏کنیم بلکه هنرمندانی در حراج شرکت می‏کنند که اثار آنان در یک حراج یا فروش داخلی و خارجی به سطحی از توجه رسیده باشد. در هیچ جای جهان هم این گونه نیست، به طور کلی حراج جای کشف استعدادها نیست بلکه جای معرفی هنرمندانی است که قبلا کشف شده‌اند. به نظر من هنرمندان جوان بهتر است ابتدا به گالری‎ها مراجعه کرده و آثارش را ارائه کند و حراج اقبالی که از آثار می‏شود را خواهد دید.

برگزار کننده حراج تهران همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه جام جم مبنی بر اینکه ایا قرار است حراج ویژه‎ای برای هنرمندان جوان برگزار شود و این سوال که چرا هنرمندانی مانند پیلارام، علی شیرازی و فرهاد مشیری در این دوره از حراج تهران حضور ندارند نیز گفت: با مشاهده رشد نسبی مارکت هنر، متوجه شدیم فرصتی وجود دارد که از امسال این حراج را به شکل تخصصی‎تر برگزار کنیم؛ به همین دلیل حراج مسال در دو بخش استادان کلاسیک و مدرن و همینطور بخش هنر مدرن و معاصر برگزار می‎شود. محوریت حراج هفته گذشته هنرمندان مدرن ایران بودند درحالیکه محوریت حراج بعدی ما که در آذر ماه برگزار خواهد شد هنر معاصر خواهد بود. به این ترتیب باید گفت که این تقسیم بندی ربطی به پیر یا جوان بودن هنرمندان ندارد بلکه به شیوه کاری آنان که ممکن است مدرن یا معاصر باشد باز می‎گردد.

سمیع‌آذر همچنین در پاسخ به سوالی درباره نحوه قیمت گذاری آثار حراج نیز توضیح داد: قیمت‌گذاری آثار در حراج با گالری‎ها متفاوت است. ما هیچ نوع ارزش‎گذاری روی آثار هنری نمی‏کنیم بلکه با توجه به قیمت‎های قبلی آثار یک هنرمند قیمت اثری که می‎خواهد در حراج معرفی شود را مشخص می‏‎کنیم. در این مسیر برای ما تنها فروش‎های رسمی اهمیت دارند و فروش‎های خصوصی را محسوب نمی کنیم. در مورد هنرمندانی که برای نخستین بار در حراج شرکت کرده‎اند نیز، آثار را بر اساس آثار هنرمندانی که در همان رده‎بندی قرار دارند قیمت‎گذاری می‎کنیم و پس از فروش قیمت به دست آمده را به عنوان مبنای قیمت‎گذاری آن هنرمند در حراج‎های بعدی در نظر خواهیم گرفت.

این مدرس هنر معاصر همچنین در پاسخ به سوال که چند درصد از آثار این دوره از حراج تهران از مجموعه‎داران و چند درصد از خود هنرمندان دریافت شده است نیز توضیح داد: به دلیل آنکه 70 درصد هنرمندان حاضر در پنجمین دوره از حراج تهران در قید حیات نیستند بیشتر این آثار از مجموعه‎داران دریافت شده است اما از میان 30 درصدی که در قید حیات هستند نیمی از آثار از خود هنرمندان برای حضور در حراج دریافت شده است. اما به حتم در حراج آینده که با محوریت هنر معاصر آذر ماه برگزار می شود حدود 80 درصد آثار مستقیما از هنرمندان دریافت می شود.

باید سهم خود را از بازار جهانی هنر طلب کنیم

سمیع‎ آذر در پاسخ به این سوال که آیا حراج تهران بین‏ المللی خواهد شد یا خیر نیز اظهار کرد: اینکه مارکتی برای هنر در داخل کشور به وجود آمده خوشحال کننده است، حراج تهران تنها 5 سال عمر دارد به همین دلیل ما وسوسه‎ای برای حضور در حوزه بین‏المللی را نداریم. با این حال برای ما خوشحال کننده خواهد بود اگر کشورهای منطقه و همسایگانمان بتوانند آثار خود را در این حراج شرکت داده و خریداران ایرانی یا خریداران همان کشورها این آثار را خریداری کنند. با این حال به دلیل کمبود امکانات فنی مانند نبود شرایط انتقال پول در شبکه بانکی و مشکلات ورود خروج افراد و آثار به ایران هنوز این طرح قابل اجرا نیست.

تاکید کرد: اتفاقا حراج تهران و موفقیت های بین المللی هنر ایران به دنیا و به خصوص کشورهای عربی و نیز منطقه قفقاز ثابت کرده است ایران طلایه دار آینده منطقه است و ما با موجی فزاینده از هنرمندان منطقه روبروییم تا آثارشان را به صورت حرفه ای ارائه  کنیم، همه باور دارند آینده ایران درخشان است لذا باید با سرمایه گذاری نهادمند در عرصه فرهنگ و هنر، هویت فرهنگی خود را اشاعه و تسری دهیم، ارتقای مارکت هنر بخشی مهم از این راه است.

وی همچنین درباره آمار فروش حراج‏ها در دنیا نیز اظهار کرد: حراج تهران در این دوره هفت و نیم میلیون دلار فروش داشت. پیش از این آمار فروش هنر ایران در کریستیز، ساتبیز و بوامز رقمی حدود 8 تا 9 میلیون دلار بوده است. جمع فروش آنها قدری از ایران بیشتر است و به این ترتیب حدود 16 میلیو دلار سهم فروش هنر کشور ماست که در مقایسه با جهان چیزی نیست. در حالیکه رقم کلی فروش خانه‏های حراج در جهان معادل 17 میلیارد دلار است و حراج تهران کمتر از یک هزارم مبلغ جهانی فروش داشته است. ما یک صدم جمعیت جهان جمعیت داریم و قدرت فرهنگی ما نیز بسیار زیاد است به همین دلیل باید جایگاه بیشتری در عرصه هنر داشته باشیم؛ ما فاصله بسیاری با آنچه سزاوار ماست و باید این حق را از بازار جهانی طلب کنیم.

دکتر سمیع آذر در پایان گفت: حراج تهران قائم به من نیست و کارآمدترین کارشناسان هنر و اقتصاد هنر با من در حراج تهران کار می کنند که روزانه اخبار حراج خانه ها در سراسر دنیا و نیز گالری های داخلی را رصد می کنند.

انتهای پیام