مدرس دانشگاه علامه، حاشیه نشینی را یک معضل ندانسته و معتقد است، زندگی خوب حق همه افراد است، چه آنان که از روستا به شهر مهاجرت می‌کنند و چه کسانی که به دلیل شرایط اقتصادی مجبور به کوچ شده اند و حاشیه شهرها را برای زندگی که نه خوابگاه انتخاب کرده‌اند.
تا کنون بارها از حاشیه نشینی و حاشیه شهرها نقل قولها دیده و شنیده‌ایم اما از بعدی دیگر این معضل را نسنجیده و ندیده‌ایم تا کنون با خود فکر کرده اید افرادی که در حاشیه شهرها زندگی می کنند و روزانه برای کار به شهرها سفر می کنند، چه کسانی هستند آیا مهاجرند و از شهرهای دیگر آمده اند و یا شهرنشینانی بودند که با تغییرات اقتصادی، تحریم و فشار زندگی مجبور به ترک شهر و پناه بردن به حاشیه شهرها شده اند برای بررسی ابعاد این موضوع با دکتر پودراتچی کارشناس برنامه ریزی شهری و هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی به گفت و گو نشستیم.
مهاجرت برای کسب روزی لازم و ضروری است
دکتر « مصطفی پودراتچی » در گفت و گو با خبرنگار دیباچه پیرامون معضلات احتمالی حاشیه نشینی در شهرها گفت: رشد شهرها و شهرنشینی در اثر مهاجرت مردم از روستاها به شهرها اتفاق می افتد و گسترش و توسعه شهرها در پی این مهاجرت است. اصل و بنیان مهاجرت امری مضموم نیست کما اینکه بر اساس احادیت به جا مانده از معصومین مهاجرت برای کسب روزی لازم و ضروری است.
پودراتچی در ادامه ضمن اشاره به اینکه این مهاجرت زنگ خطر و هشدار شهرها را به صدا درآورده، افزود: مهاجرت به شهرها صورت گرفته است و مهاجرت با شهرنشینی انجام شده و در واقع مهاجرت روستا به روستا وجود نداشته است. مهاجرت با شهرنشینی اجین شده و امر مضموم و مختلی نیست.
برنامه ریزی شرط اول مهاجرت
وی در ادامه تصریح کرد: واکنش تجربی مردم بر این است، جایی را برای زندگی انتخاب کنند که شرایط بهتری داشته باشد، البته به شرط اینکه این مهاجرت برنامه ریزی شود، موضوعی که در جوامع صنعتی رخ داده این است که مهاجرتها پلکانی بوده یعنی از روستا به شهرستان و از شهرستان به شهر، اما در کشورهای در حال توسعه به دلیل نبود مهاجرت مردم یک ضرب از روستا به شهرهای بزرگ می‌آیند یعنی مهاجرت پلکانی نیست .
مدرس دانشگاه علامه در ادامه با تاکید بر اینکه بسیاری فکر می کنند که حاشیه نشینان بزهکارند، عنوان داشت: این تفکر، تفکر اشتباهی است در بررسی‌هایی که صورت گرفته در کلانشهر تهران کوره پسخانه‌های شوش و یا اطراف خیابان زنجان ۵۰ خانواده جای گرفته و پرده کشیده و زندگی می‌کردند. در این مکان‌ها کارگران شهرداری و کارگران ساده ای زندگی می‌کنند که توان مالی آنها به داخل شهر نمی‌رسد، بنابراین نمی توان این قشر زحمت‌کش را بزهکار خواند.
معضلی به نام خانه های یک روزه
کارشناس برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای در ادامه ضمن اشاره به اینکه مدتی در نیروگاهی در شهرری مشغول به فعالیت بودم شب که برای شیفت می رفتیم و صبح بر می گشتیم با خانه های ساخته شده در شوش مواجه می شدیم و چندین بار شهرداری برای تخریب آنجا اقدام کرده بود که منجر به فوت فردی شد و در نهایت مجبور شدند که به ساکنین خانه های یک شبه پلاک بدهند.
وی ضمن اشاره به اینکه تخریب خانه در حاشیه شهرها گزینه مناسبی برای ساماندهی حاشیه نشینان نیست، افزود: به جای اینکه خانه ها را تخریب کنند باید آنها را ساماندهی کنند و از آواره شدن آنها جلوگیری کنند .
کارشناس برنامه ریزی شهری و منطقه ای درادامه با اشاره به اینکه متاسفانه تصور اینکه به روستاها آب، برق و تلویزیون و اینترنت بدهید دیگر نیازی به خدمات دیگر ندارد و روستاییان می‌توانند اشتغال داشته باشند، تصریح کرد: پژوهشی در دهه ۷۰ صورت گرفت که روستاهایی که جاده کشیده شده و آب و برق دارند مهاجر بیشتری به شهرها فرستادند چرا که دیگر مسیر برایشان هموارتر است ، چرا باید بماند وقتی امکانی برای زندگی وجود ندارد.
مهاجرت در پی تمرکز امکانات در یک شهر
پودراتچی در ادامه تصریح کرد: در پس پرده این مهاجرتها جامعه سرمایه داری است، وقتی جامعه سرمایه داری یک شهر را پایلوت و ایستگاه اصلی کشور قرار می‌دهد و تک قطبی می‌شود طبیعی است که همه روستاییان دوست داشته باشند که امکانات شهر نشینی و پایتخت نشینی نصیبشان شود. این در حالی است که به عنوان مثال کشور ترکیه و پاکستان دارای دو قطب هستند و این باعث شد فشار کمتری گریبان کلان شهرهایشان را بگیرد.
وی در ادامه افزود: به نظر می‌رسد باید مبدا درست شود اگر مردم روستا نشین درآمد خوبی داشته باشند و امکانات لازم برایشان فراهم باشد هزاران سال حاضر به مهاجرت نخواهند بود.
وی در پاسخ به اینکه حاشیه نشینی اتفاق افتاده و شهرنشینانی که با این آسیب دست و پنجه نرم می‌کنند، تکلیفشان چیست؟ تردد در شبهای تهران ۸ میلیون و در روز ۱۴ میلیون است ۶ میلیون مهاجر در روز وجود دارد چرا که برخی کارمندند و با توجه به شرایط اقتصادی مجبور به کوچ از شهر به حاشیه شهرها شده‌اند و باید برای آنها فکری کرد.
کارشناس مسائل شهری افزود: جالب است بدانید که کار کردن در شهر نیویورک سه شیفته است و یک شیفت همیشه در حال استراحت است و اگر سه شیفت همه در یک روز بیرون بیایند شهر نیویورک منفجر خواهد شد ولی می بینید که شهر به حیاط خود ادامه می‌دهد و هر سال شهردارش به عنوان بهترین شهردار جهان انتخاب می‌شود.
انتخاب مدیران با تخصص مرتبط برای اداره شهرها
پودراتچی افزود: آنها مشکل را حذف نکردند و راه حل داده است . لزوما برای شهر تهران نمی توان چنین راه حلی را ارائه کرد اما باید فکر و بومی اندیشید.
وی در ادامه تصریح کرد: انتخاب مدیران شهری بهتر است که تخصص در کار شهرسازی داشته باشند و اگر مدیرانی با تحصیلات غیر مرتبط با شهرسازی برای اداره شهر انتخاب شدند از مشاوران شهرساز استفاده کنند و اداره شهرها را با متخصصان آن در دست بگیرند .
مدرس دانشگاه علامه در ادامه تصریح کرد: در شهر تولید وجود ندارد و مهاجر می‌آید و کار خدماتی انجام می‌دهند بنابراین باید ساختارهای طبقاتی و ساختار اقتصادی ما تغییر کند تا شرایط بهتری برای مهاجرین صورت گیرد.
حاشیه نشینان بزهکار نیستند
پودراتچی در پایان خاطر نشان کرد: به مهاجرین به چشم بزهکار نگاه نشود، ممکن است گاهی از میانشان بزهکاری هم در آید اما تعمیم به همه آنها داده نشود، مهاجرین ساماندهی شوند، آمایش سرزمین شود و امکانات هر بخش سنجیده شود برای آنها امکان کار فراهم شود. از هزینه های بیهوده برای پروژه های تکراری جلوگیری شود و پروژه هایی که قبلا کار شده و جوابی نگرفته دوباره به کارگیری نشود چرا که اگر پاسخگو بود همان دفعه اول کار ساز می‌شد.
انتهای پیام/
گزارش از : آذر رجبی
