فاطیماه میرزایی دُخت|؛ در سال ۱۴۰۰ بود که آرش هژیرآزاد و یگانه حسینی نیا، توانستند با کار «بازار وکیل» راهی مسابقه جهانی «گلوبال موزیک اواردز» شده و در بخش موسیقی فولکلور، به عنوان بهترین آلبوم (EP)، موفق به دریافت مدال طلا از طرف آکادمیا موزیک اِواردزِ آمریکا شوند.
آن‌ها با ایجاد و پرورش گروه «دوئت لیرا» که آرش، آهنگسازی و نوازندگی پیانو و یگانه، نوازندگی ویولن را برعهده دارند به خلق قطعات متفاوتی می‌پردازند و تلاش می‌کنند که اصالت و هویت ایرانی را در آثارشان حفظ کنند و این نشان می‌دهد که آن‌ها نه تنها در رویداد‌های جهانی، بلکه در جشنواره‌های داخلی هم موفق عمل کرده اند؛ به طوری که در ماه‌های گذشته، یعنی اواخر سال ۱۴۰۰نیز، برای آهنگسازی واریاسیون‌های «بازار وکیل»، موفق به دریافت دیپلم افتخار جشنواره موسیقی فجر شدند. از اینرو، دیباچه، گفت و گوی مفصلی با این زوج موفق عرصه موسیقی، در خصوص فعالیت‌های موسیقایی شان انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:
آرش، در خصوص عملکرد گروه‌های فعلی موسیقی ایران در مقایسه با گذشته اظهار کرد: تعریف برای یک گروه موسیقی تا حدّی باید دقیق‌تر و مشخص‌تر باشد و ما صِرفِ نوازنده‌هایی که دور هم جمع می‌شوند و با یکدیگر ساز می‌زنند و موسیقی اجرا می‌کنند را گروه نمی‌دانیم. زیرا گروه (Band)، تعریف مجزاتری دارد و درواقع، مجموعه‌ای از نوازنده‌هایی است که کنار هم جمع شده اند و ماه‌ها یا سال‌ها ساز می‌زنند و موسیقی کار می‌کنند که درمورد چنین فضایی در موسیقی ایران باید بگویم مثل بسیاری از کار‌های گروهی دیگر ضعیف است. زیرا به طور کلی، فعالیت‌های گروهی در موسیقی کشور در قالب (Band) به این شکل است و خیلی قوی نیست و به دلیل این که محدود به یک نوازنده یا خواننده سولو هستند که تعدادی نوازنده در اطراف آن‌ها به نوازندگی می‌پردازند، اغلبشان محکوم به شکست می‌شوند و کار کردن در آن‌ها سخت است.
یگانه بیان کرد: به واسطه تجربه زیاد نوازندگی که در گروه و ارکستر‌های متفاوت داشتم، بار‌ها در فضای موسیقی دیده ام که گروهی برای کوتاه مدت و صرفاً برای یک کنسرت تشکیل شده اند. امّا دیگر از آن‌ها خبری نیست تا حدّی که برخی از نوازندگانشان در گروه‌های مختلف اجرا می‌کنند و متأسفانه، ترکیب آن‌ها به طور مداوم تغییر می‌کند هرچند که این موضوع شامل همه گروه‌ها نمی‌شود.
آرش با اشاره به شرایط فعلی موسیقی ایران تصریح کرد: از چند زاویه می‌توان به این موضوع نگاه کرد و واقعیت این است که شرایط فعلی موسیقی ایران مساعد نیست ،چراکه متأسفانه، به سمت صنعت پولساز شدن در حال حرکت است و این را می‌توان از تعریف موسیقی توسط بسیاری از افراد جامعه هم دریافت؛ به طوری که از نظر آن‌ها، قالب موسیقی یک خواننده دارد که از اشعار برای موسیقی خود استفاده می‌کند و تلاشش هم این است که بیشتر به جذابیت بصری و تفریحی بپردازد تا عمق داشتن،معناگرا بودن و درک کردن شرایط اجتماعی و حسی افراد. امّا با این وجود، من به شرایط موسیقی امیدوار هستم و در حال حاضر نیز، این هنر، دغدغه مهم نسل جوان است و وقتی از زاویه نوازندگی به آن نگاه کرده و با زمان خودمان مقایسه می‌کنم، می‌بینم که در شرایط کنونی، موسیقی به سمت پیشرفت در حال حرکت است و به همین دلیل، این امید وجود دارد که با این حجم از علاقه مندی نسل جوان به موسیقی، جریان زیبایی در این هنر به وجود آید و این مهم محقق نمی‌شود مگر این که جریان‌ها و انرژی‌های مثبت و مفید به وسیله آموزش صحیح، برگزاری فستیوال‌ها، مسابقه‌ها و فعالیت‌های خوب موسیقی هدایت شوند.
« یگانه » در رابطه با نحوه آشنایی شان گفت: ما در دانشگاه هنر‌های زیبا با یکدیگر آشنا شدیم و اولین کار مشترکمان، اثری کلاسیک برای پایان ترم من بود که از آرش خواستم در کار «کنسرتو ماژور موتزارت» مرا همراهی کند و بعد از آن، همکاری‌های بیشتری مثل کنسرت‌های دانشجویی و به مرور، آهنگسازی‌هایی داشتیم که سه قطعه از آن‌ها در آلبوم «تهران مریخ» وجود دارند و سپس، در سال ۸۹ برای اولین بار، به طور رسمی‌در کلیسای آلمانی‌ها اجرا کردیم که مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و این شروعی بود برای این که روی قطعات، کار کرده و آلبوم مشترکمان را منتشر کنیم.
آرش درمورد انتخاب نام آلبوم‌ها و ارتباط آن‌ها با قطعات موجود تاکید کرد: اغلب کار‌های ما قطعاتی الهام گرفته از موضوعاتی هستند که روی آن‌ها نامگذاری شده اند و درمواردی هم که چنین نیستند، نام انتخابی شان مربوط به فرم قطعات ساخته شده است چراکه مسئله فرم در موسیقی کلاسیک بسیار مهم است و به همین دلیل، در بسیاری از مواقع، فرم، نام قطعه می‌شود. مثلا فرم انوانسیون که در آلبوم اول و دوم داریم و نام قطعه را دربر گرفته است. امّا در بعضی از موارد، ایده موسیقی در مقایسه با موضوع یا نام انتخاب شده ارجحیت دارد؛ به طوری که قطعه ساخته می‌شود و سپس، برای نام آن، دنبال چیزی هستیم که مناسب آن باشد.
یگانه درخصوص موفقیت و متفاوت بودن آلبوم‌هایشان ادامه داد: هر یک از آلبوم‌های ما با توجه به ژانرشان، مخاطبان خاص خود را دارند و واقعا نمی‌توانیم بگوییم کدامیک موفق‌تر بوده اند چراکه سعی می‌کنیم کار‌های متفاوتی ارائه دهیم.
آرش با اشاره به سبک و جریان فکری موجود در آثارشان افزود: قطعاتی که تا الان کار کردیم و در قالب آلبوم موسیقی شخصی و یا اجرایمان از موسیقی کلاسیک هستند جریان فکری کلی دارند و موضوعی که در این خصوص برای ما مهم و شعار هنری ما بوده، داشتن عمق در عین حفظ سادگی است. امّا در هریک از آلبوم‌ها تفاوت فرم و ساختار وجود دارد؛ به طوری که در آلبوم دوم، از فضای موسیقی آکوستیک خارج می‌شویم و به سمت الکترو آکوستیک می‌رویم.
یگانه در پاسخ به نحوه شکل گیری ایده «دوئت لیرا»، انتخاب این نام و خلق آثارشان بیان کرد: از زمان دانشجویی به بعد، به دلیل رابطه عاطفی که بین من و آرش وجود داشت، تصمیم گرفتیم «دوئت لیرا» را شکل دهیم و آهنگ‌ها و سبک خودمان را داشته باشیم و انتخاب نام لیرا هم به دلیل این بود که ایده ساخت کارهایمان را از نجوم می‌گرفتیم و درواقع، برگرفته از این علم است. زیرا لیرا، یک صورت فلکی و به شکل چنگ رومی‌است. امّا درمورد خلق آثارمان در این دوئت باید بگویم که به طور کلی، گروه‌های موسیقی دو مدل فعالیت دارند. بدین صورت که نوازنده‌ها یا با حس و بیان شخصی خود، قطعه ساخته شده را اجرا کرده و یا این که خودشان، قطعه موسیقی را خلق و اجرا می‌کنند که ما برای لیرا، مورد دوم را انتخاب کردیم و به نظرم، این بزرگ‌ترین دستاورد ما بوده است.
در ادامه، آرش اظهار کرد: منبع الهام در طول تاریخ برای هر هنرمندی، مهمترین موضوع بوده است و من فکر می‌کنم نجوم به واسطه بیکران بودنش، منبع الهامی‌بسیار خوبی است و به نظرم تنها زبانی که می‌تواند ترجمان واقعی احساس‌های موجود در مباحث نجومی‌باشد، موسیقی است. از اینرو، ما تلاش کردیم با این هنر به خلق این زبان حسی کمک کنیم. به طور مثال؛ نام‌هایی در آلبوم «تهران مریخ» وجود دارد که بسیاری از آن‌ها در سال‌های اخیر، در علم نجوم موردتوجه بوده اند و به همین خاطر، خواستیم که آن‌ها را با زبان موسیقایی ترجمه کنیم و درواقع، این آلبوم مبتنی بر دو فاکتور است. اول این که همه قطعات این آلبوم، الهام گرفته از موسیقی کلاسیک، امّا به شکل ساده‌تر و یا همه فهم‌تر شده و دوم، بسیار مبتنی بر تکنیک نوازندگی هستند تا جایی که تکنیک ویولن و پیانو، دو مشخصه خیلی مهم آلبوم «تهران مریخ» محسوب می‌شوند که وام گرفته از پیشینه ما در نوازندگی و اجرای موسیقی کلاسیک است.
یگانه درخصوص موسیقی باکلام و بدون کلام تصریح کرد: واقعیت این است که ما با موسیقی باکلام مشکلی نداریم و در حقیقت، با موسیقی با کلام بدون کیفیت مشکل داریم و اصولاً فکر می‌کنیم موسیقی بی کلام موسیقی‌تر است. زیرا وقتی کلام (شعر) به میان می‌آید، به دلیل این که مخاطبان به شعر توجه کرده و آن را دنبال می‌کنند، به نوعی شعر،موسیقی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و شاید بتوان گفت که موسیقی بی کلام، بیشتر به تکنیک‌ها، پیچیدگی‌ها و جمله بندی‌های موسیقایی توجه می‌کند. بنابراین، رسالت ما این است که موسیقی بی کلام را تا جایی که می‌توانیم ترویج دهیم و باوجود این که می‌دانیم این نوع موسیقی هیچ زمانی عامه پسند نخواهد شد. امّا همین موضوع می‌تواند نکته مثبتی برای ما باشد.
آرش با بیان این که در طول مدت فعالیتشان، سلیقه موسیقایی بسیار خاصی را دنبال نمی‌کنند، تاکید کرد: من و یگانه بسیار موسیقی گوش می‌کنیم چراکه معتقدیم باید از جریان موسیقی جهان با خبر باشیم و به نظر ما، متأسفانه به دلیل صنعتی و پولساز شدن، این هنر نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز به سمت سخیف شدن در حال حرکت است و این تهدید بزرگی برای موسیقی به شمار می‌آید و بدنبال آن، ذائقه اغلب مخاطبان هم در حال نزولی شدن است. بنابراین، ما می‌توانیم دو کار انجام دهیم؛ یا همراه جریان اصلی شویم و یا خلاف جهت حرکت کنیم که در این میان، مسیر‌های دیگری هم وجود دارد که معتقدم لیرا، این مسیر‌ها را برای موسیقی خود انتخاب کرده و این نشان می‌دهد که با جریان اصلی همراه نشده است و خلاف آن نیزحرکت نمی‌کند. البته شاید اگر به صورت کلی به آن نگاه کنیم ما خلاف جهت این جریان در حرکت هستیم و به همین دلیل، شاید موسیقی ما هیچ وقت شانس عامیانه شدن را پیدا نکند، ولی دنبال میانبر‌هایی هستیم که بتوانیم این ایده آل خود را حفظ کنیم.
در ادامه، یگانه با اشاره به چرایی روبرو شدن مخاطب با تغییر تم در آلبوم‌های لیرا گفت: ما همیشه دنبال کسب تجربه‌های جدید هستیم و این موضوع حتی در طول تاریخ موسیقی هم وجود داشته است تا جایی که اغلب آهنگسازان بزرگ، در اولین و آخرین کار خود با تجربه‌های جدیدی روبرو بوده اند و نمی‌توان گفت کدامیک از تجربه‌هایشان بهتر از دیگری است چراکه به نوعی، خلق موسیقی کسب تجربه است و جز این امکان پذیر نیست.
یگانه درمورد آلبوم «بازار وکیل» و قطعات فولکلور تاکید کرد: جایگاه موسیقی فولک در ایران بسیار بالاست و هنرمندان ناب و بااستعدادی در این زمینه داریم که متأسفانه، هنوز کشف نشده اند و این موضوع ناراحت کننده است و ما هم به دلیل علاقه مان به قطعات فولکلور، روی آن‌ها کار کرده و در قالب آلبوم روانه بازار کردیم و در آثار بعدی مان، عناصر ایرانی زیادی وجود خواهد داشت چراکه بدنبال ملودی‌های جذابی هستیم تا بتوانیم آن‌ها را بسط و گسترش دهیم.
آرش درمورد تفاوت سطح آهنگسازی در ایران و جهان بیان کرد: در یک سری از زمینه‌ها بسیار موفق عمل کرده ایم و آن هم بخش‌هایی است که توانسته ایم موسیقی دارای شناسنامه ایرانی را به زبان جهانی مطرح کنیم که از آن جمله می‌توان به مفاخر موسیقی ایران مثل آقایان حسین علیزاده، کیهان کلهر، احمد پژمان، رضا والی و... اشاره کنیم که در سطح بین الملل توانسته اند بسیار افتخارآمیز و درخشان عمل کنند و دلیلش هم این است که اگرچه موسیقی این اساتید دارای ریشه‌های ایرانی است. امّا آن‌ها موسیقی خود را با زبان بین المللی و قابل فهم‌تر و درعین حال، با چهارچوب جهانی عرضه کرده اند.
یگانه افزود: موسیقی ایران در مقایسه با گذشته، در حوزه نوازندگی ساز‌های کلاسیک بسیار پیشرفت کرده است و با وجود فاصله بسیار زیاد با سطح جهانی، امّا در سطح خودمان شاهد پیشرفت نوازنده‌های ایرانی هستیم. البته باید بگویم که در موسیقی ایران و جهان شاهد معضل مافیا نیزهستیم و متأسفانه، سه عنصر پول، قدرت و شهرت حرف اول را می‌زنند که ضربه‌های زیادی به موسیقی وارد کرده اند و بدنبال آن باید بگویم اگرچه در موسیقی‌های فاخر، حرکت‌های خوبی از سوی موزیسین‌های کشورمان می‌بینیم. امّا شرایط موسیقی پاپ به هیچ عنوان مطلوب نیست.
آرش درمورد تغییر دیدگاه اغلب خانواده‌های ایرانی برای ورود فرزندان خود به عرصه موسیقی گفت: یکی از کار‌های جذاب من و یگانه تدریس موسیقی است چراکه در تمامی‌این سال‌ها، با افرادی که سطح فرهنگی و سلیقه‌های موسیقایی متفاوتی داشته اند، آشنا و متوجه انگیزه‌های آن‌ها برای سوق دادن فرزندانشان به سمت موسیقی شدیم که وقتی این موضوع را در سطح موسیقایی بررسی می‌کنیم، متوجه اهمیت تدریس و آموزش می‌شویم. زیرا نه تنها آموزش نباید دچار تزلزل شود بلکه شیوه تدریس هم نباید به گونه‌ای خشک باشد و در این میان، افراد زیادی دیده ام که انگیزه‌های مختلفی برای یادگیری موسیقی داشته اند. امّا ازبین همکارانمان، افرادی نیز هستند که ترجیح می‌دهند به آموزش هنرآموزانی بپردازند که جریان موسیقی را جدّی بگیرند، ولی انگیزه من این است که بتوانم چنین هنرآموزانی را با زبان موسیقی صحیح آشنا کنم. زیرا این فرصتی است که آن‌ها می‌توانند به شیوه درست، موسیقی را بشناسند و حداقل، شنونده خوبی برای آثار موسیقی شوند و نباید در این مسیر، آن‌ها را دلزده کرد.
یگانه در رابطه با جای خالی فستیوال‌ها و جشنواره‌های متعدد موسیقی در ایران ادامه داد: متأسفانه جای خالی آن‌ها احساس می‌شود چراکه ما صرفاً یک جشنواره موسیقی فجر و هر از چندگاهی، چند جشنواره خصوصی دیگر داریم که واقعاً کم هستند تا جایی که سبک‌های مختلف را دربر نمی‌گیرند. در حالی که اصولاً چنین رویداد‌های هنری باعث نجات موسیقی‌های مستقل، جدی و فاخر می‌شوند.
آرش با اشاره به این که ریسک بالایی برای انتشار آلبوم موسیقی در کشور وجود دارد، تصریح کرد: انتشار آلبوم به گونه‌ای است که امکان دارد یا سود و زیان آن با هم برابر باشند و یا در بسیاری از مواقع، با صد درصد شکست مادی روبرو شود که یکی از دلایل مهم آن، نداشتن تبلیغات مناسب از طریق اسپانسرینگ درست است. چراکه موسیقی‌های فاخر و خاص‌تر از ما هم وجود دارند که شنونده خود را داشته و حتی سود ده باشند. امّا متأسفانه، بستری که بتواند این اتفاق در آن‌ها رقم بخورد، وجود ندارد. این در حالی است که اگرچه اقتصاد کشور‌های دیگر تا حدّ زیادی حولِ موسیقی پاپ آن‌ها می‌چرخد و درصد باقی مانده را نگه می‌دارند. امّا این عدد در موسیقی ما بسیار پایین‌تر است و به همین دلیل، امیدی نداریم آلبوم موسیقی که با این سبک روانه بازار می‌کنیم مثل موسیقی پاپ، ما را میلیونر کند. ولی حداقل می‌توانیم امید داشته باشیم که بتواند خرج خودش را در آورد و در این میان، باید به محدودیت‌ها نیز اشاره کرد. به طور مثال؛ ما دوست داریم که در کنار دوئت، کار ارکسترال داشته باشیم که به دلیل کیفیت بالایش، هزینه‌های زیادی را می‌طلبد و متأسفانه، ما برای خلق اثر‌های این چنینی محدودتر می‌شویم.
یگانه درخصوص جایگاه بانوان در موسیقی ایران تأکید کرد: با وجود سختی‌ها و محرومیت‌ها، دختران و زنان ما در عرصه موسیقی بسیار پیشرفت کرده اند. زیرا با توجه به این که در هنرستان موسیقی تدریس می‌کنم شاهد بالا بودن سطح موسیقایی هنرآموزان دختر هستم که امیدوارم این روند بیش از پیش پیشرفت کند و بدون شک، به آینده موسیقی دختران و زنان کشور امید دارم چراکه خودم تجربه همکاری و اجرا با هنرمندان موسیقی، چون همایون شجریان را داشته ام که برایم بسیار لذت بخش بوده و اصولاً اجرا با هنرمندان مختلف موسیقی برایم متفاوت و جذاب است.
این زوج موزیسین، در پایان با اشاره به هدف نهایی از فعالیت‌های موسیقایی خود خاطرنشان کردند: در هنر نمی‌توان یک هدف یا قله را تصور کرد که بگوییم به آن رسیده ایم و سراغ قله بعدی برویم چراکه انتها ومقصدی برای آن وجود ندارد و باید برای بهتر شدنمان حرکت کنیم و در این مسیر، نه تنها لذت ببریم بلکه تجربه هم کسب کنیم و تا زمانی که زنده هستیم کار موسیقی انجام دهیم. زیرا راهی جز موسیقی نداریم.
