کشور عزیزمان ایران به لحاظ جغرافیایی در منطقه کویری و گرم و خشک قرار گرفته است و همین خصیصه خشکسالی و کمبود منابع آبی و سایر زیان ها را برای میهنمان به دنبال داشته است. لذا قدیمی ترین معضلی که کشور را تهدید می کند؛ مقوله فرونشست یا فرو چاله هاست. از این رو اهمیت این معضل خبرنگار دیباچه را بر آن داشت تا پیرامون این موضوع با کارشناس حوزه برنامه ریزی شهری دکتر غلامرضا لطیفی به بحث و گفتگو بنشیند.
آذر رجبی: دکتر غلامرضا لطیفی استاد دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس حوزه برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای گفت: در بررسی های صورت گرفته توسط دانشمندان حوزه جغرافیا، کشور ایران در یک منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته است و دو سوم کشور در مناطق کویری است و یک سوم آن در مناطق مستعد جغرافیایی و ناهموار قرار دارد. و ما همیشه با کمبود آب روبرو هستیم.
مدرس دانشگاه علامه اظهار داشت: در اوایل انقلاب اسلامی ایران، به دلیل فقدان نظارت هایی که به وسیله دستگاه‌های ذی ربط باید صورت می گرفت؛ عده زیادی از افراد سودجو و ناآگاه اقدام به گرفتن مجوز برای حفر چاههای مختلف کردند، از چاههای نیمه عمیق گرفته تا عمیق و با توجه به سازگاریهای آب و هوایی و نزولات؛ پوسته‌ای از سفره‌های زیر زمینی در کشور آسیب دیدند، و در نهایت بسیاری از مناطق با بحران مواجه شدند.
او تصریح کرد: در واقع مدیریت منابع آب نیازمند این است که مورد توجه ویژه قرار گیرد؛ اگر علمی به این مساله نگاه شود، با توجه به رشد جمعیت مصرف روز افزون آب با رشد مصرف آب در حوزه کشاورزی، حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق، در طول چند دهه گذشته به شدت منابع آب را آسیب پذیر ساخته و در پی آن شاهد نشست زمین و نشست دشتها که در اصطلاح به آن فروچاله یا فرونشست می گویند؛ در کشور شده ایم.
لطیفی در ادامه افزود: اگر در کشور بخواهیم مناطق مستعد فرونشست را نام ببریم از پل شهر ری تا استانهای تهران، یزد، خراسان، کرمان، اصفهان، همدان ، فارس، آذربایجان شرقی و غربی ، سمنان ، البرز، قزوین، مرکزی ، اردبیل، گلستان همه با فروچاله های متعدد دست و پنجه نرم می کنند. لذا جالب است بدانید که در استان همدان بیشترین درگیری با این معضل در دشتهای روستای نزدیک تهران (کبوتر آهنگ) مواجه است؛ که آمار بیشترین فرونشست را در کشور این منطقه به خود اختصاص می دهد. که متاسفانه بعضا فروچاله های کبوتر آهنگ به ۶۰ متر هم می رسد.
مدرس دانشگاه علامه تصریح کرد: در واقع این رویداد برای کشور این ویژگی را دامن می زند و با فروچاله‌های بسیار زیادی روبرو می شود. گفتنی است ؛ حتی در این موج جنگی که در برخی از کشورها ایجاد شده و تقاضای بالایی برای خانه های دوم رو به افزایش گذاشته؛ منابع طبیعی دستخوش ساخت و سازهای بی رویه شده، کما اینکه این ساخت و سازها با مجوز یا بدون مجوز باشد.
کارشناس برنامه ریزی شهری در ادامه با اشاره به اینکه این ساخت و سازها مصرف آب را افزایش داده است ؛ تاکید کرد: بسیاری از مناطقی که آب ندارند و از طریق خرید آب در افزایش مصرف آب دخیل هستند و مصرف روزانه آب مصرفی باعث تشکیل حفره‌های عمیق در برخی مناطق کشور شده ؛که آسیب جدی ای را به دنبال دارد.
او با تاکید بر اینکه از عوامل دیگر فرونشست کاهش آبهای زیر زمینی است ، تصریح کرد: یکی دیگر از عوامل فروچاله‌ها برداشت بی رویه آبهای زیر زمینی و همینطور افزایش جمعیت در مصرف آب است ، که همه این عوامل دست در دست هم داده که حتی در تهران بسیاری از افراد منابع آب خود را از آبهای زیر زمینی تهیه کنند؛ که خود عامل فرو رفتن خاک و معضل فرونشست ها در مناطق مختلف شده است.
لطیفی اذعان داشت: وضعیتی که در حوزه منابع آبی ایجاد شده منجر به حل شدن برخی از سنگهای متنوعی که بعضا کربناتی هستند؛ در آب شده است، که این مساله در دراز مدت باعث ایجاد حفره و کانال می شود. که برداشت ها از سفره‌های زیر زمینی باعث خالی شدن برخی از مناطق در سطح کشور می شود ؛ که در اصطلاح علمی به آن فروچاله می گویند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که کدام دستگاه‌ها متولی رسیدگی به معضل فروچاله ها هستند؛ گفت: سازمانهای مربوط که به صورت جهانی هم فعالیت دارند؛ مانند سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان هواشناسی ، سازمان جهاد کشاورزی، نهادهای نظامی و حتی خود وزارت کشور و تمام دستگاه‌ها با جلسات مشترک و تصمیمات مشترک می توانند از منابع آبی و ملی کشور حفاظت کنند و از بروز فروچاله ها جلوگیری کنند.
دکتر لطیفی همچنین اذعان کرد: در برخی از مناطق با برداشت خاک، خاک به صورت عمودی یا قائم در زمین پایین می رود و همین برداشت خاک باعث فرونشست های دیگری در برخی مناطق می شود؛ کما اینکه برخی مناطق، خاکشان ماسه‌ای است و با برداشت این خاکها فرونشستها تسریع می شود .
او در پایان خاطر نشان ساخت: اگر تعادل در محیط زیست به هر دلیلی به هم بخورد؛ باعث زیان‌های جبران ناپذیری در حوزه محیط زندگی خواهد شد؛ لذا اگر بتوان محیط زیست را قاعده مند اداره کرد و با کمترین مداخله در ثروتهای ملی و کمترین مداخله در محیط زیست می توان این ثروت ملی را حقظ کرده و از بروز خسارت های جبران ناپذیر به اقتصاد کشور همچون فرونشستهای زنجیره ای جلوگیری کرد و این میراث گرانبها را به نسلهای آینده هدیه داد.
انتهای پیام/
