فاطمه شعبانی : سال‌ها قبل کسانی که مدتی را خارج از کشور زندگی کرده بودند برایمان تعریف می‌کردند که در مهدکودک‌ها و مدارس به بچه‌ها آموزش می‌دهند در صورتی که در خانه مورد آزار و اذیت قرار گرفتند با پلیس تماس بگیرند و پلیس برای کمک به آن‌ها خواهد آمد. اوایل برای خیلی از ما‌ها عجیب به نظر می‌رسید که پلیس یا هر مرکز دیگری در این مسائل که اغلب به نظر حریم و زندگی شخصی می‌آمد دخالت کند. اما به مرور زمان و با گسترش زندگی شهری این تفکرکه زن و بچه و همسر خودم است و اگر نیاز دیدم تربیتشان میکنم! جای خود را به این داد که اگر زن یا کودک یا هر فردی در معرض آسیب از طرف غریبه یا آشنا قرار گرفت با اورژانس اجتماعی تماس بگیرد و اورژانس در اسرع وقت به کمکش بشتابد. برای آشنایی بیشتر با اورژانس اجتماعی و خدماتش با «پناه کسرایی» کارشناس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران گفت و گو کردیم:
اورژانس اجتماعی برای جامعه ما چقدر ضرورت دارد و چقدر کاربردی است؟
اورژانس اجتماعی یکی از فعالیت‌های نوین و اصلی سازمات بهزیستی است که در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی ارائه خدمت می دهند و به عنوان راه حل منطقی و مداخله‌ای در عصر جدید برای کاهش آسیب‌های اجتماعی رخ داده است. پیشنهاد می‌شود تا از پتانسیل این مراکز به نحو علمی و عملی استفاده گردد. امروزه لزوم مداخله دولت‌ها در آسیب‌های اجتماعی جزو ضروریت‌های اجتناب ناپذیر محسوب شده و از طرفی شاهد کنترل و کاهش محسوس آسیب‌های اجتماعی از طریق این مراکز هستیم. از ضروررت‌های دیگر جوامع فعلی بحث قضا زدایی است؛ این امر مهم توسط مراکز اورژانس پیگیری شده و علاوه برقضا زدایی در کنار افراد در معرض آسیب و آسیب دیده بوده و در این موارد باقضات همکاری بسیار خوبی دارند. شاید قدمت مراکز اورژانس اجتماعی کمتر از بسیاری از نهاد‌ها و مراکز باشند، ولی با فعالیت‌ها ومداخلاتی که در این مدت کوتاه داشته اند توانسته رضایت افراد بهره‌مند از این خدمات را جلب و به عنوان یکی از راه حل‌ها موقع بروز مشکلات از طرف دیگران و مجاری قانونی معرفی شوند. کاربرد مراکز، برکسی پوشیده نیست و با توجه به اینکه این مراکز ابعاد مهم فردی خانوادگی و اجتماعی هر شخصی را تحت پوشش قرار داده و نسبت به سایر مراکز و برنامه‌ها جامع‌تر به نظر می‌رسند و محدود به مکان و زمان خاصی نیستند گسترش و استفاده از منابع قانونی و نیروی انسانی آنان ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
چقدر در سطح جامعه و در جامعه هدف، در باره اورژانس اجتماعی اطلاع رسانی شده و سازمان بهزیستی چه اقداماتی در این رابطه انجام داده است؟
آمار‌ها نشان می‌دهد که تعداد تماس‌ها و مراجعات به مراکز اورژانس اجتماعی در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است که این نشان می‌دهد که جامعه هدف به خوبی با این مراکز آشنا هستند و این به معنای افزایش آسیب‌های اجتماعی نیست بلکه نوعی فرهنگ سازی و آگاهی مردم در خصوص فعالیت‌های این مراکز را بیانگر است. خود سازمان بهزیستی هم به روش‌های مختلفی در راستای آگاه سازی افراد جامعه اقدام کرده است که اطلاع رسانی از طریق رسانه‌ها و فضای مجازی پخش و توزیع بروشور‌های مختلف آگاهسازی درمدارس و مساجد. به صورت مستمر انجام می‌دهد.
با توجع به شرایط فکری و تفکر سنتی خانواده‌ها اورژانس اجتماعی تا حد می‌تواند به افرادی که با شما تماس می‌گیرند کمک کند؟ برفرض خانمی که به دلیل همسر آزاری تماس می‌گیرد تا چه حد می‌تواند اطمینان حاصل کند که این درخواست کمک شرایطش را بدتر نمی‌کند؟
تقریبا از تمامی طیف‌ها اعم از افراد مجرد یا متاهل افراد با تحصیلات عالیه و کم سواد خانواده‌های سنتی و غیر سنتی ... مراکز اورژانس اجتماعی یا حضوری یا ارجاعی یا تلفنی استفاده می‌کنند، ولی همیشه یکی از چالش‌های مهم زندگی افراد تا اطلاع از حقوق روتین و عادی زندگی خودشان بوده و مراکز اورژانس هم از این قاعده مستثنی نیستند ولیکن ماهیت و هدف اورژانس اجتماعی حفظ چهارچوب خانوادگی افراد و افزایش سازگاری آنان بوده و کمک به افرادی که گاهی هیچ یاور و حامی ندارند همشه دغدغه اصلی شان است، بنابراین تماس با این مراکز و استفاده از ظرفیت آیتم مراکز لزوما به معنای جدا کردن شخص از زندگی خویش نبوده است بلکه اغلب موارد شخص آسیب دیده (کودکان همسر و) شخص آسیب زننده تحت مداخلات روانی، اجتماعی تخصصی قرار گرفته تا میزان آسیب کاهش یابد و مداخلات روانشناختی و مددکاری اجتماعی سبب کاهش آسیب‌های خانوادگی می‌گردد.
اغلب کسانی که با شما تماس می‌گیرند از چه طیفی هستند و در چه مواردی تماس می‌گیرند؟
زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد، افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده اند. زنان و دختران در معرض آسیب‌های اجتماعی یا آسیب دیده اجتماعی، کودکان خیابانی و کار، همسران آزار دیده، مبتلایان به اختلال هویت جنسی، دختران یا پسران فراری از منزل و سایر افرادی که در شرایط بحرانی قرار دارند، افرادی هستند که می‌توانند از خدمات اورژانس اجتماهی استفاده کنند، ولی می‌توان گفت خشونت خانگی و همسر آزاری بالاترین موارد تماس گیرنده از مراکز ما هستند. خدمات تخصصی ما نیز خدمات مددکاری، روانشناسی، تربیتی، حقوقی، فرهنگی و آموزشی است.
به عنوان آخرین سوال یک توصیه به شهروندان بفرمایید؟
هرگاه دیدید از خانه همسایه صدای گریه و فریاد می‌آید، خواه این صدا مربوط به کودک یا خانم یا حتی آقایی باشد، نباید موضوع را نادیده بگیرید، بلکه باید بلافاصله به پلیس ١١٠ و شماره اورژانس اجتماعی ۱۲۳ با ذکر نشانی و محل اعلام کنید. اعلام به اورژانس اجتماعی این خاصیت را دارد که اعلام شما ثبت و ضبط می‌شود و، چون پلیس هم می‌داند که چنین تشکیلات و فرآیندی وجود دارد، عکس‌العمل فوری نشان خواهد داد. همچنین اگر در کوچه و خیابان به موردی از تعرض ضرب و شتم بچه‌ها و بانوان برخوردکردید، باید بلافاصله موضوع را به پلیس اطلاع دهید و در مورد کودکان با کمک سایر رهگذران خصوصا اگر فرد ضارب سعی داشته باشد کودک را از محل دور کند تا آمدن پلیس جلوگیری کنید.
