فاطمه شعبانی : روزگاری که هنوز پای تلویزیون و رادیو به خانه ها باز نشده بود، در محله ها پیرمردهایی بودند که یک ساعت قبل از اذان صبح بیدار می شدند و زودتر سحری شان را می خوردند و به بالای پشت بام خانه شان می رفتند و با صدای بلند سحر خوانی و هرچند دقیقه یکبار اعلام می کردند مثلا نیم ساعت به اذان صبح مانده است بیدار شوید و خواب نمانید. بلندگو نبود و کسانی که مناجات خوانی می کردند صدای رسایی داشتند که در خلوتی شب به گوش اغلب مردم محل می رسید. بعدها رادیو جای این سحرخیران را گرفت و کسی که در محل رادیو داشت وقت سحر رادیو را به حیاط می برد و صدایش را بلند می کرد تا مناجات خوانی اش به گوش اهل محل برسد. چند سالی است که در ماه مبارک رمضان تلویزیون با برنامه های سحرگاهی اش جای آن سحرخوانها را گرفته است. امسال ماه رمضان شبکه سوم سیما با برنامه جوان پسند« ماه من» به تهیه کنندگی « محمدرضا رضاییان» که در کارنامه خود برنامه « کتاب باز» را داشت و اجرای« نجم الدین شریعتی» مهمان خانه های ما بود. برنامه ماه من جز برنامه های سحرگاهی بود که با کمک کمیته امداد کمپین افطاری ساده را با موفقیت برگزار کرد طوری که به گفته رضاییان« مقام معظم رهبری در خطبه های نماز عید فطرامسال، ازاین کمپین و از کل مجموعه ما و شبکه سوم سیما قدردانی کردند که اتفاق فوق العاده خوش آیندی بود.»

برنامه سحرگاهی و برنامه ای که برای نزدیک افطار تهیه می شود چه تفاوتهایی دارد؟

برنامه سحر برنامه خلوت مخاطب ومناجات است، ضمن اینکه مخاطب برای یک روز روزه داری مهیا می شود اما برنامه دم افطار ثمره یک روز روزه داری و شلوغی های روز است و خلوت مخاطب را ندارد. بیشترین تفاوت این این دو برنامه تمرکز بیشتر مخاطب و تنهایی وخلوتش در وقت سحر است.

یک برنامه سحرگاهی خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد و در آن چه چیزهایی لحاظ شود که بگوییم خوب از آب در آمده است؟

چیزی که جزء ویژگی های برنامه سحرگاهی است این نکته است که برنامه سحر بیشتر یک برنامه شنیداری است تا برنامه دیداری؛ مخاطب زمان سحر درگیر آماده کردن سفره و میل کردن سحری است. باید حواسمان باشد که در مرحله اول گوش مخاطب بیشتر از چشمش کار می کند و طبعا باید از نظر محتوا و برانگیختن احساسات شنوایی و تمرکز حسی مخاطب این را در نظر داشته باشیم اگر می توانیم صدا را در بالاترین کیفیت خودش به مخاطب منتقل کنیم. صدا به معنای صحبتهای مجری، مناجات و حتی موسیقی است که به درستی انتخاب و استفاده شود که به درد زمان سحربخورد و گوش نواز باشد. در واقع نیاز حسی مخاطب برای ارتباط گرفتن با برنامه اتفاق می افتد البته این به معنای این نیست که ما جلوه های بصری برنامه را نادیده بگیرم اینها قطعا مکمل هم هستند. چون برنامه رادیویی نیست و تلویزیونی است. مخاطب در طول سالها با کلیشه هایی در برنامه های سحرگاهی مواجه بوده است- البته آن کلیشه ها به معنای منفی نیست- پخش دعای سحر جز کلیشه های به جا و واجب برنامه سحرگاهی است، مخاطب وقتی دعای سحر را می شنود می داند به زمان اذان صبح نزیک می شود. هرچقدر بتوانیم این را با جذابیتهای رسانه ای چه بصری چه شنیداری همراه کنیم برنامه موفق تر خواهد بود. مخاطب در بازه زمانی برنامه سحرگاهی مهیای شنیدن است و هرچه موضاعات متنوع تر را ارائه بدهیم طبیعا برنامه موفق تری خواهیم داشت و مخاطب هم توجه بیشتری به برنامه خواهد کرد.

مخاطب سالها به مناجات خوانی عادت کرده و به قول شما جز کلیشه هااست اما با وجود کلیشه بودن مخاطب دوست دارد وقت سحر مناجات خوانی بشنود، شما در برنامه ماه من چقدر این قضیه را لحاظ کردید؟

ما متعدد مناجات داشتیم و پخش می کردیم منتها به جای اینکه زمان طولانی به پخش یک مناجات از یک نفر اختصاص بدهیم تعدد مناجات خوانها را لحاظ کردیم و تنوع بصری به مناجاتها دادیم. فکر می کنم حداقل مخاطب از این جهت احساس کمبود نکرد. سعی کردیم از المانهای بصری و صوتی جذاب استفاده کنیم که مخاطب لذت بیشتری ببرد و این کار را در بازه زمانی مختلف انجام دادیم هم برنامه از ریتم نیفتد هم در واقع رنگ بندی مختلفی را به اقتضای موضوعاتی که در برنامه مطرح می شد ایجاد کنیم.

استفاده از آقای نجم الدین شریعتی که مجری شناخته شده برنامه مذهبی است، چقدر به پیشبرد اهدافتان کمک کرد؟

قرار دادن مجری برای یک برنامه معارفی مختصات خودش را دارد حتی اگر از مشهورترین چهره ها هم استفاده بکنید ممکن است با یک اشتباه ساده مخاطب پس بزند و استقبال نکند؛ خوشبختانه ما با حضور ایشان چند قدم جلو بودیم. آقای شریعتی چهره شناخته شده برنامه های ارزشی و معارف است و این قضیه مخاطب را مهیا کرده بود تا برنامه را نگاه کند. همچنین ایشان فوق العاده در بیان متن ها، گفتگو، انتقال حس به مخاطب و ریتم برنامه مجری توانمندی بودند. به نظرم یکی از ویژگی ها و اتفاق های خوب برنامه ماه من حضور ایشان بود.

ایده این برنامه از کجا آمد و چطور شکل گرفت؟

بعد از آنکه مدیران شبکه 3 پیشنهاد این برنامه را دادند ما با تیم برنامه ساز نزدیک به یک ماه و نیم روی طراحی برنامه وقت گذاشتیم و درمورد چگونگی ساخت برنامه صحبت کردیم حاصلش برنامه ای شد که روی آنتن شبکه 3 مشاهده کردید.

خودتان از برنامه ماه من راضی بودید؟

بی اغراق یکی از بهترین برنامه هایی بود که تا الان ساخته ام و بازخوردهای متعددی هم از مخاطبان گرفتیم.

بازخوردها از چه جنسی بود؟

بازخوردها وجوه مختلف داشت، برنامه مشخصا رده سنی جوان در نظر گرفته بود هرچند برای همه رده سنی بزرگترها حتی روزه اولی ها هم برنامه قابل استفاده بود. انرژی بالا و پویایی برنامه در ماه من مشهود بود. بازخوردهای متعدد وخوبی از اجرای آقای شریعتی، حضور کارشناس جوانمان آقای کاشانی که 30 شب با مضمون فضیلتهای امیر المومنین صحبت کردند، داشتیم.

بزرگترین انتقادی که به برنامه شما شدچی بود؟

ما در 2 بازه زمانی 10 روزه جابجایی کارشناس داشتیم. 10 روز خدمت آقای قاسمیان و 10 روز در خدمت آقای پناهیان بودیم با کارشناس ثابتمان آقای کاشانی جابجایی زمانی انجام می گرفت بعضی وقتها مخاطبها اعتراض می کردند که کاش جابجا نمی کردید ما آن بخش از برنامه را از دست دادیم و این انتقاد به جایی بود اما چاره ای نداشتیم.

پویش افطاری ساده از اول جز برنامه بود یا نه بعدا به برنامه راه پیدا کرد؟

کمپین افطاری ساده از اول جز طراحی برنامه بود و از روز سوم - چهارم ماه مبارک فراخوانش اعلام شد این یک اتفاق خوب بود که با همکاری کمیته امداد راه اندازی و الحمدالله مبلغ قابل توجه ای توسط مردم جمع آوری شد. مقام معظم رهبری در خطبه های نماز عید فطر امسال ازاین کمپین و از کل مجموعه و شبکه سوم سیما قدردانی کردند که اتفاق فوق العاده خوش آیندی بود.

در زمان کودکی سحرها به عشق چه چیزی بیدار می شدید؟

ما خانواده شب بیداری داریم و عموما شبها نمی خوابیدیم. بعضی وقتها به عشق اینکه من هم کمکی کرده باشم کنار مادرم در پهن کردن سفره قرار می گرفتم و رادیو را روشن می کردم و به دنبال موج رادیو سحرگاهی می گشتم. سحرها فوق العاده شیرین بود. من از سحرهای بچگی ام خاطرات متعددی دارم. مادربزرگم خدا بیامرز کنار ما بود و حضور ایشان سفره سحری ما را تبرک می­کرد. سفره سحری ما غالبا با داستان گویی همراه بود. من خانواده قصه گویی دارم پدرم، مادرم و مادربزرگم همه قصه گو هستند. هرکدامشان قصه هایی از خاطرات روزه داری شان تعریف می کردند. سحرهای بچگی ام با قصه و مناجات عجین بود.

چیزی از آن حس و حال و نوستالژی کودکی تان را در برنامه آوردید؟

وقتی برنامه طراحی می شود و به مرحله اجرا می رسد خواسته با ناخواسته تمام آن حس هایی که در ناخود آگاه آدم قرار دارد در بخش های مختلف برنامه بروز پیدا می کند. آن چیز که بیشتر بروز کرد بخش موسیقیایی و صوتی برنامه که خیلی جدی بود و بخشی اش برمی گشت به ملودی ها، نغمه ها و نجمه هایی مناجاتی که در بچگی شنیده بودیم، و اینها در جاهایی مختلفی ازبرنامه خودش را بروز می داد.

با توجه به اینکه شما سابقه تهیه کنندگی برنامه کتاب باز را دارید مشخص است که دغدغه تان فرهنگ است در این راستا برنامه ای در دست ساخت دارید؟

قرار است تابستان فصل جدید کتاب باز را تهیه و روی آنتن ببریم. به هرحال هر برنامه ای دیگری هم کار بکنیم طبعتا جنبه فرهنگی در آن در الویت است.

این دغدغه فرهنگ از کجا آمده است؟

دروحله اول از لطف خدا و نیاز خودم؛ من خانواده فرهنگی دارم پدرم سالیان سال است که در حوزه نشر کتاب کار می کند و مادرم هم همینطور. ما اینجور تربیت شدیم و همیشه این دغدغه با من بوده است و ریشه در خانواده دارد .