محمد حسن گودرزی : مراسم اسکار هر ساله جوایز خود را به بهترین فیلم های سینمای آمریکا اعطاء می کند اما این مراسم با وجود بخشی به نام بهترین فیلم خارجی زبان تا حدی از یک مراسم صرفا آمریکایی تبدیل به مراسمی بین المللی شده و این موضوع باعث جذابیت این رویداد هنری برای غیرآمریکایی ها می شود.

امسال هم به مانند سال های گذشته کشورهای مختلف نمایندگان خود را به آکادمی هنرها و علوم سینمایی معرفی می کنند و این پروسه تا 30 سپتامبر ادامه دارد. به دلیل اینکه هر کشور می تواند تنها یک نماینده داشته باشد، تلاش می شود فیلم هایی که در جشنواره های گوناگون جهانی موفقیتی کسب کرده اند به عنوان نماینده کشور مورد نظر شرکت کنند. ضمن اینکه فیلمی که از سوی هر کشور به آکادمی معرفی می شود باید در فاصله زمانی اول اکتبر 2017 تا 30 سپتامبر سال جاری حداقل یک هفته در کشور خود اکران عمومی (اکرانی که برای آن بلیط فروخته شود) داشته باشد.

با این همه صرف موفقیت در جشنواره های مختلف تضمینی بر حضور در لیست نهایی نامزدهای جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان نیست و تاریخ اسکار نمونه های بسیاری از نادیده گرفته شدن این فیلم ها دارد. برای مثال فیلم 4 ماه، 3هفته و 2 روز که در جشنواره کن سال 2007 برنده نخل طلای این جشنواره شد به عنوان نماینده رومانی در بخش بهترین فیلم خارجی زبان شرکت کرد اما در میان نامزدهای نهایی جایی نداشت.

سال گذشته 92 کشور برای شرکت در بخش بهترین فیلم خارجی زبان نمایندگان خود را معرفی کردند تا رکورد بیشترین شرکت کننده در این بخش شکسته شود و درنهایت نماینده شیلی به نام یک زن شگفت‌انگیز(A Fantastic Woman) برنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان شود. امسال هم تعداد زیادی از کشورهای جهان نمایندگان خود را معرفی کرده اند که آخرین آنها نمایندگان بوسنی و هرزگوین با فیلم هرگز ترکم نکن (Never Leave Me)، مونته نگرو با فیلم ایسکارا (Iskra) و تایوان با فیلم بودای بزرگ + (+ The Great Buddha) بوده اند.

ایران هم جمعه شب فیلم "بدون تاریخ، بدون امضاء"، به کارگردانی وحید جلیلوند را به عنوان نماینده ایران در مراسم اسکار امسال معرفی کرد. داستان این فیلم روایت کاوه نريمان، يكى از پزشکانِ پزشکي قانوني است که در محل کارش با جسدى مواجه مي‌شود که وي را پيش از اين مي شناخته است.

بهترین فیلم ممکن برای معرفی به اسکار ؟!

شاید در بین فیلم هایی که برای نمایندگی ایران به اسکار معرفی شده اند« فیلم بدون تاریخ، بدون امضا » به دلیل درخشش در جشنواره های بین المللی، مناسب ترین انتخاب بوده باشد. این فیلم در هفتاد و چهارمین دوره جشنواره فیلم ونیز(بخش افق ها) موفق به دریافت جایزه شیر نقره ای بهترین بازیگر مرد (نوید محمد زاده) و بهترین کارگردان شد. پنجاه و هشتمین دوره جشنواره فیلم تسالونیکی در یونان هم جایزه بهترین فیلم و کارگردانی را به این فیلم داد.

به همین دلیل هیئت انتخاب نماینده ایران متشکل از محمد آلادپوش، امین تارخ، فرهاد توحیدی، رامین حیدری فاروقی، محمد مهدی عسگرپور، رائد فریدزاده، آتوسا قلمفرسایی و قاسم قلی پور. برای جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان این فیلم را به دو فیلم دیگر، یعنی فیلم های "تنگه ابو قریب" ساخته بهرام توکلی و " شماره 17سهیلا" ساخته محمود غفاری ترجیح دادند.

خبر انتخاب این فیلم مورد توجه رسانه های مختلف داخلی و خارجی قرار گرفت. روزنامه آلمانی هابورگر آبندبلات (Hamburger Abendblatt) در خبری اختصاصی به معرفی این فیلم پرداخت. این روزنامه با اشاره به درخشش این فیلم در جشنواره ونیز از اکران "بدون تاریخ، بدون امضاء" در جشنواره فیلم هامبورگ در ماه اکتبر خبر داد. علاوه بر روزنامه آلمانی وب سایت های خبری مختلفی هم به این خبر پرداختند.

در ایران اما وضعیت تا حد زیادی تفاوت داشت. با اینکه بیشتر افراد و سینماگران به طور مستقیم و غیرمستقیم از این انتخاب حمایت کردند اما شماری هم از وب سایت ها و رسانه های عمدتا اصولگرا  به خصوص بخش خبری 20:30  شبکه دو سیما ،از معرفی این فیلم انتقاد کردند و انتخاب این فیلم را به دلیل به تصویر کشیدن چهره ای منفی از جامعه ایران در شرایطی که تنش بین ایران و آمریکا بالا گرفته کاری اشتباه دانستند. روزنامه جوان هم از انتخاب فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار، به شدت انتقاد کرد و نوشت که فیلم "به ‌وقت شام" شایسته نمایندگی بوده است.

رقبای سر سخت برای رسیدن به اسکار

با وجود این انتقادات به نظر می رسد که موفقیت های بین المللی "بدون تاریخ، بدون امضاء" به اندازه ای بوده که هیئت انتخاب کننده نماینده ایران برای اسکار 2019 را برای معرفی این فیلم مجاب کند. با اینهمه و علیرغم موفقیت های این فیلم، به نظر می رسد که فیلم "بدون تاریخ، بدون امضاء" برای رسیدن به جمع پنج نامزد اصلی جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان کار بسیار دشواری را پیش روداشته باشد.

با نگاهی به فهرست فیلم های معرفی شده برای اسکار بهترین فیلم خارجی زبان سال 2019 متوجه وجود رقبای بسیار سرسختی خواهیم شد که هر کدام می توانند با توجه به موفقیت های بین المللی خود رقیب سرسختی برای "بدون تاریخ، بدون امضاء" باشند.

در صدر این فهرست به نماینده مکزیک یعنی فیلم رُم (Roma) برخورد خواهیم کرد که حضور کارگردان مطرح مکزیکی، آلفونسو کوآرون به اندازه کافی برای تحت تاثیر قرار دادن اعضای آکادمی و بالا بردن شانس این فیلم برای حضور در فهرست 5 فیلم نهایی کفایت می کند. دریافت جایزه شیر طلایی جشنواره فیلم ونیز هم مهر تائید دیگری بر کیفیت و شانس بالای فیلم رُم است.

"سوختن" (Burning) نماینده کره جنوبی در ساکار امسال است که در جشنواره کن امسال دو جایزه فیپرشی ( FIPRESCI Prize) و وولکان (Vulcan Award) را به خود اختصاص داد.

ژاپن هم امسال با توپ پر پای به رقابت های اسکار امسال گذاشته و شاهد این مدعا معرفی برنده نخل طلای جشنواره کَن امسال به نام "دزدان فروشگاه" (Shoplifters) به عنوان نماینده این کشور است.

علاوه بر این فیلم ها باید به نمایندگان بلژیک و روسیه هم اشاره کرد که داستان فیلم های معرفی شده توسط آنها موضوعات مورد علاقه اعضای آکادمی است. بلژیک با فیلم دختر (Girl) که برنده دوربین طلایی جشنواره کن شد و موضوعی در مورد اقلیت های جنسی در جامعه وارد رقابت های امسال شده و روسیه هم با فیلمی در مورد جنگ جهانی دوم به نام سوبیبور (Sobibor) شانس خود را برای دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان امتحان کرده است.