به گزارش خبرنگار سینمایی دیباچه، هفته دفاع مقدس از روز گذشته، جمعه 31 شهریورماه آغاز شده است. 

در این هفته از مردان و زنانی یاد خواهد شد که در خط مقدم و پشت جبهه به دفاع از خاک برخاستند و جان و مال و زندگی خود را فدای این دیار کردند.

با نگاهی به لیست فیلمهای سینمای جنگ در خواهیم یافت که این هنر والا  در انتقال حال و هوای جنگ نقش به سزایی داشته و  خالی از لطف نیست که تا پایان هفته دفاع مقدس به یکی از فیلمهای این عرصه بپردازیم و با آن ها خاطره بازی کنیم. بر همین اساس امروز دومین روز از هفته دفاع مقدس به معرفی و تحلیل ضمنی فیلم «افق» ساخته زنده یاد رسول ملاقلی پور خواهیم پرداخت.

فیلم سینمایی«افق»

سال تولید: 1367

نویسنده و کارگردان رسول ملاقلی پور

بازیگران جهانبخش سلطانی، سیدجواد هاشمی، مهرزاد نوشیروانی، علی داروییان، حمید صالحین

موسیقی: محمدرضا علیقلی

مدیر فیلمبرداری: همایون پایور

«افق» چگونگی فیلمی است و درباره چیست؟

فیلم سینمایی «افق»، پس از «نینوا»، «بلمی به سوی ساحل» و «پرواز در شب» چهارمین اثر سینمایی رسول ملاقلی پور است. البته ملاقلی پور پیش از ساخت آثار سینمایی اش، عکاس و مستند ساز جنگ بود و جبهه را از نزدیک تجربه کرده بود.

فیلم سینمایی «افق» در اواخر جنگ، یعنی سال 1367 ساخته شد و موفقیتش تا به آنجا بود که در زمان اکران به دومین فیلم پرفروش سال تبدیل شد.

رسول ملاقلی پور در فیلم «افق» به موضوع جالبی پرداخته است؛ سوژه ای که تا آن زمان فیلمسازان به سراغش نرفته بودند و درباره اش فیلمی تولید نشده بود.

فیلم «افق» درباره غواصانی است که قرار است طی عملیاتی اسکله «راداری» الامیه عراق را منهدم کنند که همین عملیات بهانه ای است تا ملاقلی پور بر خلاف آثار پیشینش از زوایای عجیبی به جنگ بنگرد. 

از رئالیست به سورئالیست...

ملاقلی پور در این فیلم از رئالیست فاصله گرفته و به جنگ نگاهی سورئالیستی دارد، گواه این ادعا صحنه های رویا گونه ای است که در فیلم یا در دنیای ذهنی آدمهای فیلم تکرار می شوند.

 فیلم «افق» با اینکه به نیروهای مهجور غواص پرداخته بود و اثر جدیدی در کارنامه ملاقلی پور به حساب می آمد، اما آنچنان مورد توجه منتقدان قرار نگرفت و بعدها به عنوان فیلمی تقلیدی و تا حدودی کپی شده از آثار هالیوودی متهم شد!

اما واقعیت این است که «افق» فیلم خوش ساختی است و در آن بحبوحه جنگ با آن ابزار محدود، اثر تمیز و استانداردی از آب درآمده است؛ هرچند شیوه نور پردازی ها در برخی سکانس ها، همه قصه و عوامل آن را تحت تأثیر قرار می دهد و به نوعی از کار بیرون می زند، اما با این حال فیلم افق هنوز فیلم خوبی است، زیرا مملو از سکانس هایی است که حس تنهایی آدمهای فیلم در تاریکی دریا را  به مخاطب انتقال می دهد و در نهایت، او را تا به آخرا خود همراه می کند.

فیلم «افق» در زمان خودش، اثری بود که از گوشه دیگر جنگ سخن می گفت و از کلیشه های خاکریز و «حاجی» و «سید» دور بود.

در فیلم «افق»، بازی جهانبخش سلطانی چون همیشه است، اما سید جواد هاشمی که قهرمان قصه است و نقش غواصی دچار کابوس را دارد، با این فیلم شناخته شد و می توان گفت آنقدر تحت تأثیر نقشش بود که در آثار بعدی اش تکرارش کرد، تا آنجا که به بازیگری کلیشه ای تبدیل شد!

در فیلم «افق»، ماجرا از این قرار است که، گروهی از غواصان بسیج و سپاه پاسداران برای انهدام سکوی «الامیه» تجهیز می شوند. رزمنده ای به نام نصرت (جهانبخش سلطانی) به تنهایی به مأموریت شناسایی و عکس برداری از اسکله می رود. همرزم او، احمد (جهانبخش سلطانی)، که می داند نصرت بیمار است به دنبال او روان می شود. آن ها به محاصره ی دشمن درمی آیند. احمد نصرت را فرار می دهد و خود دستگیر و کشته می شود. با اطلاعاتی که نصرت در اختیار رزمندگان قرار می دهد‌، اسکله ی الامیه منهدم می شود.

در نهایت می توان گفت فیلم «افق» که ملاقلی پور نیز دوستش می داشت اثری است که در لیست فیلمهای برتر سینمای جنگ می گنجد.

رسول ملاقلی پور پس از «افق» باز هم آثار جنگی ساخت که «سفر به چذابه»، «نسل سوخته»، «هیوا» و «میم مثل مادر» از بقیه مطرح ترند.

یادداشت وحید خانه ساز