به گزارش خبرنگار سینمایی دیباچه، در میان فیلمهایی که در سالهای 1360 تا 1370 ساخته شده اند، «شبح کژدم» ساخته کیانوش عیاری یکی از بهترین هاست!

«شبح کژدم»، نه تنها یکی از بهترین آثار دهه 60 است ، بلکه یکی از درخشان ترین آثار کیانوش عیاری است؛ و البته جهانگیر الماسی نیز در این فیلم، یکی از بهترین نقش های زندگی اش را به طرز ممتازی خوب بازی کرده است.

باید گفت، «شبح کژدم» در سبک و سیاق آثار دیگر عیاری نیست و با اینکه سومین فیلم بلند او است، اما اثری درخور توجه و قابل تأمل است و پس از آنکه قصه آن را مرور کنیم خواهیم دانست که مضمون فیلم درد روزگار ما نیز هست و همین موضوع گویای این است که فیلم تاریخ مصرف ندارد و مانند همه آثار ماندگار، همچنان قابل دیدن و تحلیل کردن است.

«شبح کژدم» فیلمی است که در دل فیلم دیگر رخ می دهد؛ به این ترتیب که کارگردانی پس از آنکه موفق نمی شود تهیه کننده ای برای فیلمش پیدا نمی کند تصمیم می گیرد خودش در واقعیت قصه فیلمش را بی کم و کاست پیش ببرد.

در فیلم «شبه کژدم» ماجرا از این قرار است که محمود (جهانگیر الماسی) فیلمنامه ای به نام «کژدم» نوشته که قصه آن درباره جوانی است که با همکاریِ دوست و نامزدش به یک طلا فروشی دستبرد زده و طَمَعی که وجود او را گرفته باعث می شود تصمیم بگیرد همه جواهرات مسروقه را یک جا صاحب شود، بنابراین آنها را به تله کابینی می برد و آنجا پنهانشان می کند. اما روزی که برای برداشتن آنها باز می گردد بنا به اتفاقاتی کارش به جایی می رسد که تصمیم به خودکشی می گیرد و این کار را انجام می دهد.

محمود، برای ساخت این فیلمنامه تلاش بسیاری می کند، اما به نتیجه ای نمی رسد. همه این آمد و رفت ها باعث می شود به مرور تحت تأثیر شخصیت قصه اش قرار گیرد و در نهایت به کمک دوست اکشن کارش حسن کتک خور (حسن رضایی) که در واقع سیاهی لشگر فیلمهای آن زمان است، فیلمنامه را در دنیای واقعی اجرا کند. محمود و دوستش فیلمنامه را مو به مو اجرا می کنند، اما آخر قصه با فیلمنامه متفاوت است و به شکل دیگری تمام می شود.

فیلم «شبح کژدم» هر چند در زمان اکرانش مورد توجه منتقدان قرار نگرفت، اما یکی فیلمهای پر کُنش کیانوش عیاری است. «شبح کژدم» فیلم خوش ریتمی است که تدوینش را نیز کیانوش عیاری انجام داده و داریوش عیاری مدیر تصویربرداری آن بوده؛ و پلان ها و کادرهای زیبای فیلم کار اوست؛ که در این میان، سکانس های تله کابین از بقیه درخشان تر است.

کیانوش عیاری پیش از «شبح کژدم» که در سال 1365 تولید شد، «تنوره دیو» را ساخت که بازهم جهانگیر الماسی نقش اول آن بود.

«آن سوی آتش»، «روز با شکوه»، «دو نیمه سیب»، «آبادانی ها»، «شاخ گاو»، «خانه به خانه»، «بودن یا نبودن»، «سفره ایرانی»، «بیدار شو آرزو»، «خانه پدری» و «کاناپه» دیگر آثار کیانوش عیاری هستند که دو فیلم آخر هنوز مجوز اکران نگرفته اند؛ زیرا عیاری ممیزی های اعمال شده بر فیلمهایش را نپذیرفته و به آنها تن نداده است.

یادداشت وحید خانه ساز