به گزارش دیباچه، استان سمنان ششمین استان پهناور ایران، به دلیل قرارگیری در امتداد جنوبی رشته‌کوه البرز و نوار شمالی دشت کویر دارای هر چهار اقلیم گرم و خشک و بیابانی، نیمه مرطوب، جنگلی و هیرکانی و همچنین کوهستانی و معتدل است که باعث می‌شود طول تمام فصول در این دیار، یکسان باشد.

استان سمنان علاوه بر همسایگی با یزد، تهران، اصفهان، خراسان رضوی و شمالی، گلستان و مازندران، بر سر چهارراه شمال شرق نیز واقع است و کریدور شمال-جنوب و شرق-غرب در این استان با یکدیگر تلاقی می‌کند این شرایط باعث شده تا در سال گذشته این استان پذیرای ۲۵میلیون زائر امام رضا(ع) باشد که در نوع خود، کم‌نظیر است.

شرایط اقلیمی دیار قومس اما باعث شده تا مجموعه‌ای از تفرجگاه‌ها شامل کوهستانی، جنگلی، کویری و بیابانی یکجا در این دیار جمع شوند تا بتوانند هر نوع سلیقه‌ای را به سمت خود جذب کنند. در ادامه پنج تفرجگاه مهم این استان را برمی‌شماریم.

چشمه علی دامغان

چشمه‌علی مکانی دیدنی در ۳۵ کیلومتری شمال دامغان در مسیر راه دامغان- کیاسر- ساری و در میان روستاهای آستانه و کلاته رودبار قرار دارد. این چشمه که آب شهر دامغان نیز از آن تأمین می‌شود، یکی از مناطق بسیار باصفای این شهر و مکانی مناسب برای گذراندن یک روز تابستانی است.

با توجه به شواهد تاریخی، در گذشته به دلیل وجود چندین مجرای آب در این باغ به آن «عالی بولاغ» یا «هزار چشمه» می‌گفتند ویژگی‌های خاص اقلیمی و محیط سرسبز و باصفای چشمه‌علی باعث شده است تا از زمان‌های قدیم این منطقه و چشمه‌ آن موردتوجه مردم و حاکمان قرار گیرد.

مجموعه‌ چشمه‌علی که یکی از مهم‌ترین تفریحگاه‌های شهر دامغان به‌حساب می‌آید، درواقع فضایی برای تفریح تابستانی پادشاهان قاجار بوده است.

استان سمنان و شهر دامغان موردتوجه پادشاهان قاجار بوده‌اند به همین دلیل آغامحمدخان و فتحعلی‌شان قاجار اقدام به ساخت این عمارت در این منطقه کردند. علاقه‌ فتحعلی شاه به این خطه از ایران به این دلیل است که شهر دامغان درواقع زادگاه وی بوده و او در مولودخانه‌ دامغان، متولد شده است.

وی پس از به سلطنت رسیدن، چندین بار به این شهر سفرکرده است. زمانی که فتحعلی‌شاه برای جلوگیری از پیشرفت‌های نادر میرزا پسر شاهرخ نادری در مشهد به سمت خراسان می‌رفت، در این مکان توقف کرد و همان زمان دستور داد که این عمارت را در آنجا بنا کنند.

پس از ساخت عمارت فوق، شاه اعلام کرد: «این عمارت، کعبه ثانی نیاز دارد» و دستور داد تا مسجدی در کنار چشمه بسازند. پس در کنار این عمارت مسجدی با طاق‌های رومی ساخته شد که تا چندین سال قبل نیز آثاری از آن دیده می‌شد. فتحعلی‌شاه در آن زمان دستور داد وقف‌نامه‌ای را برای چشمه‌علی بر دو سنگ حک کرده و در مسجد نصب کنند ولی به دلیل عدم کارایی و مخروبه شدن مسجد، آثار باقیمانده تخریب و مجدداً در همان محل مسجدی زیبا احداث شد.

آب این چشمه از مجموعه چشمه‌هایی که کف استخر غربی و پای چنار قدیمی وجود دارد، تأمین می‌شود. قدمت و ویژگی‌های طبیعی این منطقه باعث شده است که همواره مورداحترام مردم باشد. روایت‌های مذهبی متعددی نیز درباره‌ی این چشمه در میان مردم رواج دارد.

مجن شاهرود و تنگه داستان

مجن در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شاهرود، در بخش بسطام شاهرود قرار گرفته است. این آبشار زیبا و باصفا، یکی از جلوه‌های طبیعی شهر مجن است. در مسیر شاهرود به بسطام پس از ۱.۸ کیلومتر راه آسفالته عریضی در سمت چپ ما دیده می‌شود که مسیر روستای «مجن» است. پس از طی ۳۱.۵ کیلومتر در این مسیر به روستای مجن می‌رسیم.

از روستا تا آبشار ۱۲.۵ کیلومتر راه است در انتهای این جاده به آبشار می‌رسیم و پس از چند متر پیاده‌روی درون آب سرد می‌توانی عظمت و زیبایی وصف‌ناشدنی آن را در زیر آبشار نظاره‌گر باشید.

برای دیدن آبشار مجبورید وارد آبی سرد و زلال شوید و با حدود بیست متر پیاده‌روی در آب و فضایی زیبا و هیجان‌آور از آن لذت ببرید. این آبشار در زمستان نیز بسیار دیدنی است و دسته‌های پرتعداد کبک شما را تا دهانه آبشار همراهی می‌کنند.

از روستا تا ابتدای آبشار، جاده‌ای خاکی و البته ناهموار در میان این دره زیبا احداث‌شده است که در حدود ۱۰ کیلومتر مسافت دارد. در کنار این مسیر درختان بلند سپیدار، باغات و مزارع سرسبز و کلبه‌هایی کاه‌گلی جلب نظر می‌کنند که بسیار جذاب هستند.

بعد از گذشتن از دره «مجن» وارد طبیعت کوهستانی منطقه می‌شوید و در دل صخره‌ای بسیار عظیم طنین آبشار مجن را خواهید شنید. این کوه صخره‌ای جالب، آبشار را در محوطه‌ای باریک و غار مانند محصور کرده است.

برای دیدن آبشار مجبورید وارد آبی سرد و زلال شوید و با حدود بیست متر پیاده‌روی در آب! در فضایی زیبا و هیجان‌آور از آن لذت ببریدرود زیبای مجن، رودی فصلی به طول ۲۵ کیلومتر بوده که پس از مخلوط شدن با ریزابه‌های زیادی در مسیر شرقی حرکت کرده و به رودخانه تاش می‌پیوندد.

شهر مجن به دلیل قرار گرفتن در منطقه کوهستانی، شهری بن‌بست است و تنها راه ارتباطی آن جاده‌ای آسفالت است که مجن را به شاهرود و بسطام ارتباط می‌دهد. آب‌وهوای مجن، در پاییز و زمستان سرد و یخبندان همراه با بارش برف سنگین و در بهار و تابستان معتدل است.

وجود آثار سفالی و قلعه‌هایی در اطراف شهر مجن و همچنین درختان کهن‌سال ارس که در منطقه به نام «سور» مشهور هستند، نشانگر قدمت تاریخی این منطقه است. آنچه مجن را از نظر جلب جهانگرد ممتاز ساخته است، سبک معماری و طبیعت زیبای آن است.

در این شهر خانه‌ها گرداگرد تپه‌ای در دامنه کوه و در میان دو رودخانه «پی حصار» و «پیش ده» که از کوه‌های اطراف سرچشمه می‌گیرند، بنا شده است. درمجموع طبیعت سرسبز و رودخانه‌های جاری، مجن را به باغی دلگشا در حاشیه کویر مبدل ساخته است.

جنگل ابر شاهرود

جنگل ابر به جرات نگین انگشتری گردشگری استان سمنان است؛ این جنگل کهن‌سال‌ترین موجود زنده دنیا به سن سه میلیون و ۳۰۰هزار سال است. جنگل ابر قسمتی از قدیمی‌ترین و زیباترین جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شود و با گونه‌های گیاهی و جانوری نادر، یکی از ‌زیباترین جنگل‌های ایران است.

جنگل ابر به جرات نگین انگشتری گردشگری استان سمنان است؛ این جنگل کهن‌سال‌ترین موجود زنده دنیا به سن سه میلیون و ۳۰۰هزار سال استاین جنگل از جنگل‌های زیبا و خوش آب‌وهوای استان سمنان است که در شمال شرق شاهرود و در مسیر جاده شاهرود به آزادشهر استان گلستان و در روستای ابر قرار دارد.

جنگل ابر با ۳۵ هزار هکتار وسعت در ادامه جنگل‌های سرسبز شمال کشور قرار داشته و به دلیل این‌که در اغلب مواقع فضای این جنگل را اقیانوسی از «ابروباد» فراگرفته به این نام مشهور است. در این جنگل ابرها آن‌قدر به درخت‌ها نزدیک‌اند که گویی جنگل بر روی ابرها سوار است و می‌توان در میان ابروباد گشت‌وگذار کرد و به باور بسیاری از گردشگران یکی از زیباترین چشم‌اندازهای طبیعت ایران محسوب می‌شود.

وجود ۸۵ گونه گیاه مانند راش، بلوط، ممرز افرا، شیردار، توسکا، آزاد داغداغان، گونه‌های کلاه میر حسن، چوبک، اسپرس، دم روباهی، آویشن و شبدر به همراه گونه‌های گیاهی نادر مانند نارون، بارانک، سرخدار و مانند آن‌ها جنگل ابر را به موزه‌ای طبیعی تبدیل کرده است.

آب‌وهوای خاص این جنگل، درختان متفاوتی را در خود پرورش داده که برخی از این درخت‌ها با شکل خاص خود روی زمین خزیده‌اند و منظره زیبایی پدید آورده‌اند. جنگل ابر یکی از بانک‌های گیاهان دارویی سرشار در کشور شناسایی‌شده است، که همه‌ساله مشتاقان و علاقه‌مندان را از گوشه‌ و کنار جهان به‌سوی خود دعوت می‌کند.

در قسمت‌های جنوبی جنگل، یعنی قسمتی که به روستاها نزدیک‌تر است پوشش گیاهی تنک دیده می‌شود. در عمق جنگلٰ تپه‌های پرشیبی وجود دارد که سراسر پوشیده از درختان بلند است. مشهورترین درخت منطقه «اورس» است. درختی با ریشه‌های بلند که روی زمین می‌خزد. مناطق ابتدایی جنگل ابر ییلاق چوپانان گلستانی است، اما در عمق جنگل اثری از انسان دیده نمی‌شود.

شهمیرزاد

«شهمیرزاد» را بهشت گم‌شده ایران می‌نامند که در شمال شهر سمنان و در شهرستان مهدی‌شهر واقع‌شده است و پس از ۲۰ دقیقه طی مسیر و ورانداز کردن مناظر سبز و زیبای کوهستانی، این شهر با طبیعت بکر و ناشناخته و البته زیبایش در برابر مسافران قرار می‌گیرد.

استان سمنان از گرم‌ترین استان‌های کشور محسوب می‌شود و نام استان سمنان بیشتر با کویر عجین شده است و وجود طبیعتی بکر و جنگلی در فاصله ۲۰ دقیقه‌ای از مرکز سمنان، هر گردشگری را به خود جلب می‌کند.

از گرمای جاده کویری که رها می‌شوی به ناگاه خود را در میان انبوهی از درختان سبز و گندم‌زارهای زیبا گم می‌کنی. هوایی مطبوع آن‌چنان صورتت را نوازش می‌دهد که باور نمی‌کنی پشت سرت بیابان بوده و هرم داغ آفتاب؛ جریان آب در جوی‌ها، خستگی و تشنگی کویر را از تنت می‌زداید.

این شهر از طبیعتی زیبا و پوشش گیاهی سرسبز تشکیل‌شده است و میانگین دمای سالیانه آن ۱۱ درجه سانتی‌گراد است که بین ۱۶ درجه زیر صفر سردترین و ۳۴ درجه بالای صفر در گرم‌ترین ماه سال متغیر است.

اختلاف ارتفاع سمنان و شهمیرزاد از سطح دریا بیش از هزار متر است و این امر از عجایب طبیعت استان سمنان است که در فاصله ۲۰ کیلومتری تا این اندازه اختلاف دما وجود دارد بر همین اساس بی‌جهت نیست که شهمیرزاد را بهشت کویر نیز نامیده‌اند.

جمعیت ثابت شهمیرزاد بیش از ۱۲ هزار نفر است که در تابستان و ایام نوروز به جهت استقبال زیاد مسافران و گردشگران به بیش از ۵۰ هزار نفر افزایش می‌یابد و از این شهر دو راه ارتباطی ۱۷۰ کیلومتری به ساری و ۵۵ کیلومتری به «دو آب» در استان مازندران وجود دارد.

جاده شهمیرزاد - کیاسر - ساری از جاذبه‌های ویژه‌ای برخوردار است که کوه‌های بلند و سترگ البرز چون دیوارهایی عظیم دو سوی جاده را در آغوش گرفته و انگار جاده را در دل کوه نشانده‌اند. دشت‌های اطراف با چشم‌اندازی بی‌بدیل هر نگاهی را به خود معطوف می‌کند، شهمیرزاد در امتداد این جاده واقع‌شده و مسافران و رهگذران را به دیدن و ماندن دعوت می‌کند.

چشمه‌های بی‌نظیر این شهر که از دیواره‌های البرز می‌جوشد و جاری می‌شود از بهترین آب‌های معدنی به‌حساب می‌آید. این شهر به شکل شیب‌دار با کوچه و خیابان پر از درخت، زیبایی نادری دارد که در کمتر ناحیه‌ای از ایران دیده می‌شود. زبان مردم شهمیرزاد زیرشاخه زبان گیلک به‌حساب می‌آید. نان محلی بهشت کویر با صنعت کشاورزی آن رابطه‌ای مستقیم و جالب دارد. نام نانی که مردم این شهر با گردو می‌پزند، «تنبلک» است.

قلعه بالا بیارجمند شاهرود

برای رسیدن به قله بالا ابتدا باید راهی بیارجمند شد، شهری در مسیر شاهرود-میامی-سبزوار که فاصله‌ای ۱۲۰کیلومتری تا شاهرود دارد. کوهپایه‌ای بودن روستای قلعه بالا سبب شده تا ساخت‌وساز مناطق مسکونی و زمین‌های زراعی و باغات به‌صورت پلکانی درآید و این امر در کنار کاربرد مصالح سنتی و بومی در ساخت خانه‌ها با اقلیم کوهپایه‌ای بر فراز پهنه‌ای از کویر منظره زیبایی را به وجود آورده و نظر هر تازه‌واردی را به خود جلب می‌کند.

هم‌جواری با پارک ملی توران و وجود حیوانات و پرندگان وحشی نظیر یوزپلنگ آسیایی، گورخر آسیایی، زاغ بور و … گردشگران و طبیعت گردان بسیاری را به این روستا جذب می‌کند. چشمه آور ازجمله اماکنی است که هرساله موردتوجه مردم از روستاها و شهرهای هم‌جوار برای تفرج قرار می‌گیرد.

قلعه بالا به دلیل ارتفاع بیشتر از روستاهای مجاور چشم‌انداز کامل بر دشت بیارجمند داشته و ازاین‌جهت می‌توان قلعه بالا را «نگین سبز توران» نامیدآب کشاورزی روستا از قنات است که باوجود چنارهای کهن‌سال نمای بسیار دل‌نشینی را به وجود آورده است. واقع‌شدن رشته‌کوه‌های مرتفع در حاشیه جنوبی و آب‌های سرشار و قنات‌ها منجر به شکل‌گیری روستاهای نزدیک به هم در این منطقه شده و حدود مراتع و باغ‌های روستاها قابل‌تشخیص از هم نیست و به‌طورکلی باریکه‌ای سرسبز در دامنۀ رشته‌کوه به وجود آورده است. قلعه بالا به دلیل ارتفاع بیشتر از روستاهای مجاور چشم‌انداز کامل بر دشت بیارجمند داشته و ازاین‌جهت می‌توان قلعه بالا را «نگین سبز توران» نامید.

در گذشته عمدۀ مشاغل مردم کشاورزی و دامداری بوده ولی در دهۀ اخیر آهنگ مهاجرت روستاییان به شهرها بیشتر شده که می‌توان با توسعۀگردشگری روند مهاجرت در این منطقه را معکوس کرد محصولات کشاورزی «قلعه بالا» از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است که عمدۀ آن گندم، جو، فلفل و شلغم است، همچنین این روستا دارای باغات سرسبز انار، گردو، زردآلو، انجیر زرد و انگور است.

در مجاورت این روستا ذخیره‌گاه زیست‌کره توران قرار دارد و اشکال مختلفی از اراضی مناطق خشک به چشم می‌خورد. در مجموعۀ توران، طیف وسیعی از گیاهان از جمله گیاهان یک‌ساله، بوته‌ای، درختچه‌ای و درختی را می‌توان مشاهده کرد.

همچنین در جنوب غربی منطقه اراضی نمکی و در شرق و شمال شرقی تپه‌های ماسه‌ای دیده می‌شود. اراضی گچی نیز به‌صورت پراکنده در منطقه وجود دارد که هرکدام بر اساس شرایط خاص خود محل رویش گیاهان خاصی است. در کانال‌ها و نزدیک چشمه‌ها می‌توان انواع مختلفی از گیاهان رطوبت پسند را یافت.