جشنواره‌ی فیلم فجر که به تعبیری مهمترین رویداد هنری کشور است، هر سال به عنوان یکی از پررنگ ترین برنامه‌های گرامیداشت جشن‌های پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شده است.

دیباچه :

ایسنا نوشت این جشنواره علی رغم اینکه 34 سال از عمرش می گذرد اما در اکثر دوره‌ها با تغییر و تحولاتی همراه بوده است که در ادامه به مرور این تغییرات و اولین‌ها می‌پردازیم.



دوره اول به دبیری حسین وخشوری:

- دو شماره گاهنامه ویژه بخش 8 و 16 میلیمتری و 5 شماره نشریه روزانه منتشر شد.

- هیأت انتخاب و داوران بخش اصلی اعلام نشد و جشنواره برگزیده‌ای در این بخش نداشت.

- جلال پیشواییان و جلال علی‌فکر هر کدام با دو فیلم اولین بازیگر پرکار جشنواره بودند.

دوره دوم (شورایی):

- «گفت به زیر سلطه من آیید» ساخته داریوش ارجمند اولین فیلم در جشنواره است که نمایش آن با اعتراض تماشاگران همراه شد.

- اولین بار اسامی برگزیدگان قبل از مراسم پایانی، لو رفت.

- برای اولین‌بار جشنواره به صورت شورایی بدون حضور دبیری در رأس برگزار شد.

- فیلمی از سوی داوران به عنوان فیلم برتر انتخاب نشد.

- مخملباف با سه فیلم اولین کارگردان پرکار جشنواره است که سه فیلم «استعاذه»، «توبه نصوح» و «دو چشم بی‌سو» را با بازی بازیگرانی چون فرج‌الله سلحشور و مجید مجیدی در جشنواره داشت.

دوره سوم به دبیری سید محمد بهشتی:

- بخش فیلم‌های اول اضافه شد.

- لژ مخصوصی در سینما «صحرا» به اهالی مطبوعات اختصاص پیدا کرد.

- ویژه برنامه تلویزیونی جشنواره هر روز به مدت یک ساعت پخش شد.

- بخشی از جشنواره خارج از تهران برگزار شد (فیلم‌های آماتور در شیراز)

- «صاعقه» ساخته ضیاءالدین دری، اولین فیلمی است که به دلیل آماده نشدن از جشنواره خارج شد.

- کاتالوگ جشنواره منتشر شد.

- بهترین بازیگر زن انتخاب شد (پروانه معصومی برای «گل‌های داودی»)

دوره چهارم به دبیری سید محمد بهشتی:

- بخش حرفه‌ای از بخش آماتور جدا شد تا به صورت یک جشنواره مستقل به نام سیمای جوان برگزار شود.

- بخش کودکان و نوجوانان اضافه شد.

- برای جشنواره آنونس ساخته شد.

دوره پنجم به دبیری سید محمد بهشتی:

- نمایشگاه پوسترهای سینمایی اضافه شد.

- همزمان با تهران در 23 استان دیگر برگزار شد.

- اعضای هیأت انتخاب رسما اعلام شدند.

- اولین بار مجله‌ای ویژه‌نامه جشنواره منتشر کرد.(مجله فیلم).

- نامزدهای دریافت جوایز اعلام شدند.

- مسابقه نمونه فیلم اضافه شد.

- داوری جنبی صورت گرفت و حوزه علمیه قم برگزیده‌اش را (کانی مانگا) اعلام کرد.

دوره ششم به دبیری سید محمد بهشتی:(مورد خاصی نبوده است)

دوره هفتم به دبیری سید محمد بهشتی:

- سیمرغ با طرحی از ابراهیم حقیقی نماد جشنواره شد و جایزه سیمرغ بلورین نام گرفت.

- بزرگداشت سینماگران معتبر خارجی اضافه شد.

- سینمایی در لاله‌زار میزان جشنواره شد. (سینما نادر).

- یک عضو غیر فیلمساز (فرهاد فخرالدینی) در جمع هیأت داوران حضور پیدا کرد.

- آثار کودکان و نوجوانان دوبله همزمان شد.

- بخشی با عنوان جشنواره جشنواره‌ها اضافه شد.

دوره هشتم به دبیری سید محمد بهشتی:

- جشنواره کودکان و نوجوانان و فیلم‌های کوتاه و مستند از جشنواره جدا و به جشنواره‌ای مستقل تبدیل شد.

دوره نهم به دبیری سید محمد بهشتی: (مورد خاصی نبوده است)

دوره دهم به دبیری سید محمد بهشتی:

- رخشان بنی‌اعتماد با دریافت سیمرغ کارگردانی(نرگس) اولین فیلمساز زن برگزیده جشنواره شد.

دوره یازدهم به دبیری سید محمد بهشتی:

- سینمایی به رسانه‌های جمعی اختصاص پیدا کرد. (شهر قصه)

- یک بازیگر در جمع داوران قرار گرفت. (عزت‌الله انتظامی)

دوره دوازدهم به دبیری سید محمد بهشتی: (مورد خاصی نبوده است)

دوره سیزدهم به دبیری مهدی فرید زاده:

- اولین بار معاون سینمایی، دبیر جشنواره شد.

دوره چهاردهم به دبیری عزت الله ضرغامی:

- بزرگداشت یک سینماگر فقید برگزار شد.(سیدمرتضی آوینی)

- همه فیلم‌های تولید شده به تعداد 41 فیلم در بخش سینمای ایران حضور پیدا کردند.

دوره پانزدهم به دبیری عزت‌الله ضرغامی:

- جشنواره صاحب سایت اینترنتی شد.

- مراسم اختتامیه زنده از تلویزیون (شبکه دو) پخش شد.

دوره شانزدهم به دبیری سیف‌الله داد:

- برپایی بزرگداشت سینماگران ایرانی در جشنواره آغاز شد.(عزت الله انتظامی و ابراهیم حاتمی‌کیا)

- بخش بین‌المللی رقابتی شد.

- وزیر ارشاد و معاون سینمایی به جشنواره پیام دادند.

- بازار فیلم راه‌اندازی شد.

- سیمرغ فیلم تماشاگران اضافه شد.

- یک زن (فرشته طائرپور) در ترکیب هیأت داوران قرار گرفت.

- کاتالوگ دو زبانه شد.

دوره هفدهم به دبیری سیف‌اله داد:

- پنج کارگردان در هیأت داوران کنار هم قرار گرفتند.

- مراسمی با عنوان اهدای جوایز جنبی برگزار شد.

دوره هجدهم به دبیری سیف‌الله داد: (مورد خاصی نبوده است)

- اکران عادی سینماها ادامه پیدا کرد.

دوره نوزدهم به دبیری سیف‌الله داد:

- هیأت داوران در نشستی خبری کاندیداها را اعلام کردند.

- یک منتقد (جواد طوسی) در جمع داوران قرار گرفت.

دوره بیستم به دبیری محمد مهدی عسگرپور:

- بهمن فرمان آرا با دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم، اولین کارگردانی شد که با دو فیلم پیاپی، این عنوان را بدست آورد.

دوره بیست و یکم به دبیری محمد مهدی عسگرپور:

- پیش فروش بلیت‌ها مکانیزه شد.

-سیمرغ فیلمبرداری چهره‌پردازی، صدابرداری، صداگذاری و تدوین حذف شد و دو جایزه با عنوان دستاورد هنری جایگزین شد.

-سیمرغ مکمل نقش دوم زن و مردم حذف شد.

دوره بیست و دوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- مرور آثار بزرگداشت‌ها حذف شد.

- جوایز حذف شده برگشت.

- بازار فیلم از معرفی محصولات به شکل خرید و فروش سینمایی و تلویزیونی تغییر کرد.

دوره بیست و سوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- جهت جلوگیری از تصویربرداری غیرمجاز، سینماهای نمایش دهنده فیلم‌های جشنواره به دوربین مداربسته مجهز شدند.

- بخش بین الملل شامل بازار فیلم، سینمای بین الملل، سینمای آسیا و سینمای معناگرا مستقل و اختتامیه مجزا با حضور مهمانان خارجی برگزار شد.

دوره بیست و چهارم به دبیری علیرضا رضاداد:

- به دلیل تقارن با ایام محرم زمان برگزاری تغییر کرد. (30 دی تا 10 بهمن)

- سیمرغ فیلمنامه اقتباسی اضافه شد.

- برگزیدگان ماشین دریافت کردند.(سمند و پراید)

دوره بیست و پنجم به دبیری علیرضا رضاداد:

- سیمرغ طلایی به وزن 550 گرم طلا به بهترین فیلم از نگاه ملی تعلق گرفت. (فرش ایرانی)

- سینماهای مردمی وسعت پیدا کرد.

دوره بیست و ششم به دبیری مجید شاه حسینی:

- بخش‌های مختلف جشنواره نامگذاری شد.

- جشنواره صاحب شعار شد.

- روزهای بخش بین‌الملل و ملی جدا شد.

- آنونس جشنواره با حضور یک بازیگر (خسرو شکیبایی) ساخته شد.

- کارت‌های خبرنگاران دیجیتال شد.

دوره بیست و هفتم به دبیری مجید شاه حسینی:

- رئیس جمهور به جشنواره پیام داد. (احمدی‌نژاد)

- فیلم بلند ویدئویی اضافه شد.

- مراسم اختتامیه از سوی خبرنگاران و عکاسان به دلیل عدم اختصاص جای مناسب به آنها تحریم شد.

دوره بیست و هشتم به دبیری مهدی مسعود شاهی:

- دبیری با عنوان رئیس سازمان جشنواره ها حکم گرفت.

- مسابقه آثار پویانمایی اضافه شد.

- پیش‌فروش بلیت‌ها اینترنتی شد.

- برج میلاد کاخ جشنواره شد.

- برترین‌های رسانه انتخاب و در مراسمی جداگانه تقدیر شدند.

دوره بیست و نهم به دبیری مهدی مسعود شاهی:

- تعداد اعضای هیات انتخاب و داوران سینمای ایران و فیلم های اول زوج بود.

دوره سی‌ام به دبیری محمد خزاعی:

- دبیری که مسئولیت و سمتی در حوزه سینما نداشت در رأس جشنواره قرار گرفت.

- قبل از پیش فروش، جدول نمایش فیلم‌ها آماده شد.

- آثار سه بعدی به نمایش درآمد.

- بازی فوتبال استقلال و پیروزی در یکی از سانس‌ها پخش شد.

- در افتتاحیه و اختتامیه مهمانان ویژه با تشریفات به جشنواره منتقل شدند و مورد استقبال دبیر قرار گرفتند.

- برگزیدگان بخش مواد تبلیغی در اختتامیه معرفی شدند.

دوره سی‌ویکم به دبیری محمد رضا عباسیان:

- مراسم فرش قرمز فیلم‌ها برگزار شد.

- کتاب مرور جامع از سی‌سال جشنواره رونمایی شد.

- نمایش فیلم‌ها دیجیتال شد.

-شکل ظاهری سیمرغ بلورین به حالت حجمی درآمد.

دوره سی‌ودوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- دبیری پس از سالها دوباره در راس جشنواره قرار گرفت.

- دو فیلم به عنوان بهترین فیلم انتخاب شدند.( «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» و «رستاخیز»)

- پوسترهای فیلم‌ها در کاتالوگ درج شد.

- دبیر دوره بعد در اختتامیه معرفی شد.

دوره سی‌وسوم به دبیری علیرضا رضاداد:

- در مراسمی با عنوان «یک فیلم یک سلام» قبل از جشنواره از پوسترها و تیزر فیلم‌ها با حضور عوامل رونمایی شد.

- بخش بین‌الملل به زمان و جشنواره دیگری منتقل شد.

- شکل و نام تندیس نگاه نو و مستند تغییر کرد.

- بخش هنر و تجربه اضافه شد.

- هزینه جشنواره کامل از اسپانسر تامین شد.

- بلیت مهمان‌ها مکانیزه شد و با سینما کارت حق انتخاب پیدا کردند.

- بخش جوایز جنبی حذف شد.

- در بخشی با عنوان «سلام سینما» فیلم‌ها در سینماهای مردمی با حضور عوامل معرفی شدند.

دوره سی‌وچهارم به دبیری محمد حیدری: (دوره فعلی)

- پوستر با شمایل یک سینماگر طراحی شد.

- دو چهره سینمایی به عنوان مشاور حکم گرفتند.(شهاب حسینی و مهتاب کرامتی)

- قرار است که نشست‌ پرسش و پاسخ فیلم‌ها به صبح منتقل شد.

- عنوان بین‌الملل از جشنواره حذف شد و دبیر دیگری (رضا میرکریمی) مسئولیت جشنواره بین‌الملل را عهده‌دار شد.