دیباچه: حجه السلام والمسلمین دکتر ابوالقاسم حسینی ژرفا مدرس فقه با اشاره به اینکه منابع اصلی دین ما درباره موسیقی چه گفتند خاطر نشان کرد: در قرآن کریم هیچ نکوهشی درباره موسیقی وجود ندارد بلکه این هنر در سوره اعراف ،فاطر وسبا ستایش شده است.

به گزارش خبرنگار موسیقی دیباچه: نشست مناظره «فقه و موسیقی؛ تقابل یا تعامل»با عنوان فرعی «موسیقی؛ ممنوع یا مشروع؟» ‌با سخنان دکتر پیروز ارجمند و حجت‌الاسلام ابوالقاسم حسینی ژرفا در پژوهشگاه فرهنگ وهنر وارتباطات برگزار شد.

حجت‌الاسلام ابوالقاسم حسینی ژرفا مدرس ومحقق حوزه فقه گفت: شکلی از موسیقی در آثار فقهی با عنوان غنا شناخته شده است عناوینی چون ساز وصدا از ابزارهای غنا محسوب می شوند واز نظر فقیهان غنا صدای  التهاب یافته وسبکی است .  این غنا با تمدن ما فاصله دارد که فقها می آورند ؛هنر در واقع پاسخی به نیازهای غریزی تراوش شده از روح انسان است.

وی افزود: وقتی هنرمندی اثری هنری خلق می کند بخشی از روح خود را به یادگار می گذارد با این کار روح مخاطب را درمان می کند ؛مهم ترین اثر هنر جلا دادن به روح است . روح یعنی گوهر الهی وجود انسان که در برخورد با مسائل مادی جهان دچار زشتی می شود. هنر به کمک روح مخاطب می آید وبه آن لطافت می بخشد .

مدرس ومحقق حوزه فقه خاطر نشان کرد: ماهها طول می کشد یک سمفونی خلق شود وجلا پیدا کند ؛ فقها می گویند موسیقی وقتی می خواهد متجلی شود با بخشی از گناهان همراه می شود به همین دلیل موسیقی موجب خراش روح وباعث سستی عقل می شود که  اسم آن را تخدیر روح می گذارند .

دکتر ابوالقاسم حسینی ژرفا در ادامه در خصوص  جایگاه موسیقی سنتی توضیح داد: موسیقی سنتی آنقدر پاک ومعنوی است که برخی از نوازندگان چیره دست بدون وضو دست به تار وکمانچه نمی برند . اما به نظر من وقتی خالق هنر اثر هنری ایثار می کند وبراده های روح خود را به مخاطب می دهد از روح خود مایه می گذارد این مایه تخریب است.

وی با بیان این پرسش که چرا امامان ما در مقابل موسیقی موضع گرفته اند گفت: چون در زمان خلافت عباسی بهترین خنیاگران در دربار استخدام شده بودند این موضوع موجب شد که در کنار موسیقی قمار هم قرار گیرد؛ به همین دلیل در آن زمان  موسیقی از روح وهدف خود دور شد وامامان هم با آن مخالفت کردند.

دکتر ابوالقاسم حسینی ژرفا افزود: در قرآن سه تعبیر در موسیقی وجود دارد ؛لحو ،لغو و زور. سید جواد عاملی کتابی به نام مفتاح الکرامه دارد که در جلد 12 گزارشی درباره روایات موسیقی می دهد در این کتاب 25 روایات در نکوهش و12 روایات در ستایش موسیقی وجود دارد. همچنین  ملامحمد باقر سبزواری و کاشانی معتقدند که همه روایات منظر به موسیقی برای آن دوران است  این دو فرد تنها کسانی بودند که در مورد موسیقی نظرات خود را با جسارت بیان کردند .

ژرفا در ادامه با بیان اینکه فقها به دلایلی  در برابر موسیقی موضع گرفتند گفت: موضع فقها  برمی گردد به اینکه  فقه علم روایات محور  است وهمچنین  فقها در طول تاریخ اهل ملاحظه وپرهیز بودند ومطالب را در کتب فقهی بیان نکردند . ولی اگر موسیقی بد است چرا در قرآن یک آیه وجود ندارد که موسیقی را تخریب کند ،چرا خداوند صدای خوش را به حضرت داوود هدیه داد.،چرا در برخی روایات از مومنین خواسته شده است که قرآن را با صدای خوش بخوانند.

وی افزود: چرا امامان فرمودند موسیقی آدم را یاد بهشت می اندازد ؛آیا در آن زمان فقها از ذات موسیقی غافل بودند که موسیقی را حلال دانستند ؟ آیا عالمان با این میراث بزرگ مخالفت کردند ؟ دین خاتم دینی است که به نیازها پاسخ می دهد.

مدرس حوزه فقه درباره تعامل فقه  وموسیقی گفت: همه ماجرا از رقابت بین فقها وهنرمندان شروع می شود وقتی اهل هنر موضوع را ساده کنند بحث سیاسی می شود ؛برای اینکه به سمت گفتمان برویم باید در حوزه موسیقی وفقه بازنگری داشته باشیم. تا تعامل فکری سازنده پیش نیاید ما به گفتمان نمی رسیم .

وی گفت:تاریخ وتمدن نشان داده عالمان دین وفرهنگ اگر در کنار یکدیگر قرار بگیرند  ما می توانیم به قرن چهارم برگردیم. 10 سال نیاز است گفتمان ها استمرار یابد تا دیگر هیچ سایه ای از سیاست بر سر فرهنگ وهنر نباشد.

پیروز ارجمند در ادامه گفت: در دین اسلام در بحث فقه ومشروعیت موسیقی محدودیت هایی وجود دارد. ،  هنرمند باید نگران این باشد که آیا اثری که قرار است خلق کند با اصول فقه منطبق است یا نه؟

پیروز ارجمند  موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز  گفت: در بحث علمی برای شنیدن موسیقی باید براساس باید ونباید ها پیش برویم .چون این عناصر تاثیر مثبتی در دانش وعلم دارد .موسیقی از دیدگاه علمی زیر شاخه هایی چون موسیقی اقوام ، جامعه شناسی ، ذهن شناسی ، پدیدار شناسی و... است در حقیقت 12 شاخه را تشکیل می دهد.

وی افزود: این موضوع که موسیقی تاثیرات بسیاری دارد وتنها هنری است ک به آن توجه شده است برمی گردد به اینکه موسیقی انتسابی است و واقع گرا نیست .موسیقی فراگیر وگسترده است .بسیاری از معادلات ریاضی از موسیقی استخراج می شود حتی در بررسی فرهنگ ما تاثیرات مثبت ومنفی بر روان انسان می گذارد.

این آهنگساز در ادامه با بیان اینکه درباره موسیقی دان ها تصورات غلطی وجود دارد گفت: بعد از انقلاب هنرمندان جایگاه خود را در جامعه اثبات کردند ولی همیشه باید توجه می کردند که مخالف فقه اثری را خلق نکنند.

وی یاد آور شد : در سال 57 الی 59 موسیقی پاپ متوقف شد بعد از آن 8 سال وارد موسیقی معاصر (راک، متال و... )شدیم . این موسیقی یکی از ضرورت های جامعه جوان است.به خاطر دارم در آن زمان در بهارستان تنها دو فروشگاه موسیقی وجود داشت .در آن زمان از لفظ موسیقی اجتناب وپرهیز می شدوفقط آهنگ های انقلابی تولید می شد .

پیروز ارجمند با انتقاد از فضای موسیقی گفت: در زمانی که در حوزه موسیقی فعالیت می کردم بارها سازم توقیف شد ،در آن زمان  مجوزها لغو می شد،تمام این مشکلات را تحمل کردم به امید مشرعیت بخشیدن .اما آفتی وجود دارد  وآن هم عدم نگاه حاکمیتی به موسیقی است.بسیاری موسیقی را نهی می کنند ،در حالیکه در حرم امام رضا آیین نقاره نوازی ونوحه خوانی برگزار می شود،نباید این دوگانگی ها وجود داشته باشد .

وی اضافه کرد: اگر موسیقی حرام است پس همه چیز باید حرام باشد وبرعکس آن.عدم شفافیت باعث شد از منصب خود استعفا دهم چون نمی توانستم مدیریت کنم.

این آهنگساز در ادامه در خصوص عدم توجه ارگان های دولتی به مسئله موسیقی  گفت: صدا وسیما،وزارت ارشاد،حوزه هنری همه تلاش می کنند از موسیقی دور شوند وحتی قصد دارند صورت مسئله را پاک کنند ،وزرات ارشاد بودجه را کم می کند ،اگر حکم حکومت است موسیقی را کنار می گذاریم. با این شرایط آینده موسیقی ما چه می شود ؛ اگر نادیده گرفته شود سرخورده می شویم.

ارجمند با اشاره به استاندارد نبودن سالن های کنسرت گفت: در تهران تنها یک سالن استاندارد برای اجراهای کنسرت وجود دارد و آن هم تالار وحدت است در صورتی که این سالن پذیرای نمایش های تئاتر هم هست .وزیر ارشاد باید سالن های غیراستاندارد را متوقف کند.

وی افزود: بودجه شهرداری در سال ۹۳ ،۴ برابر وزارت ارشاد بود ،مشکلات موسیقی حاصل از کم کاری شهرداری است.ما نباید همه چیز را به موسیقی نسبت دهیم ؛ مسئولین جرات دفاع از موسیقی را داشته باشند به جای عقب نشینی از آن .

مدیر سابق دفتر موسیقی در پایان گفت: ما با نگاه مقام معظم رهبری به موسیقی مشکلی نداریم .مشکل ما سیاستمداران هستند نه فقه .در حال حاضر تعداد بسیاری از کارشناسان موسیقی در حوزه فقه تحصیلات خود را گذرانده اند .

این نشست از سوی گروه هنر و ادبیات انجمن اندیشه و قلم و با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.