دیباچه: درگذشت رشیدی برای هنرهای نمایشی و تصویری کشورمان بدون تردید ضایعه ای جبران ناپذیر است. شاید سال ها طول بکشد که سینما و تئاتر کشورمان هنرمندی تا این درجه فرهیخته و با ذوق را پرورش دهد.





علیرضا بهنام*

امروز ایران یکی از پرتلاش ترین کوشندگان عرصه فرهنگ و هنر خود را از دست داد. با مرگ داوود رشیدی بخش مهمی از تاریخ تئاتر این سرزمین ورق خورد و این اتفاق نقطه پایانی بر فعالیت یکی از پرافتخارترین گروه های تئاتری ایران یعنی «گروه تئاتر امروز» گذاشت.

داوود رشیدی نمونه بارزی از اریستوکرات های تحصیل کرده قرن حاضر است که با ورود خود به سینما و تئاتر این کشور مسیری علمی و همسو با تحولات جهانی بخشیدند. انتساب او به خاندان پر افتخار حائری بابل موجب شده بود تا بتواند از مزایای تحصیل در فرانسه در رشته های تئاتر، سینما و حقوق بهره مند شود و همین موضوع او را به حلقه های اصلی روشنفکری ایران در عصر مصدق مربوط کرده بود. نسبت خانوادگی او با دکتر طوسی حائری نخستین همسر احمد شاملو زمینه ساز معرفی او به عبدالحسین نوشین و نخستین حضور او در هفت سالگی روی صحنه تئاتر شد و راه زندگی اش را مشخص کرد.

همه این زمینه ها از رشیدی شخصیتی منحصر به فرد در سینما و تئاتر ایران ساخته بود. او کسی بود که هم در عالم نظر و هم در زمینه عملی تجربیات بی نظیری داشت و همین موضوع او را به تاسیس گروه تئاتر امروز و تاسیس گروه سرگرمی های تلویزیون ملی ایران واداشت. ورود او به سینما با فیلم فرار از تله زنده یاد جلال مقدم نیز سرآغاز کارنامه ای سینمایی شد که اگرچه به نسبت هم نسلانش کم برگ تر است اما از نظر کیفیت قابل دفاع تر به نظر می رسد.



عمده شهرت رشیدی در میان مردم عادی اما زمانی شکل گرفت که او در نقش هایی کلیدی در سریال های دهه 60 ظاهر شد. حضور او در نقش رییس جمهور ایندولند در سریال تلویزیونی یکی از این روزها و بازی خاطره انگیز او در سریال گرگ ها که نخستین سریال تلویزیونی داوود میرباقری بود مخاطبان زیادی برایش به ارمغان آورد و بازی کردن در نقش مفتش شش انگشتی در سریال هزاردستان به کارگردانی زنده یاد علی حاتمی بر این شهرت به مقدار زیادی افزود. این در حالی بود که در عرصه تئاتر نیز با نمایش پیروزی در شیکاگو توانست یکی از دلایل بازگشت رونق به گیشه های تئاتر باشد.

رشیدی در دهه 80 بازگشت موفقی به تئاتر را نیز تجربه کرد. او با ترجمه و کارگردانی نمایش هنر اثر یاسمینا رضا به نوعی این نمایشنامه نویس مهم فرانسوی را در ایران معرفی کرد و با این کار پیشگام نوع خاصی از تئاتر پست مدرن در ایران شد که بیشتر ریشه در ناهمزمان کردن روایت داشت.

اگر چه در سال های پایانی عمر این هنرمند بیماری توان او را محدود کرده بود اما همچنان حضورش به عنوان بازیگر در سریال هایی نظیر مختارنامه جذاب و بدون جایگزین به نظر می رسید.

درگذشت رشیدی برای هنرهای نمایشی و تصویری کشورمان بدون تردید ضایعه ای جبران ناپذیر است. شاید سال ها طول بکشد که سینما و تئاتر کشورمان هنرمندی تا این درجه فرهیخته و با ذوق را پرورش دهد. یادش گرامی باد.

 

*منتقد سینما