دیباچه:عطاران پنج سال است که هر سازی می‌زند، مخاطب را می‌رقصاند و فرقی نمی‌کند در فیلم «من سالوادور نیستمِ» ضعیف بازی کند یا در «اسب حیوان نجیبی است» که فیلم خوب و قابل دفاعی‌ست. در مورد پدیده رضا عطاران را با چند منتقد سینمایی صحبت کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
به گزارش خبرنگار سینمایی
دیباچه؛تاریخ سینمای ایران ستاره‌های زیادی را دیده است: ستارههایی مانند عباس کیارستمی که ماندگار شدند و ستارههایی که مثل شهاب‌سنگی آمدند... کمی روشن کردند و خیلی زود محو شدند. زمان مشخص می‌کند که هر کس چقدر ماندگار می‌شود. روزگاری اسم جمشید آریا کافی بود تا مردم برای خرید بلیت سر و دست بشکنند و چند سیانس را پشت سر هم بچسبند به صندلی سالن تا فیلم «تاراجِ» ایرج قادری را ببینند و کیفور شوند. سپس نوبت به فرامرز قریبیان رسید و به همین ترتیب، نوبت به نسل بعد رسید و حالا محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی و کمی بعدتر هم محمدرضا گلزار بودند که اسم‌شان فروش فیلم‌ها را تضمین می‌کرد. این ستاره‌ها یکی پس از دیگری آمدند و تمام شدند و حالا نوبت به رضا عطاران رسیده است که بر گیشه سلطنت کند. عطاران پنج سال است که هر سازی می‌زند، مخاطب را می‌رقصاند و فرقی نمی‌کند در فیلم «من سالوادور نیستمِ» ضعیف بازی کند یا در «اسب حیوان نجیبی است» که فیلم خوب و قابل دفاعی‌ست. در مورد پدیده رضا عطاران را با چند منتقد سینمایی صحبت کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
خسرو دهقان:عطاران در حال انجام هیچ کاری نیست
در طول تاریخ پدیده‌هایی وجود داشتند که با استقبال مردم مواجه شدند. محمدعلی فردین، چارلی چاپلین نمونههای سینمایی داخلی و خارجی‌ای هستند که دوره‌های خاصی مورد توجه مردم بودند. مواجه با این‌چنین پدیده‌ای نباید مخاطب را متعجب کند زیرا دورانی گذراست... پدیده‌ای تکرارشونده که برای درک بهترش کافی‌ست کمی به عقب‌تر بازگردیم و با نمونههای فراوانی روبه‌رو شویم که زمانی برای خودشان برو و بیایی داشتند اما امروز جای‌شان را دیگری گرفته و فردا نوبت دیگری‌ست... فرامرز قریبیان، جمشید هاشم‌پور، هدیه تهرانی، محمدرضا فروتن نمونه‌ایی هستند که روزگاری گیشه را در اختیار داشتند. این پدیده‌ای تکرارشونده در طول تاریخ است و دلیل خاص و اتفاق عجیب و غریبی نیست.
مهمترین ویژگی رضا عطاران، سادگی است و تلاش او برای از بین بردن شکاف بین واقعیت با مردم. در واقع عطاران در حال انجام هیچ کاری نیست. این نوع بازیگری بسیار سخت است. لورل و هاردی نمونه موفق خارجی این نوع بازی هستند.
روزگاری مخملباف پدیده سینمای ایران بود و مردم برای فیلم‌هایش سر و دست می‌شکاندند و یا در نقدنویسی زمانی پرویز دوائی حرف اول را می‌زد. ماندگاری یک پدیده، مقوله کاملا متفاوتی‌ست: زمانی ستاره‌ای در آسمان می‌درخشد و گاهی شهاب‌سنگی از یک‌گوشه آسمان می‌آید و از طرف دیگر می‌رود. گذر زمان نشان می‌دهد که آیا آثار ماندگاری دارند یا گذرا هستند و فقط برای دوره کوتاهی می‌درخشند.
علی معلم:صمیمیت و طنزی که در وجود رضا عطاران هست که مردم را به خود جذب می‌کند.
در هر دوره تاریخی از سینمای ایران بازیگرانی موقعیتی خاص پیدا می‌کنند که نشان‌گر آن دوران است. اگر در دهه نود بازیگری وجود داشته باشد که این خصوصیت‌ها را داشته باشد، کسی جز رضا عطاران نیست. این اتفاق دلیل‌های زیادی دارد و یکی از آنها نزدیکی رضا عطارن به شخصیت‌هایی‌ست که مردم در زندگی روزمره‌شان می‌شناسند. بخشی از آن هم به کاراکتر رضا عطاران برمی‌گردد که مردم با او احساس نزدیکی می‌کنند. پرسوناژهایی که از عطاران می‌شناسیم معمولا شخصیتی رک‌گو، صادق و طناز است و رگه‌هایی از عدم جدیت در رفتار او وجود دارد که باعث محبوبیت او شده است. البته این موضوع نیاز به زمان و بحث بیشتری دارد و به صورت کلی به آنها اشاره کردیم. سادگی، صمیمیت و طنزی که در وجود رضا عطاران هست که مردم را به خود جذب می‌کند.
نمی‌خواهم فیلم‌هایی که عطاران درشان حضور داشته و یا کارگردانی کرده را نقد کنم ولی بخشی از این محبوبیت به خاطر انتخابی نقش‌هایی‌ست که عطاران را با آنها می‌شناسیم. البته آثاری که عطاران کارگردانی کرده هم موثر بوده‌اند.
ماندگاری آثار را فقط گذر زمان مشخص می‌کند و باید منتظر ماند و دید که آیا کارهای عطاران در تاریخ سینما ماندگار می‌شوند یا خیر.
کیوان کثیریان:عطاران رگ خواب مخاطب را در دست دارد
بلاخره بعضی از بازیگرها به خاطر ظاهر یا حتی به خاطر رفتاری که جلوی دوربین دارند به دل مردم می‌نشینند. رضا عطاران هم در حوزه سینمای اجتماعی/ کمدی فعالیت می‌کند و موفق شده است با شمایل خاص خودش و تلاش برای خلق لحظه‌های شاد و جذاب به دل مردم بنشیند. بخشی از ماجرا به شخصیت بازیگر و بخشی به نقش‌هایی که بازی می‌کند مربوط می‌شود. عطاران بازیگر باهوشی‌ست و رگ خواب مخاطب را در دست دارد. او بلد است مخاطب را بخنداند. این‌ها شرایطی را به وجود آورده که او تبدیل به کمدین محبوب مردم بشود و فیلم‌هایش پرفروش باشند.
استقبال بالا از فروش فیلم‌های کمدی به فضای کلی جامعه برمی‌گردد که فضای شادی نیست. در این شرایط بازیگرانی مثل عطاران که توانایی سرگرم کردن مخاطب را دارند، مورد استقبال مردم قرار میگیرند.
