دیباچه: نمایش خاطره‌انگیز «مرگ تصادفی یک آنارشیست» که کارگردانی آن را فردوس کاویانی به عهده داشت، 35 سال پیش در تالار چهارسو اجرا می‌شده است.  

به گزارش خبرنگار تئاتر دیباچه، نمايش « مرگ تصادفی یک آنارشیست» نوشته داریو فو و با کارگرداني فردوس کاویانی، سال 1360 در تالار چهارسو اجرا شد.

حال نگاهی می‌اندازیم به شرایط هنرمندن حاضر در نمایش «مرگ تصادفی یک آنارشیست» در 35 سال پیش در عرصه امروز تئاتر:

نخست، زنده‌باد فردوس کاویانی

فردوس کاویانی کارگردان و بازیگر «مرگ تصادفی یک آنارشیست» را بیشتر مخاطبان با سریال «همسران» به یاد می‌آورند؛ کاویانی که در کنار سوسن تسليمي، آربي آوانسيان و صدراالدين زاهد، یکی از موسسان تالار چهارسو بود، حضور در عرصه تئاتر حرفه‌ای را از سال 1340 آغاز کرد. کاویانی تا دهه هفتاد کاملا در عرصه تئاتر فعال بود اما چندی است که فعالیت خود در این حوزه را کاهش داده است. آخرین اجرای تئاتر فردوس کاویانی به نمایش «تانگوی تخم‌مرغ داغ» نوشته اکبر رادی و با کارگردانی هادی مرزبان در اردیبهشت و خرداد سال ۹۳ بازمی‌گردد. این اثر روز ۱۶ خرداد ۹۳ توقیف شد و از آن زمان تاکنون کاویانی تئاتری را روی صحنه نبرده است. این روزها شنیده می‌شود حال فردوس کاویانی زیاد خوب نیست. شاید این حال ناخوش، به دوری‌اش از تئاتر مرتبط باشد.

دوم؛ زنده‌نام رضا ژیان

رضا ژیان، کارگردان و بازیگر تئاتر و بازیگر، کارگردان و فیلمنامه‌نویس سینما و تلویزیون، در 27 بهمن‌ماه 1381 در سن 53 سالگی چشم از جهان فرو بست. ژیان که عمده فعالیتش برصحنه تئاتر متمرکز بود، فعالیت هنری را از دوران تحصیل و در خانه پیشاهنگی و کاخ جوانان آغاز کرد و پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان و در سن بیست سالگی با پیوستن به کارگاه نمایش، وابسته به تلویزیون ایران، به صورت حرفه‌ای به بازیگری روی آورد.

رضا ژیان پس از انقلاب بیشتر بر صفحه تلویزیون ظاهر شد. مخاطبان بیشتر او را با مجموعه تلویزیونی «مثل‌آباد» که کارگردان این اثر نیز بود و بازیگری در مجموعه‌های «محله برو بیا»، «محله بهداشت»، «آژانس دوستی»، «زیر بازارچه» و فیلم‌های سینمایی «مرد عوضی»، «مومیایی ۳»، «مسافر ری»، «عشق فیلم» و ... به یاد می‌آورند.

بازی در نقش جامه‌دار نمایش علی رفیعی؛ 39 سال پیش

ژیان تئاترهای بسیار زیادی بازی کرده بود که از این میان می‌توان به «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار از زندگی و قتل میرزا تقی خان فراهانی» در سال 1356 اشاره کرد که در آن نمایش رضا ژیان در نقش جامه‌دار ایفای نقش می‌کرد. نقشی که 28 سال بعد سیامک صفری آن را ایفا کرد اما در اجرای سال 56، رضا ژیان تا کمر در آب بود و تاین مساله ایفای نقش را دشوارتر می‌کرد.

خاطره اسماعیل خلج از تعهد کاری ژیان

در همان سال رضا ژیان در نمایش کمدی و طنز آمیز «لطایف عبید زاکانی» ار اسماعیل خلج بازی کرده بود. خلج در این مورد خاطره‌ای دارد:

«نمایش«لطایف عبید زاکانی» به مدت دو ساعت برای اجرا آماده کرده بودیم ، در پایان این نمایش، «موش و گربه» عبید را که جنگ بین موش‌ها و گربه‌ها بود، اجرا می‌کردیم.

در آن نمایش در جنگ «موش و گربه» رضا ژیان نقش گربه را بازی می‌کرد به طوری که باید از پشت پرده به روی صحنه می‌آمد و متنی را دکلمه می‌کرد و سپس جنگ آغاز می‌شد . خودم در این نمایش بازی نمی‌کردم، وقتی ایشان از پشت پرده به روی صحنه آمد و شروع به کری خواندن کرد، دیدم هرجا که آقای ژیان خدا بیامرز پایش را بر زمین می گذارد کف صحنه پر از خون میشود . مدام با خودم فکر می‌کردم که چه شده و او چکار کرده که پایش را هر جا می‌گذارد پر خون می‌شود .

پایان اجرای ما به صورتی بود که گربه شکست می‌خورد و او را روی دست بلند می‌کردند و از صحنه بیرون می‌بردند و سپس نمایش به طور کلی پایان می‌یافت. وقتی اجرا تمام شد متوجه شدم که موقع آمدن به روی صحنه، پایش به میله آهنی که جلوی پرده صحنه گذاشته بودند خورده و انگشتانش شکسته و خون بسیاری در کفش و پایش جمع شده بود و به همین دلیل قدم‌هایش پر از خون بود .

نمایش «لطایف عبید زاکانی» نمایشی کمدی بود و این یکی از خاطرات بسیار تلخ من است. برایم بسیار تعجب‌آور بود که او در این مدت چگونه در روی صحنه بازی کرد و خم به ابرو نیارود و اجرایش را تا پایان ادامه داد.»

 رضا ژیان و درد جانکاه دوری از تئاتر و تله‌تئاتر

اما اواخر عمر رضا ژیان بدون حضور او در تئاتر و تله‌تئاتر طی شد چراکه مدت‌هاست دیگر تله‌تئاتر تولید نمی‌شود. شاید بتوان مرگ زنده‌یاد رضا ژیان را دق کردن او به دلیل دوری‌اش از تئاتر دانست. اتفاقی که این روزها برای بسیاری از پیشکسوتان تئاتر ما اتفاقی عادی شده است.

نقوی و پسیانی خوشبختانه هنوز هستند

فاطمه نقوی نیز به تازگی بازی در نمایش «صور اسرافیل» به کارگردانی حسین مسافرآستانه به پایان رسانده است و خوشبختانه او و آتیلا پسیانی هنوز فعالیت خود در عرصه تئاتر را با جدیت ادامه می‌دهند.

نويسنده: داریو فو/ مترجم: حسین اسماعیلی/ کارگردان: فردوس کاویانی/ بازيگران: آتیلا پسیانی، رضا ژیان، علی جاویدان، فردوس کاویانی و فاطمه نقوی