دیباچه: هر كتاب موسيقى كه در اين ٦٠ سال چاپ شده ورق بزنيد ردپايى از حضور مصطفى كمال پورتراب پيدا مى‌كنيد.
معلم همه موسيقی‌دانان ايران - چه مستقيم و چه به واسطه مخاطب‌هاى بى شمار كتاب‌های بى شمار وى در زمينه‌هاى مختلف موسيقى از مبانى نظرى گرفته تا پيچيده‌ترين مباحث موسيقى - امروز از ميان ما رفت. شايد مهم‌ترين چيزى كه پورتراب به تمام نسل‌هاى موسيقى كه تربيت آنها را به عهده گرفته بود آموزش داده است شيوه منتقدانه و پژوهش‌گرانه آموختن موسيقى بود. در همين حال كه كتاب‌هاى وى و نظرياتش تلاشى خستگى ناپذير براى روشن كردن تمام نقاط ابهام و خلاء كتاب‌هاى آموزشى پيش از خويش بود اما وراى اينها داراى هدف و تفكرى مهندسى شده و منطقى براى تمام تحليل‌هاى وى در باب موسيقى وجود دارد. چيزى كه از درك دقيق وى از دانش رياضى، فيزیك و تمامى علوم مرتبط به موسيقى وى نشات مى‌گرفت.
موسيقيدان تك بعدى كه فقط يا به نواختن سازش مشغول باشد و يا سرش صرفا لا به لاى نت‌هايش باشد بى آنكه به محيط خارج از موسيقى نگاهى داشته باشد و بى آنكه ارتباط آنها را با موسيقى بفهمد، براى پورتراب فاقد ارزش و اعتبار بود. در باب ترجمه كتب موسيقى پورتراب به واسطه دقت نظر و توجه عميق در باب واژه گزينى واژه‌هايى زيبا، منطقى ، درست و فراموش نشدنى را براى اصطلاحات موسيقى وضع كرد كه در كنار واژه‌هایی که كلنل وزيرى، خالقى، يوسف زاده، پرويز منصورى و هرمز فرهت وضع کردند، مى‌توان از آن واژه‌ها به عنوان درست‌ترين تعبيرها و انتخاب و ساخت واژه‌ها در اين هنر و علم اشاره كرد.
فارغ از تمام دانسته‌ها و پژوهش‌هاى اين استاد گرانقدر موسيقى وى مثال و شاهدى مجسم از «عقل سالم در بدن سالم» بود. كسى كه تا همين سن ٩٢ سالگى ورزش ، كوهنوردى و پياده روى را ترك نكرد. سحر خيز بود و سلامتى و كار را دوروى يك سكه مى‌ديد. روحش شاد و يادش سبز و گرامى باد.
٢ تير ١٣٩٥
كياوش صاحب نسق
