به گزارش دیباچه، روز چهارم برنامه «سینمای ایران برای وطن» با نمایش نسخه مرمت شده فیلم «سرزمین خورشید» سه‌شنبه ۷ مردادماه با حضور احمدرضا درویش، حبیب احمدزاده و محمد آلادپوش با اجرای حمیدرضا مدقق در موزه سینما برگزار شد.
احمدرضا درویش با تشکر از نمایش و برگزاری نشست فیلم «سرزمین خورشید»، گفت: مرور آثار سینمای ایران برای امروز می‌تواند بسیار موثر باشد. آنونسی که از فیلم در ابتدای نشست در سالن پخش شد من را حیرت‌زده کرد زیرا آخرین بار در زمان اکران این آنونس را دیده بودم.
وی درباره فضاسازی فیلم «سرزمین خورشید» افزود: این فیلم داستان یک سفر ادیسه‌وار است؛ گویا جنگ فقط مختص یک فضا و مکان نیست بلکه تبعات جنگ همه جا را دربرمی‌گیرد. اگر قرار باشد یک شخصیت در فضای خاصی باورپذیر باشد، فضاسازی و جزئیات در آن فیلم خیلی اهمیت پیدا می‌کند. سینما مانند موسیقی می‌ماند و دربرگیرندگی که سینما دارد مانند یک ارکستر است و مخاطب را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
درویش با گرامی‌داشت یاد خسرو شکیبایی، گفت: یادم می‌آید با محمد آلادپوش از هواپیما پیاده شدیم و سپس وارد فضای فیلمبرداری در بیمارستان شدیم. آلادپوش کمی در لوکیشن چرخید و به من گفت به نظر شما می‌شود؟ من هم گفتیم می‌رویم که بشود.
وی افزود: ما سکانس بیمارستان را به صورت سکانس - پلان فیلمبرداری کردیم زیرا اگر کات می‌خورد حس صحنه درست درنمی‌آمد. در آن صحنه فقط می‌توانستیم یک برداشت داشته باشیم زیرا همه‌چیز سر صحنه نابود می‌شد. حدود ۲ روز برای آن صحنه تمرین کردیم و هنگام فیلمبرداری حتی مانیتور هم نداشتیم که پلان‌ها را ببینیم. مهم‌ترین مانیتور کارگردان چشم فیلمبردار بود و اگر چشم فیلمبردار از آن پلان راضی بود ما سراغ صحنه‌های بعد می‌رفتیم. این ریسک خیلی بزرگی برای یک کارگردان است زیرا صحنه‌ای که فیلمبرداری می‌کرد یک هفته بعد تازه از تهران می‌رسید و می‌توانست آن را تماشا کند.
درویش با بیان اینکه ما همواره می‌گوییم که جلوی جنگ ایستاده‌ایم، بیان داشت: اینکه از کشورمان دفاع کنیم با اینکه جنگ را نفی یا نقد کنیم کاملا متفاوت است. اگر دشمن به کشور ما حمله کند ناگزیر به دفاع هستیم و اگر این منطق در فیلم نیز وجود داشته باشد مخاطب با آن همراه می‌شود.
وی ادامه داد: ما باید تاریخ را درست روایت کنیم تا مخاطب چندسال بعد که یک فیلم جنگی را تماشا می‌کند برایش قابل فهم باشد که مردم چرا در آن شرایط از کشورشان دفاع کردند و زیر آتش ایستادگی کردند.
درویش تصریح کرد: «سرزمین خورشید» درباره مساله خلقت نیست و این مفاهیم را برخی منتقدان از فیلم برداشت کرده‌اند. این فیلم برای دو صحنه ساخته شد، ابتدا اینکه من دوست داشتم این زن در پایان خودش تبدیل به مادر و شخصیت خسرو شکیبایی تبدیل به مرد شود.
وی با بیان خاطره‌ای ادامه داد: ما یک جیپ جنگی لازم داشتیم تا آن را در صحنه منهدم کنیم. مدام به ما می‌گفتند همه‌چیز درست می‌شود در نهایت دو روز مانده به فیلمبرداری آن صحنه به همراه امیر اثباتی خودمان به جزیره مینو رفتیم تا یک لاشه جیپ پیدا کنیم. در یک کوچه لاشه یک جیپ را پیدا کردیم و به تیم تدارکات گفتیم آن را بیاورند و به ما گفتند که این جیپ وقف حسینیه است اما با ما همراهی کردند و تیم تدارکات جیپ را آوردند تا این صحنه را فیلمبرداری کنیم اما قول دادیم که آن را برگردانیم.
درویش با اشاره به اینکه این نشست به بهانه اتفاقات جنگ اخیر و برای پاسداشت وطن برگزار شده است، گفت: همانطور که می‌دانید در جنگ۱۲ روزه مساله ایران و چیستی ایران برای ما پررنگ شد. همه ما این روزها به ایران فکر می‌کنیم. ناگهان در اوج روزمرگی و گرفتاری‌های اخیر ایران برایمان مساله شد و این اتفاق بسیار مهم است. من معتقدم که فیلمساز باید حرفش را در فیلمش بزند اما وقتی به من گفتند که نام این نشست «سینمای ایران برای وطن» است، مشتاقانه حضور پیدا کردم.
وی با بیان اینکه برای «سرزمین خورشید» شش ماه فیلمبرداری داشتند، بیان داست: چالش ما بردن امکانات و تجهیزات به خانه مردم بود زیرا مردم تازه به خانه‌هایشان برگشته بودند و مشغول بازسازی بودند اما با آغوش باز از ما استقبال می‌کردند زیرا می‌دانستند که ما قصه مردم را روایت می‌کنیم. در آن سال‌ها وقتی آتش که درست می‌کردیم دود آن به خانه مردم می‌رفت و گاهی شیشه خانه‌ها می‌شکست. اما امروزه دیگر با امکانات دیجیتال می‌توان خیلی از این صحنه‌ها را ساخت اما به نظر من جنس نگاتیو چیز دیگری است.
درویش افزود: ما برای فیلمبرداری صحنه زیر آب در فیلم «دوئل» سختی بسیار زیادی کشیدیم. اما امروز مهم‌ترین ماموریت دیجیتال این است که محدودیت فیلمساز را بردارد و بگوید که فقط رویاپردازی کند. امروز فهم ما از فیلمسازی دیجیتال فقط کمی است و دوست دارند که صرفا روند ساخت فیلم را سریع‌تر کنند.
وی در پایان بیان داشت: متاسفانه سینمای ایران در بحث توسعه نیروی انسانی و تکنولوژی ضعیف است و باید در این زمینه فکری جدی کرد. امشب که اقای آلادپوش کنار ما هست باید بگویم او روی قله‌های سینما ایستاده و من از او در سینما چیزهای بسیار یاد گرفته‌ام.
درویش هیچ وقت وارد کپی‌کاری نشد
در ادامه این برنامه حبیب احمدزاده درباره باورپذیر بودن «سرزمین خورشید» گفت: من آثار آقای درویش را همواره دنبال می‌کنم و در ابتدا به عنوان یک مخاطب با ایشان دوست شدم. سینمای وی خاصیت متفاوتی دارد به این دلیل که ایشان در بطن حادثه و جنگ بودند.
وی ادامه داد: سینماگران ما در زمان جنگ فیلم‌های تبلیغی می‌ساختند اما پس از جنگ مانند آمریکایی‌ها فیلم ساختند. یعنی فضایی را نشان دادند که مردم شهر از کسانی که به جبهه رفته‌اند متنفرهستند درحالی که اصلا اینگونه نیست و مردم همین الان هم احترام جانبازان و شهدا را نگه می‌دارند.
احمدزاده تاکید کرد: فیلمسازان در آن زمان چون سوژه نداشتند سعی کردند مانند آمریکایی‌ها کپی کنند اما امثال درویش اصلا وارد این بازی نشدند زیرا خودشان در بطن جامعه با مردم زندگی و این جنگ را اداره کردند. اگر یک بار سینمایی که ما از غرب کپی کردیم بدون اینکه مختصات ایرانی را در آن بگنجانیم بررسی کنیم متوجه می‌شویم که چه مسیر اشتباهی رفته‌ایم.
سرزمین خورشید خود زندگی را نشان می‌دهد
احمدزاده ادامه داد: یک چیزی وجود دارد که بسیاری از سینماگران جنگ آن‌را رعایت نمی‌کنند، این است که شهر را نشان می‌دهد و می‌گوید که این شهر مهم است و باید از آن دفاع کنیم. اغلب فیلم‌ها به جای شهر یک محیطی را نشان می‌دهند که اصلا هویت ندارد درنتیجه منطق دفاع از آن نیز مشخص نیست. آقای درویش وقتی یک شهر را انتخاب می‌کنند منطق دفاع از آن نیز برای مخاطب قابل فهم می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: اگر توجه کرده باشید مردم با هر تفکری از مردم غزه دفاع می‌کنند زیرا طرف ظلم و مظلوم مشخص است و هنگام حمله به ایران نیز همه می‌دانند که باید از وطن دفاع کنند.
احمدزاده با بیان اینکه جنگ موقعیت‌هایی را می سازد که خیلی‌ها متوجه آن نیستند، گفت: ما در آبادان گلوله‌هایی که عمل نکرده بودند تعمیر و مجدد در جنگ از آن‌ها استفاده می‌کردیم. وقتی کار تو این باشد که خمپاره پیدا کنی، برایت ناراحت‌کننده است که ناگهان خانه خودت را خمپاره بزنند. درنتیجه وقتی خانه ما را زدند من چند روز از بالای دیده‌بان قبضه‌های دشمن را شناسایی می‌کردم.
وی افزود: یکی از بچه‌های ما ترکش خورده بود و به اتاق عمل رفته بود، خمپاره‌انداز هم بیمارستان را می‌زد. ساعت ۱۱ _۱۲ شب پرستار فکر می‌کرد ما خواب هستیم و ما می شنیدیم که او به همسرش در شیراز زنگ زده بود و از دل بمب و آتش آرامشی را به همسر و فرزندانش منتقل می‌کرد. در فیلم «سرزمین خورشید» شما فکر نمی‌کنید یک فیلم تماشا می‌کنید بلکه یک زندگی را نگاه می‌کنید و خودتان را در آن موقعیت قرار می‌دهید.
سرزمین خورشید تقابل آدم‌ها در یک موقعیت خاص است
محمد آلادپوش فیلمبردار«سرزمین خورشید» نیز گفت: وقتی فیلمنامه را خواندم متوجه شدم که فیلم جنگی و اکشن نیست بلکه درباره تقابل آدم‌ها در یک موقعیت خاص است. این فیلم شخصیت‌محور بود و به همین دلیل علاقه داشتم در این پروژه کار کنم. البته من تجربه جنگ هم نداشتم و خودم را به آقای درویش سپردم تا وارد این حیطه شوم.
وی با بیان اینکه فیلم «کیمیا» را تماشا کرده بود، گفت: قصد نداشتیم در «سرزمین خورشید» مانند محمود کلاری فیلمبرداری کنیم. همانطور که می‌دانید در کار فیلمسازی فیلمبردار اصلا قرار نیست دیده بشود بلکه مهم این است که فیلم دیده شود و قصه‌اش را روایت کند. گاهی می‌گویند که یک فیلم مانند کارت پستال است درحالی که این اصلا اتفاق خوبی نیست. امروز فیلمبرداری دیجیتال سرعت کار را خیلی بالاتر برده است.
آلادپوش بیان داشت: اگر مدیریت آقای درویش در صحنه فیلمبرداری نبود واقعا «سرزمین خورشید» ساخته نمی‌شد. البته تمام گروه برای ساخت این فیلم همکاری کردند.
حمیدرضا مدقق که اجرای برنامه را بر عهده داشت در ابتدای این نشست گفت: فیلم «کیمیا» چهارمین ساخته احمدرضا درویش بود و ۲ سال بعد «سرزمین خورشید» نشان داد که موفقیت «کیمیا» اتفاقی نبوده است. این فیلم در جشنواره فیلم فجر نیز موفق ظاهر شد، در ۱۲ رشته نامزد شد و جایزه ویژه هیات داوران و جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای گلچهره سجادیه و... را دریافت کرد.
وی همچنین با اشاره به فعالیت‌های ادبی حبیب احمدزاده نیز بیان کرد: «داستان‌های شهر جنگی» کتاب نام‌آشنایی از حبیب احمدزاده در حوزه ادبیات جنگ است که فیلم «اتوبوس شب» کیومرث پوراحمد از روی این کتاب ساخته شده است.
در پایان برنامه مجری اعلام کرد دوم مرداد زادروز احمدرضا درویش بوده است و به این مناسبت از طرف سازمان سینمایی سبد گلی به این هنرمند اهدا شد.
این برنامه امروز چهارشنبه با نمایش فیلم «ناخدا خورشید» ساخته ناصر تقوایی در ساعت ۱۶ ادامه پیدا می‌کند و در ساعت ۱۸ نشست فیلم با حضور سعید پورصمیمی، هارون یشایایی و داریوش ارجمند برگزار می شود.
گفتنی است این فیلم‌ها توسط فیلمخانه ملی ترمیم و مرمت شده است.
