دیباچه -زهرا فرود: حاج "مصطفی مشایخی" مداح اهل بیت (علیهم السلام) و رئیس جامعه مداحان شمیرانات می گوید: مداح نباید برای جذب و ترغیبِ نسل جوان و امروز جامعه به سمت مجالس و هیات های مذهبی، به هر شعر و مطلبی و موسیقی ای متمسک شود، بلکه باید شأن اهل‌بیت علیهم السلام را در نظر بگیرد و مطابق با منزلت آن بزرگان مدیحه‌سرایی کند.همچنین نمی توان با مدحِ چشمان زیبای قمربنی هاشم(ع) شعور و فرهنگ حسینی را در مخاطب بویژه کودکان نهادینه کرد.
خبرنگار دیباچه با حاج "مصطفی مشایخی" گفت و گویی انجام داده که در ادامه می خوانید:
به‌عنوان پیرغلام اهل‌بیت علیهم السلام و کسی که عمر خود را صرف ذاکری و مداحی امام حسین و اهل بیت علیه السلام کرده، فکر می‌کنید اصالت دینی و فرهنگ اسلامی در خانواده تا چه‌اندازه می‌تواند در گرایش نسل‌های جدید به فرهنگ حسینی مؤثر باشد؟
قطعا تربیت در گرایش فرزندان به امور دینی نقش بسزایی دارد و از این رو روایات و احادیث زیادی در باب تربیت دینی فرزندان وجود دارد که می تواند راهنمای خوبی برای والدین باشد.هرچند تنها فاکتور و عامل گرایش نسل جوان به فرهنگ حسینی و عاشورایی، اصالت دینی و فرهنگ اسلامی خانواده نیست.چه بسا جوانانی که بواسطه دوست غیر متدین ، فضاهای آموزشی غیر دینی، فضای رسانه ها و ... با اینکه در خانواده مذهبی و با فرهنگ اسلامی بزرگ شده اند، اما از مسیر دین دور شدند.با این وجود اگر به لحاظ آماری بخواهیم این موضوع را بررسی کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که، کودکانی که در خانواده هایی با فرهنگ دینی تربیت شده اند، در مجموع و به طور اکثریت در جوانی نیز متمایل به فرهنگ حسینی و تقیدات مذهبی هستند.مهم این است که والدین با آگاهی نسبت به وظیفه خود که تربیت درست دینی است، با در نظر گرفتن تمام فاکتورهای مطرح شده در اصول تربیتی، همت نمایند و نتیجه را به خدا بسپارند که ما موظف به وظیفه ایم نه ضامن نتیجه؛و البته ان الله لا یضیع اجرالمحسنین.
مداح و ذاکر اهل‌بیت علیهم السلام تا چه‌اندازه مسئولیت دارد در انتخاب اشعار و مضامین آموزشی و معرفتی در هیئت‌ها دقت داشته باشد؟
مداح اهل بیت( ع ) باید در هر لحظه وجود مقدس اهل بیت( ع) را در مجلس خود حاضر و ناظر ببیند.آیا در چنین حالتی به خود اجازه می دهد که دون شان اهل بیت( ع ) مجلسی را برگزار کند؟ آیا چنین مداحی می تواند سخن ناراست بر زبان براند؟ قطعا در صورت معرفت به حق آن بزرگواران، جواب خیر است.
در واقع یک مداح توانا موظف است از اشعاری که مطابق با روایات و احادیث است، در مدح، مرثیه و شرح وقایع استفاده کند.اشعاری که مفاهیم غیر واقع و دون شان اهل بیت (ع) را دارند یا اصلا بار معرفتی برای مخاطب به همراه ندارند، نباید انتخاب شود.
متاسفانه گاهی می بینیم مضامینی که در آنها خیر و برکت و آموزش و معرفتی برای مخاطب نیست را میخوانند.یک بار شعری را نوه کوچک من شنید درباره زیبایی چشمان حضرت عباس( ع ) که دل را خدایی می کند.از من پرسید باباحاجی چطور چشم قشنگ دل را خدایی میکند؟این همه آدم چشم قشنگ دارند! به گمانم این موضوع، ذهن خیلی ها را درگیر کرده و شاید سوال خیلی ها باشد! آیا ما با چشم زیبای قمر بنی هاشم( ع )می توانیم فرهنگ حسینی را در کودک نهادینه کنیم ؟ یا با مفاهیم خاصی چون وفاداری، ادب، حمایت از خانواده، اطاعت از مولا؟ یا گاهی اوقات نیز شاهدیم برخی مداحان مفاهیم بسیار زیبایی را با سبک جدید و شبهه ناکی مثل موسیقی مخلوط می کنند.این موسیقی اگر حلالی داشت و حلالش فایده ای داشت، لااقل از اهل بیت( ع )یک و فقط یک حدیث در باب خیر و برکت و فواید موسیقی حلال داشتیم!حیف است واقعا. به طور کل هنوز در بین علما درباره حلیت نوع موسیقی اختلاف است .به هر حال مداحان ما مسئول هستند و باید توجه داشته باشند که خدای ناکرده برای ایجاد یک تاثیر هیجانی بر روی نسل جوان، چیزهای مهمتری را فدا نکنند. همچنین وجود اشعار پرمحتوا و موزون توام با توانایی مداح، سبب می شود جوانان حتی بدون موسیقی نیز جلب مجالس مذهبی شوند.
در گذشته معمول بوده که مداحان و ذاکران اهل‌بیت علیهم السلام وقتی می‌خواستند شعری را در هیئت و مقابل مردم بخوانند، آن را حفظ می‌کردند، نظر شما در این باره چیست؟
در گذشته حفظ شعر نشانه توانایی و تسلط مداح بود.وقتی مداح شعر را حفظ است، هنگام خواندن با چشم به مخاطب نگاه می کند و ارتباط میگیرد.این ارتباط چشمی امروزه بسیار لازم است، اما حفظ نبودن شعر باعث می شود که حواس خواننده به کاغذ باشد تا خط را گم نکند و همین امر، ارتباط با مخاطب او را ضعیف می کند.از طرفی وقتی مداح بناست شعری را حفظ کند، بیشتر در پی معنا و مفهوم و آرایه های آن خواهد بود، بیشتر خودش را با شعر مانوس می سازد و تسلط بهتری می تواند حین اجرا داشته باشد.با این وجود اگر مداحی به هر جهت نیاز به خواندن از روی کاغذ دارد، می تواند بخواند .
هیئت‌های امروز چقدر با هیئت‌های قدیمی تفاوت دارد؟
در هیئت های قدیم بعضی شأنیت ها بیشتر حفظ می شد.اهالی هیات های قدیم (چه میزبان هیات و چه مهمان و چه مداح و واعظ) بیشتر شنیده بودند و باور داشتند که وجود نورانی اهل بیت (ع ) در مجلسشان حاضر و ناظر هستند و این باعث می شد که چه در نحوه حضور از جهت پوشش، چه در گفت و گوهای میان خود در آن مجلس، چه در نحوه تعامل میزبان و مهمان، چه در نوع پذیرایی، چه در کرامت و حرمت مهمانان و فضای هیات، چه در آنچه مداحان می خوانند و وعاظ میگویند، توجه و دقت بیشتری بشود. برای همین فضای هیات های قدیم، شاید بیشتر به رضایت اهل بیت ( ع ) نزدیک بود.به هر حال حتی اگر ما غافل باشیم و امروزه این موضوع را فراموش کرده باشیم، اما نظر لطف اهل بیت (ع) قطعا شامل حال بزرگ و کوچک در هیات می شود.
به گفته مرحوم "سید مهدی قوام" ما باید خودمان را خرج امام حسین(ع) کنیم نه امام حسین(ع) را خرج خود کنیم.یک مداح خوب باید با تقوا باشد و نزد استاد تعلیم ببیند و به آستان اهل بیت(ع) خدمت کند.امیدوارم همه ما توفیق داشته باشیم با نیت خالص در مراسم محرم امسال حضور بیابیم و از برکات بی حساب مجلس امام حسین (ع )بهره دنیوی و اخروی ببریم که: بخشودگی اهل گنه در صف محشر وابسته به یک چرخش چشمان حسین (علیه السلام)است.
