مینا قنبری : کودکان مهمترین اقشار جوامع امروزی هستند که آینده یک کشور را می سازند، اما نباید کودکان با نیازهای ویژه را فراموش کرد زیرا این کودکان جزو اقشار آسیب پذیر بوده و باید با روانشناسی درست با این کودکان برخورد و به آن ها آموزش داد. باور به ارزشمندی این کودکان و اهمیت حضورشان در اجتماع و احترام به تفاوت های آنان ،اصل بسیار مهمی است که باید ابتدا خانواده ها ، سپس اطرافیان و افراد جامعه این موضوع را درنظر گرفته و به آن عمل کنند تا این کودکان تفاوتی میان خودشان و دیگر کودکان احساس نکنند. بهتر است کودکان با نیازهای ویژه را بشناسیم و طرز رفتار و برخورد با آن ها را بیاموزیم.
دکتر شهناز گیلی دکترای روانشناسی سلامت و پست دکتری سایکوسوماتیک درخصوص نگاه جامعه به کودکان با نیازهای ویژه گفت: در سه دهه قبل، نگاه های افراد جامعه زیر سوال برنده کودکان با نیازهای ویژه بود ولی با توجه به نگاه های روانشناختی که در جامعه شکل گرفته ، نگاه ها بهتر شده اما باز هم یک کودک ویژه، نگاه های حقارت آمیز یا نگاه هایی که با دیگر افراد یا کودکان متفاوت است را حس می کند. معمولا خانواده های این افراد دچار افسردگی خانوادگی هستند زیرا معضلاتی در راستای نگهداری از این کودکان را دارند، که ممکن است بر اثر نداشتن تعامل درست و برقراری ارتباط با این کودکان شکل گرفته باشد.
او ادامه داد: بنابراین کودکان چرخه معیوبی را طی می کنند. برای مثال پدر یا مادر و یا اطرافیان ارتباط عاطفی درستی با کودک برقرار نمی کنند ،طبیعتا این کودکان در خودماندگی بیشتری را حس کرده و درنتیجه رفتاری برای کناره گیری از اجتماع ،انزوا گزینی و پرخاشگری را بروز می دهند. تمام تلاش روانشناسانی که روی کودکان ویژه (معلولیت ذهنی یا جسمی) کار می کنند این است که آنها را درک کرده ، برایشان زمان بگذارند و حتی زندگی کنند زیرا آن هم انسان هستند؛ انسان هایی ارزشمند و حائز اهمیت.
گیلی با اشاره به ارائه راهکار برای برخورد درست با کودکان ویژه بیان کرد: دانشجویان روانشناسی باید مهارت های ویژه را یاد بگیرند ، با طیف های مختلف کودکان ویژه خوب کار کنند و مددجویان اطلاعات عمومی بالا و تخصص ویژه داشته باشند. انجام بازی های آموزشی و پت درمانی بسیار برای آنها مفید است.
وی افزود: حیوان خانگی برای کودکانی که سلب مسئولیت شدند ، ناامید و افسرده هستند ، انزوا گزینی بالایی دارند و از طرفی خانواده نتوانسته ارتباط عاطفی خوبی را با آنها برقرار کند ، بسیار مفید است. برای نمونه کودکی که مسئولیت یک گربه را برعهده میگیرد و به او غذا می دهد و حواسش به آن حیوان است ، پس مسئولیت پذیری را می آموزد و همین سبب شکل گیری یک تعامل میشود.
گیلی در پاسخ به این سوال که پت درمانی برای همه کودکان مناسب است، گفت: طبیعتاً همه کودکان می توانند با حیوانات اهلی و خانگی ارتباط بگیرند ولی اینکه پدر و مادر تا چه اندازه تمایل داشته و موضوع پت درمانی چقدر برای کودک راهبردی باشد، در کودکان متفاوت است. باید اشاره کنم که برخی کودکان مسئله حیوان آزاری دارند و در سنین بالاتر بزهکاری و ODD در آن ها بروز می کند که ما موضوع پت درمانی را شامل این کودکان نمی بینم اما کودکانی که تک فرزند یا منزوی و یا افسرده هستند ، یک خلا عاطفی در آن ها شکل گرفته و کودکانی که وقت کمتری را با خانواده سپری و بیشتر از تلویزیون، تَبلِت و موبایل استفاده می کنند ، حیوان خانگی سبب فعالیت بیشتر و ایجاد تعامل ارتباطی، عاطفی و شناختی برای کودک می شود.
« گیلی » درخصوص رویکرد خانواده ها در مواجه با کودکان با نیازهای ویژه بیان کرد:اگر والدین کودکانی با نیازهای ویژه، اطلاعات ضعیفی داشته و یا به سبک زندگی و فرزند پروری که قرار است تجربه کنند، واقف نباشند، طبیعتاً بصورت غیرمستقیم و غیرعمد به کودکان آسیب می زنند اما اگر در کارگاه ها و دوره های علمی و آموزشی شرکت کنند تا به مدیریت این کودکان واقف شوند ، می توانند از بروز این آسیب ها جلوگیری کنند. کودکان با نیازهای ویژه، کودکان ارزشمندی هستند که باید برایشان زمان صرف کرد.
« گیلی » درخصوص آسیب دوران کرونا به کودکان با نیازهای ویژه خاطرنشان کرد: دوران شیوع بیماری کرونا برای همه کودکان آسیب زا بود ولی خانواده هایی که کودکان با نیازهای ویژه داشتند، تعاملات اجتماعی ضعیف تر و درمان پذیری کندتری را تجربه کردند و از طرفی بار اقتصادی مشکلاتی را برای این خانواده ها ایجاد کرد. امیدوارم روزی همایش ها، کارگاه ها و انجمن های خوبی برای این کودکان داشته باشیم و ارزشمند و اهمیت این کودکان را فراموش نکنیم.
