معصومه شمسینی غیاثوند: نام فیلمهای سینمایی ویترین سینما هستند و در جذب تماشاگران سینما نقش مهمی دارد، طی دهههای اخیر نامهای عجیب و غریب برخی از فیلمها با انتقادهای بسیاری همراه بوده است، هر چند انتخاب نامهای غیر متعارف برای فیلمها، توسط برخی سینماگران، برخورد قانونی شوراهای صدور پروانه و مجوز ساختِ سازمان سینمایی را به همراه داشته است، اما باز هم شاهد اسامی تکراری و مبتذل در پرده سینماها هستیم.
آرش فهیم، نویسنده و منتقد سینما به دیباچه میگوید: نام یا عنوان فیلم، ویترین و برملا کننده هویت و ماهیت یک اثر سینمایی است. اسم فیلم، اولین ابزار معرفی و نخستین مواجهه مخاطب با آن محسوب میشود. بنابراین ملاحظات، میتوان جهت گیری و هدف گذاری سینما در هر دورهای را مطابق با اسامی فیلمها تاحدودی تعیین کرد. به طور مثال در دهه ۴۰ شمسی که اوج فیلمهای آبگوشتی در سینمای ایران بود، اسامی تحقیرآمیز هم روی فیلمها زیاد به چشم میخورد. همچنین در سالهای اول انقلاب و دوران جنگ تحمیلی، در اغلب فیلمها، اسمها نیز با فضای آن دوران تناسب داشتند.
وی افزود: متأسفانه این روزها بر سر در سینماهای کشور، عباراتی به عنوان نام فیلمها دیده میشود که در شأن سینما و فرهنگ و هنر ایران نیست. «کوزوو»، «بازیووو»، «تی تی» و ... اسامی تعدادی از فیلمهایی است که این روزها روی پرده سینماها رفته اند! همان طور که عرض کردم اگر نام فیلم را برملا کننده ماهیت و درون آنها بدانیم، این اسمها نشانه انحطاط بخش عمدهای از سینمای کشورمان در این دوره است. گویی ابتذال و سخیف بودن از فرم و محتوای فیلمها به عناوین آنها هم سرایت کرده است!
فهیم گفت: این نوع نامگذاری فیلمها البته قبلا در فیلمفارسیهای قدیمی و همچنین نمایشهای تئاتر آزاد سابقه داشته، اما تاکنون در سینمای نوین ما سابقه نداشته که این گونه اسامی دیده شود. این یک واپسگرایی آشکار و بازگشت به عقب است. برخی از فیلمسازها به تقلید از فیلمفارسیهای قبل از انقلاب، حتی اسامی تحقیرآمیزی برای فیلمهای خود انتخاب میکنند.
این منتقد سینما تصریح کرد: یکی از دلایل این شیوه نامگذاری، جلب توجه است و یادآور حکایت آنهایی است که بدنامی را بر گمنامی ترجیح میدهند.سازندگان این نوع فیلمها تصور میکنند چنین اسمهایی موجب جلب توجه میشود. درحالی که در دراز مدت نتیجه معکوس در پی دارد و موجب شرطی شدن مخاطب میشود، به این معنی که تجربه پی در پی دیدن این فیلمها با چنین عناوینی، باعث میشود این ذهنیت برای مخاطبان سینما تثبیت شود که هر فیلمی که اسم بدقوارهای دارد حتما ضعیف و بی ارزش هم هست.
وی افزود: تأثیر این نوع نامگذاری بر آثار سینمایی بر کلیت نظام فرهنگی کشورمان نیز محرز است. اسم زشت و اجق وجق فیلمها نیز مانند هر پدیده و اتفاق نازیبای دیگر، ذاتا در تضاد با تعالی و ترقی فرهنگی است. طبیعتا یک جریان فرهنگی پایا، پویا و شکوفا ناخودآگاه به سمت خوبی و زیبایی حتی در ظاهر و شکل و شمایل مایل میشود. گرایش به هر موضوع ناچیز و بد ازجمله عنوان زشت و بدترکیب، ناخودآگاه موجب میل به نزول و حضیض میشود.
فهیم در پایان گفت: متأسفانه سازمان سینمایی وزارت ارشاد هم مخالفتی با این نوع اسم گذاری نمیکند! به نظر میرسد که اداره کل نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی همان طور که در مقابل محتوای آثار سهلانگاری نمیکند و دست به ممیزی میزند، بیتوجهی به انتخاب اسامی زشت برای فیلمها هم توجیهی ندارد. همان طور که معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد معمولا روی نامگذاری مطبوعات و نشریات حساس است و جلوی اسامی بی مسما یا تکراری را میگیرد، در سینما نیز باید این اتفاق بیفتد و عناوین فیلمها هم ویرایش شوند.