سید ضیا ء هاشمی تهیه کننده سینما و رئیس جامعه صنفی تهیه کنندگان سینمای ایران در گفت و گو با دیباچه به حواشی جشن تهیه کنندگان،ملاک انتخاب های این جشن، مدیریت فعلی سینما پرداخته و به نکاتی اشاره کرده است که در ادامه می خوانید.
برخی انتقادات در فضای مجازی در رابطه با جشن تهیه کنندگان مطرح شده که از نظر برخی افراد الزامی در برگزاری این مراسم وجود نداشت. چه پاسخی دارید؟
اساسا فلسفه وجودی و شکل گیری آیین سپاس از تهیه کنندگان برتر، نه صرفا برگزاری یک جشن یا دورهمی سینمایی که از ابتدا بنا داشتیم در کنار تقدیر از عوامل هنری و فنی فیلم ها در سایر مراسم ها ، تهیه کننده بعنوان صاحب تالیف در تهیه اثر سینمایی مورد توجه قرار گیرد. امسال بدلیل شرایط صعبی که بر سینمای ایران مستولی گردیده، در ابتدا بنای برگزاری نداشتیم، اما ازآنجا که تهیه کننده را موتور محرک سینما می دانیم و نقش او را در کنار سایر عوامل در زنده نگه داشتن سینما و صیانت از خانواده بزرگ سینما بسیار مهم و جدی تلقی می کنیم، در نتیجه برگزاری دومین آیین سپاس را در راستای تقویت نظام تشویق و ترغیب تهیه کننده برای مقاومت و تلاش بیشتر در چنین فضایی بسیار موثر ارزیابی کردیم.
اهتمام داریم آیین سپاس را در هدف گذاری ها و چه در اجرا و طراحی موثر برگزار نماییم.اجتناب می کنیم از جشن ودورهمی، هرچند آن را در جای خود ضروری می دانیم، ولی معتقدیم امروز با لبخند و میهمانی و جشن های رنگارنگ، گره مشکلات سینما و جامعه باز نخواهد شد. معتقدیم امروز حلقه مفقوده در ارتباط با مخاطب گسترده و مسیر بازگشت نشاط و آرامش به جامعه، در گرو داشتن سینمایی پویا و فراگیر برای همه سلیقه هاست. اگر بنا داریم در برقرای این نشاط اجتماعی و امنیت روانی جامعه سهمی داشته باشیم باید مجدانه و سخت گیرانه در ایجاد بستر مطمئن برای تولید آثار سینمایی متنوع پافشاری نماییم.
به انتخابات شما در این جشن هم انتقادات زیادی وارد شده که برخی افراد برگزیده به درستی انتخاب نشده‌اند، ملاک انتخاب‌های شما چه بوده؟
در خصوص ایراداتی که می فرمایید اگر مصداقی عنوان شود بهتر می توانم پاسخ صریح و مستدل ارائه نمایم. با اینحال برای تنویر اذهان خوانندگان محترم به ذکر دلایل و نفس انتخاب افراد در جشن اشاراتی به اختصار می کنم. اولا در آیین سپاس همواره بدلیل نقش و جایگاه بزرگان و پیشکسوتان سینما در زنده نگه داشتن این پدیده از آنها تقدیر می کنیم و همچنین از حامیان و فعالان این اندیشه که زندگی و عمرخود را برای سینمای ایران مصروف کرده و می کنند.در آیین سپاس از تهیه کنندگانی تقدیر می کنیم که همواره در انعکاس مطالبات مردم برای داشتن زندگی آرام و جامعه ای سلامت تلاش کرده و نفع و خیر عمومی را همواره ارجح بر نفع شخصی می دانند. در مجموع پارامترهایی همواره مد نظر بوده که به رشد و اعتلای سینما در ابعاد مردمی، هنری و فنی کمک کند. در این مسیر عوامل متعددی نقش دارند، از تهیه کننده و کارگردان بعنوان عامل اصلی در شکل گیری اثر، تا بازیگران زن و مرد اصلی، اتخاذ شیوه های نوع و بدیع در توزیع و پخش فیلم( اعم از مدیریت پخش تا تبلیغات و فضا سازی رسانه ای) ؛ در کنار این شاخص ها از چهره ماندگار در عرصه تهیه کنندگی، تهیه کننده موفق ؛ تهیه کننده فیلم پرمخاطب در ژانرهای کمدی و اجتماعی؛ بهترین فیلم های سینمایی مستند و پویانمایی، تهیه کننده اول برگزیده و حتی سریال پرمخاطب نمایش خانگی نیز تقدیر می گردد.
بسیاری از افراد تربیت تهیه‌کننده حرفه‌ای را یکی از مهم‌ترین مسائل امروز جامعه سینمایی می‌دانند. آیا در فضای حاکم بر سینمای ما چنین مسئله‌ای ممکن است؟ برگزاری چنین مراسمی چه کمکی در این راستا میکند؟
آنچه در آیین سپاس بدنبال آن بودیم و هستیم تقدیر از یک تهیه کننده در تعریف عرفی آن نیست، معتقدیم تهیه کننده ی یک اثر سینمایی باید همواره فراتر از همه عوامل اشراف اندیشه ای، تحلیلی، فنی و هنری بر فیلم داشته باشد. در نظام تهیه کنندگی حرفه ای در سینما، تهیه کننده همچون کارگردان ،صاحب امضای تالیف در حوزه تهیه است. در این نظام مدیریت یک کلان پروژه از حیث منابع مالی، انسانی، تولید، نظارت کیفی و مدیریت زمان به معنای اخص و اکمل آن برعهده تهیه کننده است. ما نظام تهیه کنندگی را یک علم می دانیم و تهیه کننده ای که صاحب این اندیشه و علم باشد را شاخص برای ارزیابی می دانیم. معتقدیم بسیاری از مشکلات و حواشی برخی فیلم ها چه در تعامل با دولت و چه در حین تولید و اکران، بدیل عدم شناخت و اشراف تهیه کننده از مسئولیت ها و حوزه اختیارات اش است. امروز متاسفانه در برخی موارد، شان تهیه کننده در حد یک دریافت کننده پروانه ساخت تنزل پیدا کرده، از چنین تهیه کننده ای چطور باید انتظار مدیریت یک کلان پروژه در حوزه فرهنگ و هنر را داشت؟ تلاش می کنیم در آیین سپاس به مرور شاخص های نظام حرفه ای تهیه کنندگی را تببین و فعالان این حوزه را تقدیر نماییم.
عملکرد مدیریت فعلی سینما (سازمان سینمایی) را به طور کل چطور ارزیابی می‌کنید و از نظر شما بزرگترین انتقاد ممکن به این تیم مدیریتی چیست؟
سوال بسیار مهم و کلیدی را مطرح کردید. به نظرم بسیاری از مشکلات امروز سینمای ایران ناشی از سوء مدیریت است. از فقدان مدیریت جامع آینده نگر تا عدم شناخت از حوزه فعالیت و اولویت بندی های غلط و غیرکارشناسی؛ همگی دلالت بر یک ضعف و نقص عمده از دیرباز می کنند. امروز عمده نابسامانی ها و آشفتگی ها چه در سیاست گذاری و چه در طراحی نسخه های راهبردی، همه از یک مدیریت سیاسی، سلیقه ای و نبود یک برنامه مدون خبر می دهند. امروز اگر از مدیران سازمان سینمایی رویکرد و جهت سیاستی آنها را جویا شویم، به اهداف و ماموریت هایی اشاره می کنند که در نقطه مقابل سیاستهای سازمان سینمایی در دوره قبل است ؛ این تقابل کشف جدیدی نیست و متاسفانه آنرا در همه ادوار شاهدیم. این درحالیست که با وجود نهادی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی که در راس آن رئیس جمهور حضور دارد، در امر سیاست گذاری فرهنگی در کشور از یک کلان راهبرد مدون برخوردار نیستیم. باید پرسید چرا سیاستها ، اهداف و ماموریت های فرهنگی کشور به اقتضای سلیقه مدیران دولت ها اینچنین دستخوش تغییر می شوند؟ مگر نه آنکه ما باید در حوزه فرهنگ با یک نقشه پروازی مشخص حرکت کنیم و دولت ها مجری آنها باشند؟ پس چرا سالهاست با سیاستها و رویکردهای متناقض در حوزه فرهنگ روبروییم؟ به زعم همه ی کارشناسان موافق و مخالف؛ همواره آخرین اولویت در دولت ها حوزه فرهنگ بوده ؛ کافیست نیم نگاهی به برنامه نامزدها در ادوار مختلف انتخابات ریاست جمهوری و متعاقب آن برنامه های اولویت دار آنها در دولت هایشان بیندازیم، فرهنگ، مظلوم ترین حوزه بشمار می رود؛ چرا اینچنین است؟ چرا علی رغم حضور فعالانه اهالی فرهنگ و هنر در عرصه های ملی و بین المللی و کسب جوائز رنگارنگ و افتخارآمیز برای کشور ، حوزه فرهنگ و هنر اینچنین از جانب متولیان دولتی و تقنینی و نظارتی مورد بی مهری قرار می گیرد؟ چرا نگاه عمده دولتمردان به اهالی فرهنگ و هنر( در تمامی ادوار) در حکم زینت المجالس بوده است؟ چرا با وجود رهنمودهای داهیانه، هوشمندانه، زمان شناسانه و افق مدار رهبر معظم انقلاب در حوزه فرهنگ، همچنان از یک برنامه سیاستی مدون و متقن در این حوزه برخوردار نیستیم؟ معتقدم عمده این نابسامانی های فعلی ریشه در گذشته داشته و متولیان امروز فرهنگ و هنر کشور از جمله مدیران سازمان سینمایی میراث دار آن هستند.
با شرایط اخیری که برای شورای صنفی نمایش اتفاق افتاده و قوانینی که درحال وضع شدن است، چه خطراتی سینمای ایران را تهدید میکند و جامعه صنفی تهیه‌کنندگان چه اقدامی برای حل این معضلات می‌تواند، داشته باشد؟
در نسخه فعلی شورای صنفی اکران که توسط سازمان سینمایی تهیه شده، اساسا استقلال و ماهیت صنفی بودن شورا از بین رفته و تبدیل به شورایی فرمایشی و دولتی شده است. در این آیین نامه، شورای صنفی در ذیل شورایی بالادستی تحت عنوان شورای راهبردی تشکیل می شود، اعضای اصلی این شورا شامل مدیران دولتی به انضمام روسای برخی صنوف هستند. بااینحال سازمان سینمایی دلیل چنین امرِ مداخله گرایانه ای را برای حمایت از اکران عنوان نموده که به نظرم به مطایبه بیشتر شباهت دارد تا نگاه راهبردی.
چرا می گوییم دخالت؟ چون نسبت رابطه حقوقی وزارت ارشاد با توزیع کتاب ،آثار موسیقی،تجسمی و تئاتر همان است که باید با فیلم های سینمایی باشد. یعنی بعد از صدور پروانه انتشار یا نمایش، مسئولیت و صلاحیت دولت، بُعد نظارتی پیدا می کند؛ نمی شود که وزارت ارشاد اختیار مداخله در فرایند توزیع کتب و آثار موسیقیایی و ... را قانونا نداشته باشد و به آن تمکین کند ولی در حوزه سینما بنا به یک اجتهاد مدیریتی و از روی سلیقه ، در فرایند اکران فیلم ها از صفر تا صد آن مداخله کند.
در چند مصاحبه از عملکرد سازمان سینمایی در راه‌اندازی شورای راهبردی اکران انتقاد داشتید. پیش از این مسائل سینماگران بسیاری به وجود رانت در شورای صنفی نمایش انتقاد داشتند. به نظر شما در صورت بازگشت به شرایط قبل و استقلال شورای صنفی نمایش، چگونه میتوان جلوی این رانت را گرفت؟
اعتراض من به شورای راهبردی ناظر به بخش دخالت در امر شورای صنفی اکران است، در سایر شئون، ماموریت های حمایتی که برای شورای راهبردی تعریف شده را از قضا مفید به فایده برای سینمای کشور می دانم. در خصوص رانت در شورای صنفی که مطرح کردید باید بگویم یک وقتی کسی یا کسانی صرفا مدعی اختصاص یافتن رانتی به فردی یا فیلمی هستند؛ این یک بحث است که اگر مستند و مستدل نباشد قاعدتا قابل رسیدگی و بررسی نیست. از طرفی یک وقتی بحث ناظر به وجود فی نفسه رانت در شورای صنفی است که در این خصوص باید بگویم، شوراهایی اینچنینی بدلیل ساختار صنفی که دارند و بدلیل اهمیت ماموریتی که بعهده دارند، همه تصمیمات و اقداماتشان به شدت در دایره رصد فعالان سینمایی و صاحبان فیلم ها و سالن ها قرار دارد؛ لذا کوچکترین انحراف در هر بخشی به وضوح توسط منتفعین از اکران و سایر همکاران قابل رویت است. من عملکرد شورای صنفی را فاقد اشکال و ایراد نمی دانم و معتقدم حضور نمایندگان صنوف به صورت گردشی، وجود آیین نامه محکم، عملیاتی و به روز ، نظارت دقیق و موشکفانه صنفی و شفافیت در تصمیم گیری همه و همه می تواند ضریب خطای شورا و خدای ناکرده برخورداری فردی از رانت را جلوگیری و یا دستکم به حداقل خود برساند. با اینحال همه از سازمان سینمایی تا صنوف باید کمک کنیم تا شوراهای صنفی از قوام بیشتری برخوردار شده و ضریب خطای آنها به حداقل ممکن برسد. مشخصا در خصوص شورای صنفی اکران هم امیدوارم سازمان سینمایی نصایح و توصیه های برادرانه و مشفقانه ما را در سپردن این شورا به صنوف توجه کرده و جامعه عمل بپوشاند.
گفت و گو از : سوگل امیری
