فاطیماه میرزایی دُخت؛ در معرفی خودش، به چند جمله کوتاه بسنده می‌کند و می‌گوید: « بیژن مرادی کرمانی، متولد ۱۳۵۹ از تهران و دارای مدرک کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی هستم. از ۱۷ سالگی، در شرکت پخش کتاب ایران مشغول به کار شدم و سپس در کتابخانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی فعالیت کردم و در حال حاضر، معاون کتابخانه هستم.»
او فرزند هوشنگ مرادی کرمانی، یکی از ماندگارترین نویسندگان معاصر در حوزه کتاب های کودک و نوجوان و ملوک بهروز، از بانوان نویسنده در ایران است و در لابه لای صحبت هایش تأکید می‌کند که علاقه فراوانی به فعالیت در زمینه کتاب و کتابداری دارد.
عدد؛ نخستین مجموعه شعر منتشر شده بیژن مرادی کرمانی است که بهانه ای برای گفت و گو با این شاعر جوان شد.
بیژن مرادی کرمانی شاعر، در خصوص شروع فعالیتش در زمینه سرودن شعر می گوید: تاریخ دقیقی برای سرودن شعر ندارم. اما فکر کنم از ۱۴ سالگی شروع به نوشتن شعر کردم که پرورش در خانواده ای فرهنگی و هنری تأثیر زیادی روی این موضوع داشته است. چون پدر و مادرم، هر دو نویسنده هستند. البته این موضوع، تنها دلیل و همه چیز نبوده و نیست چراکه باید ذوق و قریحه خاص و درونی در حیطه هنر و نوشتن داشت تا بتوان آن را در محیط پرورش داد و عملی کرد.
او در خصوص انگیزه خود برای چاپ نخستین مجموعه شعرهایش بیان می کند: تا زمان همه گیری کرونا قصد چاپ کتاب نداشتم. اما بعداً به توصیه یکی از دوستانم، نخستین کتاب شعرم را چاپ کردم. البته «عدد» نخستین مجموعه سروده هایم نیست و این شعرها در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ سال نوشته شده اند که سروده هایم در دوران کرونا هم در میان آن ها وجود دارد و در واقع، من از دوران نوجوانی می نوشتم و می سرودم و به چاپ کتاب فکر می کردم. اما به مرور و با توجه به شرایط و اتفاق هایی که رخ داد، شعر و نوشتن برایم جنبه شخصی پیدا کرد و پس از آن، با شیوع کرونا، یکی از دوستانم توصیه کرد به خاطر این که مردم در قرنطینه هستند و مشکلات معیشتی، اقتصادی، کاری و افسردگی دارند، بهتر است به فکر چاپ مجموعه اشعارم باشم تا شاید فردی با خواندن آن ها برای چند لحظه هم که شده است حس و حال خوبی پیدا کند و قبل از چاپ کتاب، پدرم آن را خواند و از آن استقبال کرد و موافق انتشارش بود و پس از تأیید او، «عدد» به چاپ رسید.
این شاعر با اشاره به این که دستی بر نوشتن داستان و رمان نیز دارد، ادامه می دهد: واقعیت این است که اگرچه علاوه بر شعر، داستان کوتاه و رمان هم نوشته ام، ولی ترجیح دادم کتاب شعرم را چاپ کنم چراکه فکر می کنم در حال حاضر، شرایط خوب و مساعدی برای منتشر کردن داستان و رمان هایم وجود ندارد.
مرادی کرمانی، علاقه به زبان، کوتاهی و موجز بودن شعر را دلیل سرودن اشعارش عنوان می کند و می گوید: به طور کلی، ایرانی ها با شعر، بهتر از داستان و رمان ارتباط برقرار می کنند. چون فکر می کنم از طریق شعر بهتر می توان موضوع ها و مفاهیم را انتقال داد و در حقیقت، دوران کتاب های چندجلدی و طولانی رمان گذشته و اقبال از آن ها بسیار کم شده است.
این شاعر تأکید می کند: اگرچه با چاپ مجموعه شعرم، انرژی خوب و مثبتی از مخاطب ها دریافت کردم. اما در حال حاضر، خودم را نویسنده و شاعر خوبی نمی دانم چراکه اگر خودم بگویم در این عرصه خوب و عالی هستم، دیگر، جایی برای یادگیری ام باقی نمی ماند و نمی توانم پیشرفت کنم.
بیژن مرادی کرمانی، از مجموعه شعر «عدد»، به عنوان نوعی تجربه و ایده برای شروع کار خود یاد می کند که همه اشعارش به صورت یک خط داستانی، در چهارفصل در کنار یکدیگر آمده اند و یک دوره و رابطه را روایت می کنند.
او در پاسخ به چراییِ انتخاب نام «عدد» برای نخستین مجموعه شعرش می گوید: با توجه به
این که فصل های کتاب با عدد شروع می شوند و نام برخی از شعرها عدد و تاریخ هستند، نمی خواستم اسم معمولی برای این کتاب انتخاب کنم و اشعار را هم از بین حدود ۱۵۰ شعری که سروده بودم، انتخاب کردم.
این شاعر در رابطه با تصادفی نبودن اعداد و عناوین اشعار این مجموعه ادامه می دهد: هیچ
یک از اعداد کتاب تصادفی نیستند و عناوین شعرها نیز با دلیل انتخاب شده اند. چون اعتقاد دارم شعر باید تکمیل کننده شعر باشد و معنی آن را کامل کند که این اعداد و عناوین اشعار
می توانند برای مخاطب عام، خاص و یا حتی خود شاعر باشند.
او درمورد پیام مجموعه شعر «عدد» تأکید می کند: امید داشتن و زندگی و باور کردن شرایط به وجود آمده و کنار آمدن با آن، پیام اصلی این کتاب است چراکه اشعار انتخابی، تجربه زیستی و احساسی من در یک دوره خاصی از زندگی ام است. از اینرو، در این مجموعه شعرم، موضوع های مختلف را در سبک و ژانر عاشقانه بیان کرده ام.
مرادی کرمانی در پاسخ به این پرسش که «تا چه اندازه توانسته است در انتقال پیام امید از طریق مجموعه شعر خود موفق عمل کند؟» می گوید: این سوال سختی است چراکه در دوران خوب و حتی معمولی هم زندگی نمی کنیم؛ به طوری که شرایط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و حتی معیشت مردم، دیگر مانند یک سال پیش نیست. این در حالی است که در سه سال گذشته، با وجود دوران کرونا، وقتی «عدد» برای مجوز از ارشاد و چاپ رفت، امید داشتن شرایط بهتری در مقایسه با الان داشت. اما الان، حتی من به عنوان شاعر در مقایسه با ۶ ماه گذشته نیز، ناامیدتر هستم و آینده روشنی نمی بینم.
او « عدد» را به عنوان اولین تجربه شعری منتشر شده خود موفق می داند و اضافه می کند:
به نظر من، دومین مجموعه شعر من باید بسیار بهتر باشد. چون اگر در یک کتاب شعری که دارای ۶۰-۷۰ شعر کوتاه یا بلند است، حداقل ۱۵ شعر آن موردپسند مخاطب قرار بگیرد، آن مجموعه، اثر خوبی محسوب می شود که این موضوع، صرف نظر از سن، تحصیلات، شغل و...است.
این شاعر درخصوص موفقیت مجموعه های شعری منتشر شده در بازار نشر می گوید: موفق دانستن مجموعه شعرها در شرایط کنونی که صنعت چاپ و نشر به گِل نشسته، کار سختی است. زیرا با توجه به شرایط اقتصادی نامساعد در کشور، اولین چیزی که از سبد خرید افراد کم یا حذف می شود کتاب است و از طرفی دیگر، آن طور که باید، فرهنگ سازی های لازم برای خرید و خواندن کتاب نشده است. این در حالی است که در اوایل انقلاب، با وجود جمعیت کمتر، تیراژ کتاب ۳تا ۵هزار بود. اما الان به ۵۰۰ یا هزار جلد کتاب رسیده است که این ها تنها چند دلیل برای نخریدن کتاب از سوی مردم است و درواقع، اگر آن ها کتاب هم بخرند، کتاب تألیف و شعر نمی خرند. از اینرو، نمی توانیم تیراژ و چاپ های متعدد را میزان موفقیت بدانیم. البته با این وجود، کم نیستند کتاب های خوب و موفقی که منتقدها به آن ها نمره قبولی داده اند.
مرادی کرمانی، با اشاره به اهمیت دادن ناشران به نام و محبوبیت شاعر یا نویسنده به منظور همکاری، ادامه می دهد: همیشه نام و میزان محبوبیت نویسنده برای ناشر مهم بوده است چراکه مسائل اقتصادی، اولویت هر ناشر در بازار امروز است. در حالی که شاید در دو دهه قبل، پس از چاپ چند کتاب به اصطلاح بازاری، ناشر برای دل خودش و فرهنگ و ادب ایران هم شده بود یک کتاب منتشر می کرد. اما الان، بازار نشر فقط دارد به سمت بازگشت سرمایه می رود و ناشر هیچ ریسکی نمی کند. زیرا بازار نشر بسیار راکد است و ناشر، تیراژ ۳۰۰ جلدی را در سه نوبت ۱۰۰ تایی چاپ می کند تا کمتر ضرر کند.
این شاعر در پاسخ به این پرسش که «با توجه به وضعیت فعلی بازار نشر، ناشران ترجیح می دهند مجموعه های شعر را منتشر کنند یا داستانی؟» اضافه می کند: ناشران کمتر به فکر چاپ شعر هستند و در مقابل، بیشتر به چاپ کتاب های داستانی و ترجمه داستانی فکر می کنند چراکه فضای مجازی باعث شده است یک کتاب شعر و یا اشعار یک مجموعه شعر در فضای مجازی منتشر شود و دست به دست بچرخد و به همین دلیل، کمتر کسی به فکر خریدن کتاب شعر باشد. این در حالی است که چنین اتفاقی برای مجموعه های داستانی نمی افتد. چون افراد می توانند با چند دقیقه وقت گذاشتن، چند شعر را بخوانند ولی نمی توانند یک داستان بلند را در صفحه های مجازی به اشتراک بگذارند و آن را در مدت زمان کوتاهی بخوانند. بنابراین، در این شرایط، شاعر خوبمان خانم لیلا کردبچه، چالش خوبی را راه اندازی کرده اند که هر فردی در هر فصلی ۳ کتاب شعر بخرد و در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارد که این ایده خوبی است. زیرا به نظر بنده، قیمت کتاب در مقایسه با غذاهای فست فود چندان گران نیست که خیلی از افراد نتوانند همین ۳ کتاب را هم تهیه کنند.
او می گوید: شاعرانی هستند که در صفحه اینستاگرامشان حدود ۵۰ هزار دنبال کننده دارند که اگر این افراد، اشعارشان را در صفحه خود به اشتراک بگذارند، تمام مخاطبانشان می توانند آن ها را ببینند و اتفاقاً بهتر هم دیده می شوند. اما اگر آن ها قصد دارند علاوه بر صفحه مجازی خود، کتاب داشته باشند و شعرهایشان را به طور رسمی منتشر کنند بهترین کار این است که هردو را در کنار هم داشته باشند. چون اگر آن ها با وجود ۵۰ هزار دنبال کننده بتوانند حتی هزار جلد از کتاب خود را به فروش برسانند می توانند در وضعیت کنونی نشر موفق عمل کنند. از اینرو، پیشنهاد بنده به شاعران، چاپ کتاب و فعالیت در فضای مجازی به منظور معرفی اشعار خود است.
این شاعر با اشاره به اهمیت شعر در زندگی ایرانی ها تأکید می کند: همه زندگی ایرانی ها با شعر آمیخته شده است و این را می توان از زمان نقالی ها، یعنی از گذشته تاکنون مشاهده کرد و به همین دلیل، عمر شعر پارسی هم مثل زبان پارسی هیچ گاه به پایان نمی رسد و اگرچه در طول زمان، تغییر شکل و فرم می دهد. اما ادامه دارد و همین طور پیش می رود. البته باید توجه کرد که اگرچه شعر پارسی دارد به سمت کوتاه و مختصر شدن می رود. اما دایره واژگانی مورد استفاده در آن بیشتر شده است؛ به طوری که در اشعار امروز، واژگانی به کار می رود که حتی در گذشته، مورد استفاده قرار نمی گرفتند. زیرا با ظهور سبک شعر سپید، دست شاعرها بیشتر باز شده است و تنوع در اشعار وجود دارد.
مرادی کرمانی با اشاره به چاپ دومین مجموعه شعر خود ادامه می دهد: مجموعه دوم آماده است ولی ترجیح من این است که سال آینده، آن را چاپ و روانه بازار کنم.
