مینا قنبری : یکی از زیباترین جمله هایی که از کودکی تاکنون شنیده ایم و به ما گفته اند , این بوده که کتاب بهترین دوست آدمی است و این دوستی را حفظ کنید. حفظ دوستی با کتاب به فرهنگ کتاب خوانی بازمیگردد, اینکه تا چه اندازه دوستی با کتاب را در میان اقشار مختلف جامعه به خصوص کودکان و نوجوان ترویج دهیم تا با دنیای کتاب و کتابخوانی بیشتر آشنا شوند. اگر جامعه ای قصد بالا بردن فرهنگ عمومی را دارد باید ابتدا فرهنگ کتابخوانی را ترویج دهد و این فرهنگ سازی باید از کودکان آغاز شود. البته نباید نقش والدین در این مسئله را نادیده گرفت زیرا پایین بودن سرانه مطالعه در میان اعضای خانواده نقش مستقیمی بر مطالعه کودک دارد.
اما مهم ترین مسئله ای که در جوامع امروزی وجود دارد, جایگزینی فضای مجازی و اپلیکیشن های مختلف به جای کتاب است که این موضوع با شیوع بیماری کرونا و برگزاری کلاس ها به شیوه آنلاین تاثیر به سزایی در این امر داشت. این روزها بسیاری از والدین از دنیای غریبی که میان کودکان و کتاب وجود دارد , سخن می گویند اما می دانیم که برگزاری این دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب تا حدی این دوری را کمرنگ خواهد کرد. در این میان باید گفت که این دوری تنها به کتاب ختم نمی شود و حتی تا دنیای هنر و تئاتر هم کشیده شده است. در سالیان گذشته و با وجود امکانات کمتر شاهد حضور کودکان و دانش آموزان در کتابخانه ها و سالن های تئاتر بودیم اما گویی هر سال تعداد کودکان و نوجوانان علاقه مند کمتر می شود که البته بسیاری وجود اپلیکیشن ها و بازی های رایانه ای مختلف ر ا عامل این قضیه می دانند که باید گفت تا حد بسیار زیادی درست است و شاید فرض کنیم نویسندگان و نمایشنامه نویسان با متد های قدیمی پیش می روند و همین هم یکی از عوامل بی توجهی کودکان است, ولی سوالی که مطرح می شود این است که چطور می توان کودکان و نوجوانان را به سمت کتابخوانی و تماشای تئاتر دعوت کرد؟
از همین رو با محمد عبدی نویسنده , مدرس و کارگردان تئاتر های کودک و نوجوان به گفت و گو نشسته ایم که در ادامه می خوانید:
عبدی درپاسخ به اینکه کودکان و نوجوانان تا چه اندازه به خواندن کتاب و تماشای تئاتر می پردازند, گفت: در حال حاضر در دوران پساکرونا هستیم و کودکان نسبت به تماشای تئاتر علاقه بیشتری نشان می دهند ولی این علاقه باید با سیاست های کلی ارگان های مربوطه همسو باشد برای مثال مرکز هنرهای نمایشی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باید راهکارهایی برای افزایش تبلیغات در زمینه تئاتر ارائه دهد.اساسا محصولات فرهنگی که برای کودکان و نوجوانان تولید می شود بسیار محجور بوده و کمتر مورد توجه قرار می گیرد , بسیاری از هنرمندان انگیزه های اصلی خود را برای کار از دست داده اند و این به دلیل حمایتی است که باید انجام شود. به عنوان مثال صدا و سیما به راحتی می تواند فرهنگ تماشای تئاتر را گسترش دهد و حتی در سال های دور مدارس بیشتر دانش آموزان را به تئاتر می بردند که در سال های گذشته این اتفاق کمتر و با شیوع بیماری کرونا تئاتر کودک و نوجوان به طور کامل از بین رفت. خوشبختانه به آرامی این دوستی شکل می گیرد و امیدوارم با حمایت ارگان های مربوطه تبلیغات ویژه ای در این زمینه رخ دهد زیرا کودکان علاقه ویژه ای به تماشای تئاتر دارند, همانطور که می دانید تئاتر یک فعالیت جمعی است و خصوصا اگر این فعالیت ها همراه با آموزش باشد برای کودکان و نوجوانان بسیار مفید است.
او ادامه داد: متاسفانه هدایت و آموزش های لازم در زمینه کتاب های متنوع برای بچه ها کم است. از آنجایی که در مدارس مختلف تدریس می کنم, از بچه ها درخصوص کتاب سوال می پرسم؛ بچه ها حتی نمی دانند چه کتاب هایی خوب است و کتاب را صرفا داستان و رمان می دانند. از همین رو کمتر کودکان و نوجوانان از طریق کتاب آموزش پذیر هستند. به نظر من تبلیغات از سوی آموزش و پرورش در زمینه کتاب های متفاوت می تواند تاثیر خوبی داشته باشد . بچه های نسل امروز با بچه های نسل های قبل بسیار تفاوت دارند و اکنون با یک جستجوی ساده دسترسی راحتی به همه مطالب دارند و از سوی دیگر جذابیت فضای مجازی بچه ها را از کتابخوانی دور کرده و این شرایط خطرناک است زیرا بچه ها را به اقیانوسی با عمق یک سانتی متر تبدیل می کند؛ درباره همه مطالب اطلاعات دارند اما راجع به هیچ کدام عمیق نمی دانند.
کارگردان نمایش «اپلیکیشن بابایاب» درخصوص چگونگی ترغیب کودکان و نوجوانان به دنیای کتاب و تئاتر گفت: معلمان , آموزش و پرورش و حتی صدا و سیما می توانند در این راستا برنامه ریزی کنند همانند تولید برنامه کتاب باز تا کتاب هایی که برای کودکان و نوجوانان مفید است را معرفی کند. نکته دیگر این است که کودکان امروزی درگیر فضای مجازی هستند و ایجاد پادکست های تخصصی و کتاب های صوتی می تواند کمک کننده باشد. حال اگر فرهنگ کتابخوانی میان والدین وجود داشته باشد , ناخودآگاه بچه ها هم تاثیر می گیرند اما متاسفانه سرانه مطالعه در کشور بسیار پایین است و می توان گفت تنها علت آن آموزش نادرست به تمام نسل ها است , شاید بسیاری از خانواده ها کتاب بخرند اما تنها برای گذاشتن در کتابخانه است. بعد از خانواده ,آموزش و پرورش, معلمان و مدارس تاثیر به سزایی در این امر دارند. در واقع با سه عنصر اصلی ؛ خانواده , آموزش و پرورش و صدا و سیما می توان بچه ها را به کتابخوانی تشویق کرد .
وی افزود: ماه گذشته نمایش « اپلیکیشن بابایاب» را روی صحنه داشتم اما وضعیت اقتصادی و اجتماعی , شرایط را برای ما سخت کرد و هنگامی که می خواهم به کار بعدی فکر کنم سوالی برایم ایجاد می شود که چرا کودک و نوجوان؟ من فکر می کنم که وضعیت باید به گونه ای باشد که یک هنرمند هیچگاه این سوال را از خود نپرسد. من سالیان سال است که زمان خود برای کارهای کودک صرف کردم و علاقه ویژه ای به پیشرفت و تاثیرگذاری روی کودکان و نوجوانان دارم, باید به حدی شرایط اقتصادی و اجتماعی محیا باشد که با اشتیاق کار بعدی را تولید کنم. هر زمان به کار جدید فکر می کنم , گوشه ذهنم این فکر وجود دارد که تئاتر بزرگسال مخاطب و شرایط اقتصادی بهتری دارد و جامعه راحت تر می پذیرد اما باید بگویم این فرهنگ سازی و سیاست گذاری ها در رابطه با محصولات فرهنگی برای کودکان و نوجوانان نیاز به بازنگری کلی دارد همانطور که می دانید اگر نسل در حال رشد درست آموزش ببیند, اتفاق های خوبی برای نسل های بعدی می افتد.
عبدی با اشاره به اینکه کودک و نوجوان آگاه برای یک فضای ناآگاه از هر سلاحی خطرناک تر است , بیان کرد: راه دستیابی به اتوپیایی که اکثر روشن فکرها و فعالان در جستجوی آن هستند , در یکی قدمی نسل جوان در حال رشد است ولی دیده نمی شود.تربیت درست از طریق هنر می تواند دانش آموزان,کودکان و نوجوانان را به ریشه های مستحکم و قدرتمند فردا تبدیل کند اما پرورش ذهن بچه ها با هنر با موانع زیادی مواجه است. به امید روزی که شاهد نفوذ کامل هنر در سیستم آموزشی باشیم و امیدوارم محصولات فرهنگی روز به روز برای کودکان ونوجوانان پر رنگ تر شود.
