فاطمه شعبانی :  این روزها شاهدیم که با نزدیک شدن به ایام محرم و عزاداری سیدالشهدا در فضای مجازی و حقیقی،  از سوی برخی افراد سوالاتی مطرح می­شود که گاهی اصل عزاداری برامام حسین(ع) را زیر سوال می­برند. هرچند گاهی این ایجاد شبه­ات  از روی غرض ورزی و گاهی بی غرض صورت می­گیرد. با حجت الاسلام دکتر« قاسم ترخان» عضوپژوهشکده فرهنگ و اندیشه و نویسنده کتاب:« نگرشی عرفانی، فلسفی، کلامی به شخصیت و قیام ما حسین» ضرورت و دلیل عزاداری بر امام حسین(ع) را بررسی کردیم.

سوالی قدیمی!

دکتر قاسم ترخان با اشاره به اینکه گاهی این شبهه مطرح می­شود که مگر شما ادعا نمی­کنید که امام حسین ( ع )  شهید شده وکسی که شهید شود به بهشت می­رود پس گریه کردن ضرورتی ندارد و شما باید خوشحال باشید به جای گریه جشن بگیرید که مقام عظما شهادت نصیبش شده است، می­گوید:« این شبهه برای الان نیست و به خیلی سالهای قبل برمی­گردد حتی جناب مولوی هم درگیر این شبهه بوده ­است. مولوی یک فرد عامی و ضد دین نیست و عارف و شخصیت بزرگی بوده ­است اما وقتی عزاداری روز عاشورا مردم حلب ( سوریه) را می­بیند این ایراد را می­گیرد که چرا شما گریه می­کنید؟ امام حسین(ع) به مقصود و هدفش رسیده و وصال حاصل شده است این که گریه ندارد! روح سلطانی ز زندانی بجست / جامه چه دریم و چون خاید دست / چون که ایشان خسرو دین بوده اند/ وقت شادی شد چون بشکستند بند..!!»

راه حسینی

به گفته این نویسنده گریه می­تواند انگیزه و دلایل مختلف داشته باشد. گاهی گریه از روی عجز و مشکلات ­است، گاهی گریه بابت خوشحالی و شوق است. گاهی هم گریه از سر همدردی و ناشی از حس انسان دوستی وهمبستگی است مثلا کسی که غم یک  بچه یتیم را می­بیند و از سر همدردی گریه می­کند. ما وقتی با جنایتی که در کربلا اتفاق افتاده مواجه می­شویم، جنایتی که به بچه 6 ماهه و حتی پیکرهای برزمین افتاده، به زنان داغ دیده... هم رحم نکردند. هرکس که بویی از انسانیت برده باشد با شنیدن این ماجراها طبیعاتا تحت تاثیر قرار می­گیرد و گریه می­کند این یک نوع همبستگی است. ناراحتی من از این اتفاق تلخ پیام دیگری دارد که من در مسیری هستم که امام حسین(ع) بوده است. مثلا اگر جنایت کاری در تاریخ بمیرد شما باهاش همدردی می­کنید؟ مثلا  صدام با آن وضع اسفناک دستگیر و اعدام شد شما با او  همدردی می­کنید؟ قطعا نه. همینکه برای حادثه کربلا عزاداری می­کنید پشتش این معنا است که احساسات وعواطف انسانی در شما وجود دارد و از بین نرفته و شما همان هدف و مسیری را دنبال می­کنید که امام حسین(ع) دنبال می­کرده است.

 محرومیت از نعمت

 دکتر ترخان در ادامه می­گوید:« هرحادثه یک ظاهر و یک باطن و یک جنبه فردی و یک جنبه اجتماعی دارد، کسی که به شهادت می­رسد از جنبه فردی به بالاترین مقام و وصال خداوند سیده است همانطور که امام علی(ع) بعد از ضربت خوردن می­فرماید: به خدای کعبه رستگار شدم؛ اما از جنبه اجتماعی این شهادت باعث شده مردمی که باید از ایشان استفاده کنند محروم و بی­بهره می­شوند. اینجاست که مردم باید ناله بزند که چرا از این موهبت بزرگ محروم شدیم. کسانی که برعزاداری سیدالشهدا خرده می­گیرند به این جنبه اجتماعی توجه نکرده ­اند. این عزاداری ها از باب اجتماعی اش است. مثال می­زنم پدر خانواده ­ای شهید می­شود همه می­دانند که او به بهشت رفته و سعادتمند شده است اما اعضای خانواده ناراحتند که از نعمت وجود پدر محروم شده ­اند و دیگر محبتها، حمایتهای مادی و معنوی پدر را ندارند. پس با وجودی که می­دانند جایگاه پدر جای خوبی­است اما گریه آنها به دلیل محرومیت از نعمت پدر است نه چیز دیگر.»

کلاس درس

به گفته این محقق عزاداری­ها کارکرد معرفتی هم دارد. این مجالس عزاداری  تنها نشان دهنده شور نیست بلکه جنبه شعور هم دارد و معرفت بخش است. ما با حضور در این مجالس با اهداف سیدالشهدا از این قیام آشنا می­شویم و مطلب یاد می­گیریم. این مجالس کلاس درس است. همه ما در دوروبرمان دیده ­ایم کسانی که مذهبی نبودند اما  با شرکت در این مجالس بیدار شده و راهشان را یافته­ اند. اهل بیت ( ع ) صراط مستقیم و راه رسیدن به خدا هستند از طریق ایشان می­شود به خدا رسید. کسی که اهل فسق و فجور است اما در مجلس حسینی حاضر می­شود مانند کسی است که خوابش برده اما کنار جاده خوابش برده، همین مجلس ممکن است او را بیدار کند. ما تنها عزاداری نمی­کنیم بلکه در واقع کلاس درس برگزار می­کنیم تا خواب رفته­ ها را بیدار کنیم.

حفظ جان

در شرایط کرونایی این روزها  این سوال پیش می­ آید که با این استدلال که من عاشق امام حسینم (ع) پس بدون رعایت بهداشت و پروتکلهای بهداشتی به هیئت بروم و بگویم به عشق امام حسین(ع) اگر کرونا هم گرفتم عیب ندارد؟ تا چه حد این کارها قابل قبول است؟

حجت الاسلام ترخان پاسخ می­دهد:«  یقینا اینجا نظر مراجع تقلید اتمام حجت است. گاهی اوقات فهم غلط ما از آمیزه ­های دین نه تنها اهل بیت را خوشحال نمی­کند بلکه به آمیزه­ های دین لطمه می­زند. بله روزگاری بود که قبر امام حسین(ع) را شخم می­زدند و زراعت می­کردند و هیچ کس حق نداشت به زیارت قبر ایشان برود و هدف این بود که نامشان محو شود شرایط آن زمان اقتضا می­کرد که آدم به زیارت امام حسین (ع) برود ولو اینکه جانش را از دست بدهد. اما در شرایط عادی حفظ جان مسلمان وشیعه اهمیت دارد. حضور در این مجالس اقامه شعائر و تاکید هم شده است منتها باید تلاش کنیم جانمان را حفظ کنیم و حفظ جان انسان لازم است. نمونه اش رفتاری است که مقام معظم رهبری انجام می­دهند. ایشان تمام پروتکلها را رعایت و در عین حال مجلس عزا هم اقامه می­کنند.»

خانه را حسینیه کنیم

دکتر ترخان در پایان با اذعان اینکه اگر به هردلیلی امکان حضور در مجالس روضه و عزاداری را نداریم به این معنا نیست که ارتباطمان را با مجالس عزا قطع کنیم، توصیه می­کند:« ما می­توانیم اصطلاحا منزلمان را حسیینه کنیم. با سیاهپوش کردن خانه، پوشیدن لباس مشگی، زدن کتیبه یا پرچم بر سردر خانه، گاهی پخش روضه و نوحه در منزل یا اگر غذایی طبخ می­کنم به نام نذری امام حسین(ع) بپزیم. کارهای اینجوری باعث می­شود که سنت عزاداری فراموش نشود تا ان شاالله با ریشه کن شدن ویروس کرونا مجالس عزاداری سیدالشهدا با شکوه­ تر از همیشه برگزار شود.»