محمد حسن گودرزی

نودودومین مراسم اهدای جوایز اُسکار در حالی روز یکشنبه پایان رسید که سنت شکنی اعضای آکادمی هنر‌ها و علوم سینمایی در اعطای جایزه اُسکار بهترین فیلم به فیلم انگل (Parasite) از کره جنوبی بیش از هر نکته دیگری مورد توجه قرار گرفت.
سینمای کره جنوبی که از زمان برپا شدن شاخه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان در سال ۱۹۴۷-که از امسال به عنوان بهترین فیلم بلند بین المللی شناخته می‌شود- حتی نتوانسته بود در بین نامزد‌های این بخش حضور داشته باشد، حالا به بزرگترین افتخاری که یک فیلم سینمایی در این مراسم می‌تواند کسب کند، رسید و برنده اُسکار بهترین فیلم شد.
در مورد مراسم امسال و این که چرا انگل برنده بهترین فیلم شد و فیلم‌های تحسین شده دیگر مانند مرد ایرلندی (Irishman) و داستان ازدواج (Marriage Story) حرف‌ها و نظرات زیادی گفته شده است. در این مطلب سعی داریم به نکات برجسته مراسم امسال بپردازیم.


۵- مرد ایرلندی: ناکام بزرگ

آخرین ساخته مارتین اسکورسیزی کارگردان مطرح تاریخ سینما با وجود حضور ستارگان بزرگ تاریخ سینما (رابرت دونیرو، آل پاچینو و جو پشی) در ۱۱ بخش نامزد جایزه اُسکار شد. عدم حضور رابرت دونیرو در بخش بهترین بازیگر مرد باعث شد که انتقاداتی نسبت به رویکرد آکادمی اُسکار نسبت به این فیلم بالا بگیرد.
با این همه پیش از اعلام برندگان اسکار، این فیلم با وجود نامزدی در ۴ بخش در مراسم گلدن گلوب و ۹ نامزدی در بفتا دست خالی از این مراسمات بازگشته بود. با اینکه پیشبینی می‌شد که مرد ایرلندی شاید نتواند به اندازه نام شهرت تیم سازنده این اثر در اُسکار امسال بدرخشد، اما عدم برنده شدن حتی در یکی از ۱۰ رشته‌ای که این فیلم نامزد شده بود، باعث شد که بحث‌ها و حرف و حدیث‌ها در مورد این ناکامی بالا بگیرد.
برخی از منتقدان به دیدگاه اعضای آکادمی نسبت به سرویس‌های جدید تهیه و پخش فیلم اشاره کردند و اعتقاد داشتند که نتفلیکس (Netflix) به عنوان تهیه کننده این فیلم فاقد آن وجاهت و اعتبار برای اعضای آکادمی است که دیدگاه مثبتی نسبت به شیوه‌های جدید تهیه و پخش فیلم ندارند. با این همه افرادی اعتقاد دارند که عدم توانایی رقابت در بخش تبلیغات و بازریابی در نتفلیکس در مقایسه با سایر کمپانی‌های بزرگ باعث شد که مرد ایرلندی نتواند در لابی گری‌های مرتبط با اُسکار عملکرد موفقی داشته باشد.

۴- نتیجه دو نامزدی برای یکی: هیچ

در مراسم امسال شاهد نامزدی یک بازیگر برای دو رشته و دو بازیگر برای یک رشته بودیم که هر دو ناکام ماندند. اسکارلت جوهانسون که در بخش بهترین بازیگر زن برای بازی در فیلم داستان ازدواج و برای بازی در فیلم جوجو ربیت (Jojo Rabbit) نامزد بازیگر مکمل زن شده بود، در نهایت دست خالی از مراسم برگشت. در مراسم اُسکار سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۸ این اتفاق به ترتیب برای جولیان مور و کیت بلانشت هم افتاد و هر دوی این بازیگران علیرغم نامزدی در هر دو بخش بازیگران زن، در نهایت دست خالی بازگشتند. این اتفاق امسال و به نوعی دیگر برای برای بزرگترین ناکام امسال، مرد ایرلندی افتاد. آل پاچینو و جو پِشی هر دو نامزد بهترین بازیگر مکمل مرد شدند و در نهایت رقابت را به برد پیت واگذار کردند که دو جایزه بزرگ گلدن گلوب و بفتا را امسال برده بود.
برخی عقیده دارند که در این شرایط اعضای آکادمی نمی‌توانند تمرکز لازم را روی بازی افراد در دو فیلم متفاوت کنند و همین امر باعث می‌شود که ترجیح دهند که تمرکز خود را روی بازی سایر نامزد‌ها بیشتر و همین موضوع باعث کاهش آرای بازیگر و در نهایت شکست در رقابت با سایر بازیگران می‌شود. البته باید به این نکته هم توجه داشت که جوهانسون نتوانست در سایر مراسم و جشنواره‌های مهم امسال جایزه‌ای را به خود اختصاص دهد.
این موضوع به نوعی دیگر در مورد دیگر ناکام امسال یعنی فیلم مرد ایرلندی در بخش بهترین بازیگر مکمل مرد وجود دارد. حضور دو نامزد در یک بخش باعث پخش شدن آرا بین دو نامزد می‌شود و در نهایت ممکن است که هیچ یک نتوانند آرای لازم را برای برنده شدن در این بخش به دست بیاورند.

۳- گلدن گلوب و بَفتا، پیش نیاز برنده شدن اسکار

به طور کلی اعضای آکادمی در مورد فیلم‌هایی که برنده جوایز جشنواره‌های بزرگ سینمایی مانند کن و ونیز می‌شوند چندان مهربان نیستند. این موضوع حتی در مورد فیلم‌های آمریکایی نیز صادق است و فیلم درخت زندگی (The Tree of Life) در سال ۲۰۱۱ برنده نخل طلای جشنواره کن شد، اما تنها در سه رشته بهترین فیلم، کارگردانی و فیلمبرداری نامزد اُسکار شد و در نهایت بدون برنده شدن در یک رشته به کار خود خاتمه داد. راننده تاکسی در سال ۱۹۷۶ و اینک آخرالزمان در سال ۱۹۷۹ هم با همین سرنوشت رو به رو شدند. فیلم یک جایی (Somewhere) در سال ۲۰۱۰ با وجود اینکه شیر طلایی جشنواره ونیز را به خود اختصاص داد حتی در یک بخش هم نامزد اُسکار نشد.
اما با نگاهی به برندگان اسکار امسال بیش از هرچیز این موضوع به چشم می‌خورد که برنده شدن در گلدن گلوب و جوایز بفتا (آکادمی فیلم و تلوزیون بریتانیا) می‌تواند به شدت در جذب آرای اعضای آکادمی که گا‌ها حتی موفق به دیدن تمام فیلم‌های نامزد شده نمی‌شوند، تاثیر گذار باشد. با نگاهی به برندگان بخش‌های مختلف به راحتی می‌توان دریافت که برندگان این دو جایزه شانس بردن جایزه اُسکار را هم دارند و به جز مورد استثنایی فیلم ۱۹۱۷ که برنده گلدن گلوب و بفتا شد، اما در مراسم اسکار ناکام ماند، این موضوع در مورد هر چهار بازیگر برنده اسکار و بیشتر بخش‌های اسکار امسال صادق است.

۲-سهم زنان: کم، اما موثر

سهم زنان در سینمای امروز و در بخش‌های مختلف هنری و فنی در حال رشد است با این همه زنان برای رسیدن به جایگاهی برابر و مشابه مردان در صنعت-هنر سینما هنوز راه زیادی دارند. در اسکار امسال شاهد بودیم که انتقاداتی نسبت به سهم کم زنان و رنگین پوستان در بخش‌های مختلف شد، اما برنده شدن هیلدور گودنادوتیر (Hildur Guðnadóttir) در شاخه بهترین موسیقی متن برای فیلم جوکر و نانسی‌های (Nancy Haigh) در بخش بهترین بهترین طراحی صحنه برای فیلم روزی روزگاری در هالیوود نشان می‌دهد که زنان در مراسم امسال سهم خوبی از اسکار‌های بخش‌های فنی به خود اختصاص داده اند که به طور سنتی در اختیار مردان بوده است.

۱-به دنبال جهانی کردن اُسکار؟

در تاریخ ۹۲ ساله اسکار تعداد فیلم‌های خارجی زبانی که توانسته اند در شاخه بهترین فیلم نامزد شوند به عدد ۱۲ می‌رسد. سال گذشته فیلم روما (Roma) توانست در بخش بهترین فیلم نامزد اسکار شود و امسال با تصمیم بی سابقه اعضای آکادمی، نماینده کره جنوبی-انگل- برنده جایزه اسکار بهترین فیلم، کارگردانی، بهترین فیلمنامه اورجینال و بهترین فیلم بین المللی شد.
البته انگل در فصل جوایز سینمایی و حتی قبل از اعلام نامزدان اسکار هم خوش درخشیده بود که بزرگترین آن نخل طلای جشنواره کن بود. موفقیت این فیلم در اسکار امسال شاید این پیام را داشته باشد که اعضای آکادمی تلاش دارند که این مراسم اهدای جوایز را از حالت یک مراسم پر زرق و برق آمریکایی بیش از هر زمان دیگر بین المللی جلوه دهند. چیزی که با تغییر عنوان بخش بهترین فیلم خارجی زبان به بهترین فیلم بین المللی نمود پیدا کرد و حالا سینمای کره جنوبی را به عنوان آغازگر جهانی شدن این مراسم آمریکایی تبدیل کرده است.