محمد حسن گودرزی : 26 مرداد امسال را می توان به عنوان جنجالی ترین روز سینمای ایران نام برد. شب 26 مرداد ماه، در کمال ناباوری و در تصمیمی که از سوی بیشتر کارشناسان سینمایی و صاحبنظران عجولانه و غیرکارشناسی توصیف شد، هیأت انتخاب نماینده سینمای ایران به مراسم اسکار سال 2019، فیلم مستند "در جستجوی فریده" به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی را به عنوان نماینده سینمای ایران برای معرفی به اسکار ۲۰۲۰ انتخاب کرد.

به طور کُلی، هر سال انتخاب نماینده ایران برای معرفی به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا یا اُسکار باعث بروز اختلاف بین سینماگران شده است. با این همه در سال های اخیر به دلیل اینکه نمایندگان معرفی شده ایران، همه فیلم هایی بودند که به دلیل موفقیت های بین المللی خود بیشترین حمایت را در بین اهالی سینمای ایران داشتند و به همین دلیل کمتر بحث و جدلی در مورد انتخاب و معرفی آنها پیش آمده بود.

علیرغم اینکه در طول تاریخ اُسکار شاهد انتخاب های گاها عجیب از سوی برخی از کشورها بوده ایم اما معرفی یک مستند در بخش بهترین فیلم خارجی زبان اقدامی بی سابقه از سوی یک کشور است. در حالی که فیلم های دیگری مانند فیلم «قصر شیرین» در جشنواره شانگهایی جایزه بهترین فیلم را بدست آورده و فیلم «متری شیش و نیم» هم در بخش افق‌های جشنواره ونیز که از ششم شهریور آغاز می شود حضور دارد، نماینده ایران تاکنون موفقیت بین المللی به دست نیاورده و تنها موفقیت این فیلم در جشنواره های داخلی بوده که چندان بر اعضای اکادمی نمی تواند تاثیرگذار باشد.

همانطور که گفته شد در تاریخ جوایز اُسکار بهترین فیلم خارجی زبان شاهد معرفی فیلم هایی از سوی برخی کشورها بوده ایم که شاید انتخاب های چندان عادی نبوده باشند. از سال 1956 که شاخه مستقلی در مراسم اُسکار به نام بهترین فیلم بلند خارجی زبان معرفی شد، هر سال فیلم های بسیاری از کشورهای مختلف به آکادمی اُسکار معرفی می شوند که برخی از آنها انتخاب هایی عجیبی بودند که حتی توانستند به جمع نامزد های نهایی بهترین فیلم خارجی زبان هم راه پیدا کنند. در ادامه به شماری ازغیرعادی ترین فیلم های معرفی شده به آکادمی اسکار از سوی کشورهای مختلف اشاره می شود.

مستند هایی که نماینده یک کشور شدند

در جستجوی فریده پنجمین مستندی است که از سوی یک کشور به عنوان نماینده در بخش بهترین فیلم خارجی زبان به آکادمی اسکار معرفی می شود. اولین بار کوبا یک مستند را به عنوان نماینده خود را در بخش بهترین فیلم خارجی زبان در سال 2003 معرفی کرد. فیلم Suite Habana نماینده کوبا در سال 2003 بود که نتوانست در نهایت موفقیتی به دست آورد. در سال 2011، مستند 3 بعدی Pina به عنوان نماینده آلمان به آکادمی معرفی شد و علیرغم اینکه در لیست اولیه نامزد های بهترین فیلم خارجی زبان قرار گرفت، از رسیدن به عنوان نامزدی اسکار کنار گذاشته شد.

اما در سال 2014، سه کشور سه مستند را به عنوان نمایندگان خود انتخاب کردند. سوئیس با Iraqi Odyssey، پاراگوئه با Cloudy Times و مستند، انیمیشن The Wanted 18 از فلسطین برای بخش بهترین فیلم خارجی زبان معرفی شدند که هیچکدام موفقیتی به دست نیاوردند.

فیلم های بدون دیالوگ

براساس قوانین آکادمی، 70 درصد از دیالوگ های فیلم معرفی شده برای بخش بهترین فیلم خارجی زبان، باید به زبانی غیر از انگلیسی باشند. اما در طول تاریخ این جایزه سه فیلم این قانون را به شکلی دیگر تعریف کردند.

Le Bal نماینده الجزایر در سال 1983 فیلمی بدون دیالوگ و محصول مشترک فرانسه، الجزایر و ایتالیا بود که در نهایت توانست نامزد اسکار بهترین فیلم خارجی زبان شود.

Kelin نماینده قزاقستان در سال 2009 برای بخش بهترین فیلم خارجی زبان بود. اما نکته جالب توجه این بود که این فیلم به طور کُلی فاقد دیالوگ بود ولی توانست نظر اعضای آکادمی را به خود جلب کند و در لیست اولیه نامزد های اولیه حضور داشته باشد. اما در نهایت این فیلم نتوانست جز 5 نامزد نهایی باشد.

این اتفاق در سال 2011 و برای نماینده اسلوونی به نام Silent Sonata هم رخ داد. اما جالبترین فیلم از این دست مربوط به نماینده کانادا در سال 1990 است. کانادا به علت مقررات آکادمی تنها می تواند فیلم هایی به زبان فرانسه (زبان رسمی این کشور در کنار انگلیسی) و سایر زبان ها برای بخش فیلم خارجی زبان معرفی کند. اما در این سال نماینده کانادا فیلمی به نام A Bullet in the Head بود که دیالوگ های آن به زبانی ساختگی بود.

انیمیشن هایی به نمایندگی از یک کشور

دو انیمیشن بلند در طول تاریخ اسکار، به عنوان نماینده کشورها برای بخش بهترین فیلم خارجی زبان معرفی شده اند. Persepolis در سال 2007 به عنوان نماینده فرانسه برای بخش بهترین فیلم خارجی زبان معرفی شد ولی نتوانست به جمع 5 فیلم نهایی راه پیدا کند. هرچند که این فیلم توانست در بخش بهترین انیمیشن بلند یکی از سه نامزد نهایی باشد.

Waltz with Bashir دیگر انیمیشنی بود که در سال 2008 از طرف اسرائیل به عنوان نماینده این کشور به اسکار معرفی شد و در نهایت توانست به جمع 5 فیلم نهایی بهترین اسکار خارجی زبان راه پیدا کند هرچند که دست این انیمیشن از گرفتن جایزه اسکار کوتاه ماند.