محمد حسن گودرزی :در دنیای ادبیات که ژانر های مختلفی برای روایت یک داستان وجود دارد، استفاده از شیوه های خاص داستانگویی از سوی نویسنده می تواند باعث جذب مخاطب شود. یکی از این ژانر ها برای روایت متفاوت داستان تاریخ جایگزین (Alternate history) نام دارد.

تاریخ جایگزین که از آن به نام های  تاریخ متناوب یا تاریخ بدیل هم نام برده اند، ژانری از داستان‌نویسی است که در آن اتفاقات مهم تاریخی به کونه ای دیگر روایت می شود و به نتایج متفاوت رخداد های مهم تاریخ می پردازد. به عبارت ساده تر، شالوده این رمان ها براساس سوال چه می شد اگر...؟ بنیان نهاده شده است. برای مثال در رمان 22/11/63 نوشته استیون کینگ، جان اِف کندی برخلاف تاریخ واقعی از سوقصد جان سالم به در می برد و رمان داستان خود را بر همین اساس روایت می کند. در واقع در سبک تاریخ جایگزین، نویسنده نظر خود را اینطور بیان می کند که اگر یک رویداد تاریخی خاص نتیجه متفاوتی داشته باشد، تا چه اندازه شاهد تغییرات متفاوتی خواهیم بود.

در طول تاریخ داستان ها و رمان های زیادی در ژانر تاریخ جایگزین نوشته شده اند که در ادامه به پنج تا از مهمترین آنها اشاره می شود. لازم به ذکر است که این رده بندی براساس تاریخ چاپ این آثار است.

5- مبادا تاریکی سقوط کند (Lest Darkness Fall)

این رمان در سال 1939 و توسط ال. اسپراگ دی کمپ (L. Sprague de Camp) نوشته شده و روایت یک باستان شناس آمریکایی به نام پَدوِی را بازگو می کند که در هنگام بازدید از پانتئون در شهر رم، بر اثر یک صاعقه خود را در سال 535 بعد از میلاد می یابد. در این زمان ، شبه جزیره ایتالیا تحت حاکمیت پادشاهی از قوم استروگوت قرار دارد. این رمان حکومت  آنها را به عنوان یک استبداد خیرخواهانه نشان می دهد ، آزادی مذهب وجود دارد و جامعه رومی شهری را که آنها فتح کرده بودند در امان هستند اما شکنجه روشی عادی برای بازجویی است که دستگاه های اجرای قانون انجام می دهند.

پدوی تلاش می کند که با استفاده از دانش خود مسیر تاریخ را تغییر دهد و برای این کار شروع به ساختن مِس می کند. با یک بانکدار به نام توماس سوری ملاقات و او را متقاعد به دادن وام می کند. بعد از مدتی پدوی یک چاپخانه، روزنامه و تلسکوپ می سازد و حتی موفق به ساخت یک سیستم تلگراف مانند برای ارتباط می شود. از سوی دیگر این باستان شناس تلاش می کند که به حکومت آن زمان برای جلوگیری از شکست نظامی کمک کند تا تاریخ مسیر دیگری را طی کند.

4- یوبیل را بیاورید (Bring the Jubilee)

رمان یوبیل را بیاورید نوشته وارد مور(Ward Moore) است که در سال 1953 منتشر شد. این رمان که به شیوه نوشتن خاطرات روزانه نوشته شده روایتگر شخصی نیویورکی به نام هادج بکمیکر (Hodge Backmaker) در سال 1921 است که در زمانی زندگی می کن که کنفدراسیون آمریکا (جنوبی ها) در جنگ داخلی و نبرد گتینسبورگ به پیروزی رسیده اند.

در این رمان می بینیم که آمریکا بعد از به قدرت رسیدن جنوبی ها تغییرات فراوانی کرده است. استانداردهای زندگی در کنفدراسیون ، رشد اقتصادی ، نفوذ سیاسی و قدرت نظامی یادآور ایالات متحده پس از جنگ جهانی دوم است. گرچه برده داری تا حد زیادی به دلیل تلاش مردانی همچون رابرت ایی لی (Robert E Lee) از بین رفته هنوز شرایط برای اقلیت های قومی ضعیف است. با این وجود مهاجرت تشویق می شود. حق رأی محدود به مردانی است که اجداد آنها از 4 ژوئیه 1864 شهروندان کنفدراسیون بودند. فناوری به نوعی دیگر توسعه یافته زیرا موتور احتراق داخلی ، لامپ رشته ای و هواپیمای سنگین تر از هوا هرگز اختراع نشده است. "مینی بوس" های بخار شده و کشتی های هوایی وسیله اصلی حمل و نقل افراد ثروتمند هستند. اکثر مردم هنوز اسب ها را برای مسافت های کوتاه سوار می کنند یا برای سفرهای طولانی تر قطار می گیرند. تمام ارتباطات از طریق نامه یا تلگراف انجام می شود.

3-مردی در قلعه بلند (The Man in the High Castle)

مردی در قلعه بلند نوشته فیلیپ کِی دیک (Philip K. Dick)  در سال 1962 به چاپ رسید و در سال 1963 برنده جایزه ادبی هوگو شد. داستان این رمان در آمریکای ۱۹۶۲ و 15 سال بعد از خاتمه جنگ جهانی دوم می گذرد. در این دنیا، نیروی های نازی و ژاپنی ها در جنگ به پیروزی رسیده و خاک امریکا بین این دو قدرت تقسیم شده است. در این دنیا هر نوع اعتراض به سختی سرکوب می شود. با این همه کتابی به نام «Grasshopper lies heavy» وجود دارد که نویسنده‌اش جهانی موازی را تشریح می‌کند که در آن متفقین جنگ را پیروز شده‌اند و هیتلر را به پای میز محاکمه کشیده‌اند.

داستان میان چند خط روایی مختلف به پیش می‌رود و هر فصل راوی خودش را دارد. مردی که در مغازه‌ی عتیقه‌فروشی کار می‌کند و محصولات آمریکای پیش از جنگ را به مجموعه‌داران ژاپنی می‌فروشد. دو جاعل عتیقه،  تاجری ژاپنی که ناخواسته درگیر جنگ سرد قدرت میان ژاپن و آلمان می‌شود و زنی که آمریکایی که معشوق ایتالیایی‌اش در واقع قاتلی آلمانی است داستان این رمان را روایت می کنند.

2-تفنگ های جنوب (The Guns of the South)

تفنگ های جنوب نام رمانی است که در سال 1992 منتشر شد. نویسنده این رمان هَری تورتلِدوف (Harry Turtledove) است. ماجرای این رمان در دوران جنگ های داخلی آمریکا بین ایالات های جنوبی (ایالات موئتلفه) و ایالات شمالی (ایالات متحده) می گذرد. رمان تفنگ های جنوب، داستان ژنرال لی فرمانده قوای جنوبی را روایت می کند که با مردانی از آینده رو به رو می شود که در مورد آینده آمریکا به وی هشدار می دهند. این افراد که از نژادگرایان سفید پوست آفریقای جنوبی هستند به لی می گویند که در آینده آمریکا به طور کامل توسط سیاهان تسخیر خواهد شد.

این افراد با تعدادی کلاشینکف که به ارتش جنوبی و همچنین دارویی برای کاهش مشکلات قلبی لی می دهند، تلاش می کنند که قوای شمالی را شکست دهند و راه را برای حاکمیت جنوبی ها همراه کنند.

این فناوری های پیشرفته باعث پیروزی جنوبی ها می شود. با این همه وقتی اعضای این گروه نژادپرست متوجه می شوند که طرح های آنها با طرح های ژنرال لی برای اداره کشور متفاوت است، با قوای جنوبی ها درگیر جنگی شدید می شوند.

1-رایش آفریقا (The Afrika Reich)

رایش آفریقا رمانی نوشته گای سَویل (Guy Saville) است که در سال 2011 به چاپ رسید. داستان این رمان در دوران جنگ جهانی دوم می گذرد. در این رمان در جریان نبرد دانکرک آلمان ها موفق به پیروزی مقابل قوای بریتانیا می شوند و در نهایت دو کشور پیمان عدم تجاوز را امضا می کنند. نازی ها به پیشروی در آفریقا ادامه می دهند و از سال 1952، آلمان و بریتانیا قاره آفریقا را بین خود تقسیم کرده اند.

داستان رمان،از سال 1940 و حول محور یک مزدور به نام بارتون کول می گردد که از سوی بریتانیا مامور ترور فرماندار آلمانی کنگو اجیر شده و بعد از آن درگیر ماجراهایی در برخورد با حکومت رایش سوم در آفریقا می شود تا برای سرنگونی حکومت رایش سوم در این قاره تلاش کند. دنباله این رمان در سال 2015 به نام طرح ماداگاسکار منتشر شد.