به گزارش دیباچه،آیین نکوداشت زنده‌یاد استاد جمشید مشایخی، با حضور و استقبال چشمگیر اهالی فرهنگ و هنر، عصر دوشنبه 27 خرداد در مجموعه فرهنگی‌هنری آسمان برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر،در این مراسم که با اجرای سید عباس سجادی برگزار شد، در ابتدا علیرضا اسماعیلی، سرپرست فرهنگستان هنر، اظهار کرد: درباره استاد مشایخی بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند؛ هنرمندی مردمی و اخلاق‌مدار که به شدت علاقه‌مند به ادبیات، فرهنگ و هنر ایران بود و بی‌دریغ به مردم کشورش عشق می‌ورزید؛ هنرمندی افتخارآفرین با کارنامه‌ای درخشان و پربار در سینما، تئاتر و تلویزیون؛ با نقش‌هایی ماندگار و فراموش‌نشدنی در تاریخ هنرهای نمایشی ما.

وی با اشاره به برنامه‌های فرهنگستان هنر که در تجلیل و نکوداشت مقام هنری هنرمندان بزرگ کشور برگزار می‌شود، گفت: در ادامه نشست‌های فرهنگستان هنر، در تجلیل و نکوداشت هنرمندان پیشکسوت و مفاخر هنری کشورمان که جزو برنامه‌های گروه‌های تخصصی فرهنگستان هنر است، در دیداری که اواخر سال گذشته با استاد مشایخی داشتیم، قرار شد این مراسم در اردیبهشت‌ماه امسال برگزار شود که متأسفانه با درگذشتِ ایشان این امکان از ما سلب شد و جامعه هنری کشورمان یکی از بزرگان خود را از دست داد.

سرپرست فرهنگستان هنر در همین زمینه ادامه داد: پس از این ضایعه تأسف‌بار، با هماهنگی خانواده استاد به‌ویژه استاد نادر مشایخی که ما را در این مدت همراهی کردند، با همکاری بعضی از سازمان‌های هنری توانستیم برنامه‌هایی مناسب را برای این مراسم تدارک ببینیم؛ از جمله کتاب یادنامه‌ای مشتمل بر مقالات، یادداشت‌های بزرگان سینما و تئاتر، مصاحبه‌های تخصصی و... . این کتاب با همکاری بنیاد سینمایی فارابی چاپ و منتشر شد و در این مراسم رونمایی می‌شود.

وی در پایان سخنان خود به تلاش فرهنگستان هنر که در راستای اهداف پژوهشی گام برمی‌دارد اشاره کرد و از مسئولان بنیاد رودکی، خانه سینما، بنیاد سینمایی فارابی، سازمان زیباسازی شهر تهران، موزه سینما و بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران که در برگزاری این برنامه همکاری داشتند تشکر و قدردانی کرد.

سخنران بعدی این برنامه سید محمد بهشتی، عضو پیوسته و عضو گروه تخصصی سینمای فرهنگستان هنر بود. بهشتی گفت: ما در عالم معماری معاصر، تجربه‌ای جالب به دست آوردیم که در واقع به ما می‌گوید یک معمار چگونه کار می‌کند و کارش ماندگار می‌شود. وی با اشاره به بنای حافظیه عنوان کرد: حافظیه بنایی است که مخاطب احساس قرابت و نزدیکی با آن می‌کند؛ این در حالی است که مهندسی فرانسوی آن را طراحی کرده که سال‌ها با آثار کهن معماری ایران مأنوس بوده است. نزدیک حافظیه بنای سعدیه را داریم که یک معمار ایرانی آن را ساخته است؛ با این حال ما با بنای حافظیه انس بیشتری پیدا می‌کنیم؛ زیرا معمار آن انس بیشتری با فرهنگ و معماری ایرانی داشته است. در واقع بنای حافظیه کار معماری است که بر اثر مأنوس‌بودن با معماری، سازش کوک است، اما چون ساز معمار سعدیه کوک نیست با اثر آن معمار همنشینی چندانی نداریم.

شخصیت زنده‌یاد مشایخی، حکایت از این دارد که او با مقوله شاخص‌های ایرانی مطابقت داشت و ساز آدم را کوک می‌کرد. نقش، نقش دلنشینی است. ساز کوک است که صدای دلنشین از آن شنیده می‌شود.

عضو پیوسته فرهنگستان هنر در همین زمینه ادامه داد: مرحوم مشایخی از معدود سرمایه‌های سینمای ایران است که با عمر صنعت سینمای ایران همراه بود. درست است که تاریخ سینمای ایران از دختر لُر آغاز شد، اما صنعت سینمای ایران همواره مدیون چهره‌هایی است که با حضورشان ستون‌های اصلی سینمای کشور را تشکیل می‌دادند و یادگارهای ارزشمندی را از خود به جا گذاشتند.

وی در پایان سخنان خود گفت: اگر ما هنوز به حافظ تفأل می‌زنیم و از او پاسخ می‌خواهیم، برای این است که احساس می‌کنیم حافظ برای ما زنده است. مرحوم مشایخی نیز با آثاری که از خود به جا گذاشته است حتماً در ذخیره حافظه تاریخ هنری ما چنین جایگاهی دارد و همیشه در اذهان ما زنده و جاوید است.

این مراسم با سخنرانی مسعود کیمیایی، کارگردان بنام سینمای ایران ادامه یافت. وی گفت: خیلی سخت است درباره بازیگری توانا مانند جمشید مشایخی سخن بگویم. جمشید مشایخی لایه‌هایی بسیار داشت با خلق‌وخوهای متفاوت؛ لایه‌هایی که شعر بود. او کهن‌مردی بسیار توانا بود. در گفتن نظرهای خود بسیار توانا بود و به‌راحتی حرفش را می‌زد. امثال مشایخی کمیاب‌اند. او از جمله کسانی است که می‌توانم بگویم افتخار می‌کنم که در سه فیلم با او همکاری داشتم.

در ادامه این مراسم ایرج راد، عضو گروه تخصصی نمایش و ادبیات نمایشی فرهنگستان هنر به روی صحنه رفت و درباره جمشید مشایخی چنین گفت: جمشید مشایخی هر زمان که به روی صحنه می‌آمد دستی به روی صحنه می‌کشید و خاک صحنه را می‌بوسید. صحنه برای او جایی مقدّس و محل عبادت بود؛ مکانی که برای او بالاترین مقام را داشت. او عاشق صحنه بود.

وی به تحلیل بازیگری در صحنه و زندگی پرداخت و گفت: بازیگری در زندگی به دور از حقیقت است، اما ما روی صحنه ‌می‌رویم تا حقیقتی را عیان کنیم. جمشید مشایخی کسی بود که بازیگری در زندگی و صحنه‌اش یکسان بود؛ او همیشه حقیقت را بی تکلف بیان می‌کرد. او از صحنه تئاتر شروع کرد و تجارب خود را به سینما برد.

راد در پایان سخنان خود افزود: جمشید مشایخی شخصیتی والا داشت و کسی است که همیشه در اذهان ما باقی خواهد ماند.

در ادامه این مراسم، موسیقی ارکسترال «افسوس همه عمر دیر رسیدیم» ساخته نادر مشایخی به روی صحنه رفت. در بخش نخست، ارکستر ملی با همراهی مرشد امیرمسعود خسروی به اجرای قطعه‌ای پرداخت که با استفاده از المان‌های موسیقایی‌ای که در ورزش‌های زورخانه‌ای مورد توجه قرار دارد، ساخته شده است. او با ضرباهنگ تنبک، گروه را همراهی می‌کرد. اجرای بعدی ارکستر نیز با همراهی مبینا آقاخانی با شاهنامه‌خوانی به پایان رسید.

سپس نادر مشایخی در خصوص قطعاتی که به یاد پدرش ساخته اظهار کرد: پدرم به مرام‌های اصیل ایرانی علاقه‌‌ای خاص داشت، همین‌طور ادبیات و شعر را بسیار دوست می‌داشت و در حوزه موسیقی، دستگاه اصفهان را می‌پسندید و همیشه از من می‌خواست آثاری با مضامینی خاص، در دستگاه‌های ایرانی بسازم. بسیار پشیمانم که این کار را در زمان حیات او انجام ندادم. به همین دلیل با همان الهاماتی که برای او بسیار مهم بود، قطعاتی را ساختم با عنوان «افسوس همه عمر دیر رسیدیم».

وی در همین زمینه افزود: پدرم عاشق ایران بود و ایرانی‌بودن را افتخار می‌دانست. من در دوران جوانی و قبل از انقلاب برای ادامه تحصیل به وین رفتم. در آن زمان در ایران، بی‌اعتنایی و ضعفی نسبت به شناختِ هنر ایرانی وجود داشت. من هم در همان حال‌وهوا بسیار خوشحال بودم که در خارج از کشور زندگی و تحصیل می‌کنم. وقتی پدرم برای دیدنم یک ماه را کنارم گذراند، سعی کرد به من بیاموزد ایرانی‌بودن یعنی چه. او ارزش‌های کشورم را به من گوشزد کرد و آن‌قدر از فرهنگ ایرانی برایم گفت که من شیفته آن شدم. این امر در آن زمان برایم بسیار تعیین‌کننده بود و دیدگاهم را تغییر داد و این مسئله مهم‌ترین اتفاق زندگی‌ام بود.

در این مراسم فیلم مستند کوتاهی از آخرین مصاحبه تصویری با زنده‌یاد جمشید مشایخی که توسط فرهنگستان هنر تهیه شده است به نمایش درآمد.

در ادامه این مراسم از پرتره استاد مشایخی اثر حبیب درخشانی، کتاب یادنامه استاد جمشید مشایخی به کوشش منیژه کنگرانی، و سردیس استاد مشایخی اثر احمد عرب‌بیگی با حضور علی نصیریان، عضو گروه نمایش و ادبیات نمایشی فرهنگستان هنر، و جمعی دیگر از هنرمندان و مسئولان فرهنگی رونمایی شد.

در پایان مراسم نیز نمایشگاه گزیده پوستر فیلم‌هایی که زنده‌یاد جمشید مشایخی در آنها ایفای نقش کرده، به همراه تصاویر شخصی و یادبودها و تندیس‌هایی که وی در طول عمر بازیگری خود دریافت کرده است، گشایش یافت.

در این مراسم حجت‌الاسلام دعایی، محمدعلی کی‌نژاد، احمد مسجدجامعی، محمدجواد حق‌شناس، سید محمد مجتبی حسینی، منوچهر شاهسواری، علیرضا تابش، علی‌اکبر صفی‌پور، محمدمهدی حیدریان، مجتبی رحماندوست و...، از مسئولان فرهنگی کشور حضور داشتند. همچنین داریوش اسدزاده، علی نصیریان، مسعود کیمیایی، فاطمه معتمدآریا، جمشید گرگین، بهزاد فراهانی، جهانگیر الماسی، احترام برومند، سیروس ابراهیم‌زاده، منوچهر طیاب، شاهین فرهت، هادی سیف، علی اوسیوند، علی دهکردی، و... از جمله هنرمندان حاضر در این مراسم بودند.

مراسم نکوداشت زنده‌یاد جمشید مشایخی، با همکاری مؤسسه فرهنگی‌هنری صبا، بنیاد رودکی، خانه سینما، بنیاد سینمایی فارابی، سازمان زیباسازی شهر تهران، موزه سینما و بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران در مجموعه فرهنگی‌هنری آسمانِ فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.