نفیسه صباغی: دختري خوش لباس و خوش آرايش وارد واگن ميشود در نگاه اول
مسافر به نظر ميرسد اما پس از اندكي تامل درب كيفش را باز كرده و باصداي بلند
لوازم آرايشي كه همراه دارد را با آب و تاب تبليغ ميكند. ايستگاه بعد زني در حالي
كه گوشه چادرش را به دندان گرفته و با دستانش ساكي بزرگ را حمل ميكند وارد قطار
ميشود و با نگاهي به راهروهاي واگن به سمتي ميرود كه فروشنده ديگري نيست. بخشي
از اجناس خود را روي پاي مسافري گذاشته و شروع به تبليغ با صدايي بلند ميكند، تا
نظرچند مسافر را به خود جلب كرده و اجناسش را به فروش برساند. اينها گوشهاي از
صحنههايي است كه همه روزه در قطارهاي مترو شاهد هستيم، سناريوي تكراري كه سبب شده
تا حقوق مسافران زير دست پاي دستفروشان تضييع شود.
البته شايد رفتوآمد و دردسرهاي اين افراد در ميان روز كه
واگنها مسافر كمتري دارند به نسبت كمتر است، اما در ساعات اوج شلوغي يعني صبح و
بعد از ظهر كه حجم بالايي از افراد با سختي سوار قطار شدهاند، حضور دستفروشان
سوهاني بر روح و جسم مسافراني ميشود كه به يكديگر چسبيدهاند و راهي براي رفتوآمد
وجود ندارد. اما اين افراد از آنجايي كه هيچ ارزشي براي حقوق مسافران قائل نيستند به كار خود ادامه ميدهند
و با زحمت فراوان از لا به لاي افراد عبور ميكنند تا كالاهي بي كيفيت خود را عرضه
كنند.
اين در حالي است كه مترو به عنوان يكي از وسايل حملونقل عمومي است
كه سهم بزرگي در كاهش ترافيك و آلودگي هواي شهرهاي بزرگ به خصوص شهر تهران داشته
است. ایستگاههای قابل دسترس، قیمت مناسب، زمان كم و سرعت بالاي قطارها موجب تمایل بیشتر مردم به استفاده از اين وسيله حمل
و نقل عمومی شده است . اما به موازات رشد و گسترش مترو افزايش پديده دستفروشي
مشكلات جدي براي برخي از شهروندان بوجود آورده است. ايجاد سروصداهاي بلند، رفت
وآمد دستفروشاني كه به راحتي حقوق مسافران را ناديده ميانگارند و فروش كالاهاي بيكيفيت
كه ممكن است سلامت افراد را تهديد كند. با توجه به افزايش روز افزون اين پديده در
مترو با فرنوش نوبخت مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران و حومه در مورد دلايل افزايش پديده دستفروشي در واگنها به گفتوگو
نشستيم.
آقاي نوبخت چرا هر روز بر تعداد دستفروشان در مترو افزوده ميشود؟
ابتدا بايد بگويم همه روزه نزديك بيش از 120 قطار در خطوط درحال تردد
هستند. هر قطار با 7 واگن به حمل و نقل مسافران ميپردازد كه به دليل
سرعت بالا، امنیت و کاهش زمان سفرهای
درونشهری مسافران بسياري تمايل دارند از اين وسيله حملونقل عمومي استفاده كنند. دستفروشان
نيز بخشي از مسافران هستند كه وارد شبكه مترو ميشوند و پس از ورود به قطار اجناس
خود را براي فروش عرضه ميكنند و مشكلات بسياري را براي افرادي كه به دليل ترافيك
خيابانها، مترو را به عنوان وسيله حمل و
نقل سريع انتخاب كردهاند ايجاد ميكنند. اما لازم به ذكر است كه به دليل اينكه
اين افراد به عنوان مسافر وارد ايستگاها ميشوند امكان رصد آنها در بدو ورود وجود
ندارد.
دستفروشان با تبليغ اجناس خود با صداي بلند و همچنين ممانعت از تردد
افراد، حقوق مسافران را نقض ميكنند در اين راستا شركت بهرهبرداي مترو چه اقداماتي
را انجام داده است؟
ما براي مقابله با اين افراد نيرو به اندازه كافي نداريم. به ويژه در
ساعات پيك تردد و شلوغي مترو، نظارت بر واگنها بسيار دشوار است. درصورتي كه
بخواهيم با اين افراد مقابله كنيم، هزينههاي حمل و نقل افزايش خواهد يافت به
عبارت ديگر بايد قيمت بليت مترو
را افزايش دهيم تا بتوانيم به درستي مانع از ورود دستفروشان به واگنها شويم. در
حال حاضر ماموران ما بيشتر در جهت نگهداري قطار و تجهيزات كنترلي انجام وظيفه ميكنند
و ماموران ما نميتوانند بر تك تك واگن ها نظارت داشته باشند.
به نظر شما براي رفع اين مشکل لازم است چه اقداماتي صورت گيرد؟
اولين و مهمترين اقدام براي كاهش اين معضل اين است كه مسافران از
دستفروشان خريد نكنند، زيرا به اعتقاد بنده تا زماني كه تقاضا براي خريد وجود
داشته باشد افراد بيشتري براي عرضه و فروش اجناس خود به مترو وارد ميشوند. ما از
رسانهها به عنوان بخشي از جامعه كه رسالت اطلاع رساني را بر عهده دارند تقاضا
داريم اين موضوع را براي شهروندان تبيين كنند كه از خريد از دستفروشان داخل قطارها
اجتناب كنند در اين راستا رسانهها ميتوانند با تشكيل كمپيني به مسافران القا
كنند كه اقلام مورد نياز خود را از مراكز معتبر خريداري كنند نه از دستفروشان داخل
مترو .به اين ترتيب ميتوانيم با فرهنگ سازي، فضاي مترو را براي حمل و نقل هرچه
بهتر مسافران حفظ كنيم.
آقاي نوبخت مشاهده ميشود داخل برخي از سكوها دستفروشان بساط اجناس
خود را پهن كرده و مبادرت به فروش ميكنند كه با اين كار مانع تردد افراد ميشوند
به ويژه در ايستگاههاي پرتردد وشلوغ ميشوند و گاهي عملا راه رفتو آمد عابران
مسدود ميشود. در اين زمينه آيا اقداماتي از طرف شركت بهرهبرداري انجام گرفته است؟
بله اين مشكلي است كه وجود دارد و ما نيروهاي خودمان را بسيج كرديم
تا بساط اين دستفروشان را از داخل سكوها جمعآوري كنند . سكوها بازار خريد و فروش
اجناس نيستند ما به دنبال رفع اين معضل هستيم و ماموران ما به محض مشاهده اين
افراد در سكوها، فورا اقدامات لازم جهت خارج كردن آنها را انجام ميدهند.
عنوان ميشود برخي از اين افراد به دليل نياز مالي در واگنها اقدام
به دستفروشي ميكنند. به نظر شما بهتر نيست شركت بهره برداری مترو تهران در تعامل با
شهرداري فضاهايي را به اين دستفروشان اختصاص دهند تا اين افراد بتوانند در این
مراكز اجناس خود را عرضه كنند؟
اولا بايد بگويم نبايد با اين ديدگاه كه اين افراد نيازمند هستند با
اين موضوع برخورد كنيم زيرا تا زماني كه اين گونه فكر كنيم و با اين نگاه ترحمآميز
با موضوع دستفروشي و سد معبر برخورد كنيم، موجبات سلب آسايش ديگر شهروندان و
مسافران را فراهم كرديم و در اين صورت مترو تبديل به بازار خريدوفروش اجناس و
كالاها ميشود. جالب است بدانيد ما در
بررسيهاي زيادي كه انجام داديم متوجه شديم برخي از باندها و گروهها، آگهي جذب
دستفروش در مترو را منتشر ميكنند و افرادي را براي اين كار استخدام ميكنند يا
اينكه برخي از افراد براي تهيه هزينه عمل زيبايي دست به چنين كاري مي زنند. يا حتي
برخي براي تفريح و ماجراجويي به دستفروشي در مترو ميپردازند.
آقاي نوبخت بسياري از اجناس اين دستفروشان از كالاهاي بيكيفيت و
قاچاق بود يا گاهي اوقات نيز به دليل عدم رعايت بهداشت به خصوص در مورد مواد غدايي
ممكن است سلامت شهروندان را به خطر بيندازد راهكار شما براي رفع اين معضل جيست؟
بله بسياري از كالاهايي كه در واگنها به فروش ميرسند از كيفيت خوبي
برخوردار نيستند اما جالب است بدانيد ماموران حين نظارت در واگنها با فردي برخورد
كرديم كه ران مرغ در داخل واگنها ميفروخت وقتي به اين فرد گفتيم اين كار سلامت شهروندان را به مخاطره مياندازد و ممكن افراد بيمار شوند وي عنوان كرد مسافران برحسب نيازشان از من خريد ميكنند من هم به آنها
ميفروشم.
ما اعتقاد داريم مسافران بايد به يك بلوغ فكري برسند و متوجه شوند
اجناس داخل واگنها به هيچ وجه از كيفيت لازم برخوردار نيستند و ممكن است كه سلامت
آنها را به مخاطره بيندازد. با خريد نكردن از آنها هم اجازه ندهيم كه افراد هرچه
دلشان ميخواهد داخل قطار بفروشند و هم اينكه از صرف هزينه زياد براي مقابله با
اين افراد جلوگيري كنيم. رواج دستفروشي سبب ميشود تا مغازهداران در اين رقابت
نابرابر متضرر شوند و دستفروشي رونق بيشتري بگيرد. اين امر سبب ميشود كه سودجويان
از اين راه مبالغ هنگفتي را به جيب بزنند. به نظر بنده خريد از دستفروشان سبب مي
شود كه تا مغازهداران و صنايع با مشكلات جدي مواجه شوند. افرادي كه نياز به كار
دارند بايد روندي رابراي اشتغال طي كنند نه اينكه از آسانترين راه يعني دستفروشي
بخواهند امرار معاش كنند.