محمد حسن گودرزی : سینمای ایران در جهان به عنوان یکی از کشورهای پیش رو در این صنعت – هنر مطرح است و صنعت سینمای ایران علیرغم مشکلات بسیاری که از نظر اقتصادی دارد همواره تلاش کرده که در جشنواره های جهانی به عنوان یکی از شانس های برنده شدن جوایز جشنواره های مختلف و در شاخه های متنوع مطرح شود.

شاید در نگاه اول صنعت سینمای ایران تنها به عنوان سینمایی هنری و متکی به هنر کارگردانان تراز اول خود مانند مرحوم عباس کیارستمی و اصغر فرهادی در سطح جهان شناخته شود اما در سال های اخیر به نظر می رسد که بازیگران ایرانی هم تلاش کرده اند که در سطح جهانی شناخته شوند و این موضوع حتی پای برخی از آنان را به صنعت سینمای آمریکا هم بازکرده و به نوعی سینمای ایران را صاحب لژیونر کرده است.

در مطلب قبلی به ذکر موفقیت های سینمای ایران در مراسم اسکار پرداختیم. حالا نگاهی داریم به موفقیت های سینمای کشورمان در بزرگترین جشنواره سینمایی صنعت سینما، یعنی جشنواره فیلم کَن.

اولین حضور در دهه 60

حضور ایران در جشنواره فیلم کَن در فرانسه به دهه 60 میلادی و بخش فیلم های کوتاه بازمی گردد. این حضور در جشنواره سال 1961 و با فیلم «کوروش کبیر» ساخته مصطفی فرزانه در بخش مسابقه فیلم‌های کوتاه این جشنواره رقم خورد. سه سال بعد باز هم ایران در این بخش نماینده داشت. فیلم "طلوع فجر" ساخته احمد فاروقی‌ قاجار در سال 1964 نماینده سینمای ایران در بخش مسابقه فیلم‌های کوتاه بود. در همین سال، اولین فیلم بلند ایرانی به نام «شب قوزی» ساخته‌ فرخ‌ غفاری در بخش "هفته منتقدان" جشنواره فیلم کَن به‌ نمایش درآمد.

در دهه هفتاد میلادی داریوش مهرجویی و بهمن فرمان آرا با فیلم های " گاو" و "شازده احتجاب" حضور داشتند . آخرین حضور ایران در این دهه در سال 1979 میلادی و با فیلم "سایه‌های بلند باد" به کارگردانی فرمان آرا در سال ۱۹۷۹ در بخش "هفته منتقدان" رقم خورد.

از اولین حضور بعد از انقلاب تا اولین و اخرین نخل طلای کَن

در اولین حضور پس از انقلاب سینمای ایران در سال ۱۹۸۰، در بخش نوعی نگاه، فیلم "چریکه تارا" به کارگردانی بهرام بیضایی و فیلم «نظم» به کارگردانی سهراب شهید ثالث حضور داشتد. هرچند که فیلم شهید ثالث با به‌ عنوان محصول کشور آلمان در بخش "دو هفته با کارگردانان" حضور داشت.

اما به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت سینمای ایران در دهه هشتاد میلادی که علت اصلی آن جنگ تحمیلی بود. نماینده ای از سینمای ایران در کَن حضور نداشت. اما اولین حضور ایران بعد از نزدیک به یازده سال در این جشنواره رقم خورد که این حضور با درخشش همراه شد. فیلم "در کوچه های عشق" به کارگردانی خسرو سینایی در جشنواره فیلم کن سال 1991 توجهات را به خود جلب کرد و در بخش "نوعی نگاه" به نمایش در آمد.

سال بعد یعنی در سال 1992، برای اولین بار یک فیلم در بخش مسابقه جشنواره فیلم کَن حضور پیدا کرد. مرحوم عباس کیارستمی با فیلم "زندگی و دیگر هیچ" در این جشنواره حضور پیدا کرد و اولین افتخار بزرگ سینمای ایران را به دست آورد. این فیلم موفق شد، جایزه بخش "نوعی نگاه" را با خود به ایران بیاورد.

سینمای ایران سه سال زمان نیاز داشت تا افتخار بعدی خود را از جشنواره فیلم کَن به دست بیاورد. در سال 1995، جعفر پناهی با فیلم "بادکنک سفید" توانست جایزه دوربین طلایی این جشنواره را به دست بیاورد. اما بزرگترین موفیقیت تاریخ سینمای ایران در این جشنواره در سال 1996 به دست امد. عباس کیارستمی با فیلم "طعم گیلاس" به طور مشترک با فیلم "مارماهی" محصول ژاپن برنده جایزه نخل طلای کَن شد.

درخشش سینمای ایران در هزاره جدید

آغاز هزاره جدید برای سینمای ایران بسیار خوش یُمن بود. بهمن قبادی و حسن یکتاپناه به ترتیب برای فیلم های "زمانی برای مستی اسب ها" و "جمعه" برنده جایزه دوربین طلایی این جشنواره شدند. اما سمیرا مخملباف موفق شد با فیلم "تخته سیاه" جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم کَن به دست آورد.

سال 2003  سمیرا مخملباف  توانست با فیلم "پنج عصر" برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواه فیلم کَن شود. سال بعد هم محسن امیریوسفی برای فیلم "خواب تلخ" جایزه دوربین طلایی جشنواره فیلم کَن را با خود به خانه ببرد.

اما به جز جایزه ویژه هیات داوران که مرجان ساتراپی (فیلمساز ایرانی مقیم فرانسه) در سال 2007 به دست آورد، جای سینمای ایران در جشنواره کَن تا سال 2009 خالی بود و فیلمی از ایران در بخش های اصلی این جشنواره به نمایش درنیامد. در سال 2009 بهمن قبادی، برنده جایزه فرانسوا شاله و برنده جایزه برای کارهای نو و نگاهی نو جشنواره فیلم کن برای فیلم "کسی از گربه های ایرانی خبر ندارد" شد. محمد رسول اُف همین جوایز را در سال 2011 برای فیلم " به امید دیدار" و در سال 2013 برای " دستنوشته‌ها نمی‌سوزند "به خانه برد.

اما در سال 2016، سینمای ایران بار دیگر به موفقیتی بزرگ در بخش اصلی جشنواره فیلم کَن رسید. اصغر فرهادی با فیلم "فروشنده" موفق شد جایزه بهترین فیلمنامه را در این جشنواره به دست بیاورد. امسال هم فیلم " سه رخ" به کارگردانی جعفر پناهی این جایزه را به دست آورد.