بهرنگ علوی: برگ برنده «زبان اصلی» واقعی بودن نمایشنامه و ارتباطش با جریان زندگی مردم است

به گزارش دیباچه، نمایش «زبان اصلی» که این شب‌ها در تئاتر باران به صحنه می‌رود،‌ قرار است به زودی اجرای چندم خود را پس از تورهای شهرستان و اجرای جشنواره فجر به پایان برساند. بازیگران این نمایش آزاده صمدی و بهرنگ علوی و کارگردان و نویسنده رسول کاهانی است. بهرنگ علوی که پیشتر نمایش ترن به کارگردانی حمیدرضا آذرنگ را در تئاتر شهر اجرا کرده بود،‌ این روزها مشغول اجرای نمایش «زبان اصلی» و به زودی نمایشنامه خوانی «دی روز» خواهد بود. به منظور صحبت درباره این نمایش به گفت وگو با بهرنگ علوی نشستیم.

*لطفا درباره پیشینه «زبان اصلی» صحبت کنید و اینکه چطور شد اجرای این نمایش را پذیرفتید؟

این کار تقریبا دو سال پیش از سوی رسول کاهانی پیشنهاد شد زمانی که تازه کلیت قصه مشخص شده بود، بخشی از این نمایشنامه مربوط به اتفاقات زندگی یک زوج جوان بود که به اختلاف خورده بودند، سوژه جذاب بود اما باید بر آن کار می‌شد تا تماشاگر آن را باور کند. در نهایت این کار تابستان دو سال پیش اجرا رفت،‌ سپس در جشنواره فجر حضور یافتیم و در نهایت هم تور شهرستان داشتیم امسال هم این نمایش در تماشاخانه باران اجرا شد.

*علت این موفقیت و اجراهای چند باره فکر می‌کنید چیست؟

برگ برنده این کار واقعی بودن نمایشنامه و ارتباطش با جریان زندگی مردم است،‌ تلاش ما بر چند نکته منعطف بود، نخست اینکه سعی کردیم به سبک گروتسک وفادار بمانیم،‌ در واقع اتفاق تلخی که از بیرون شاید خنده دار بنماید، اتفاقی که پارادوکس دارد در جریان زندگی واقعی دو نفر ، واکنش ما از بیرون شاید بدان اتفاق خنده دار باشد.

یکی دیگر اینکه تلاش کردیم در شیوه اجرا بین سینما و تئاتر فاصله را از بین ببریم، یعنی انگار تماشاگر پشت صحنه یک فیلم سینمایی حضور دارد و سکانسی از فیلم را می‌بیند بنابراین شرایطی در قالب فرم که در تئاتر است را حذف کردیم اینجا ریسک کار بالا بود، بهرحال هفتاد دقیقه دیالوگ و مونولوگ دو نفر روی صندلی یک مقدار سخت است بنابراین باید شرایط را طوری فراهم می‌کردیم که تماشاگر نه تنها خسته نشود بلکه برایش جذاب و آموزنده هم بشود.

*چرا حضور قاضی در اجرا حذف شد؟

اتفاقاً ما قرار بود در اجرا قاضی داشته باشیم اما تقریبا نزدیک اجرا که شدیم با تعامل بازیگران و آقای کاهانی، به این نتیجه رسیدیم که قاضی را حذف کنیم به دو دلیل نخست اینکه خواستیم تماشاگر هم قاضی ما باشد و در عین حال هم ما را زود قضاوت نکند. یعنی در طول صحنه‌هایی که تغییر می‌کند یک بار پریسا خواهان و مهدی خوانده و در جلسات بعدی دادگاه برعکس می‌شود، یعنی درست است که شما قاضی ما هستید اما قرار نیست ما را زود قضاوت کنید، یعنی این هم یک عمل دو پهلو بود.

* با توجه به تفاوت فرهنگی در شهرهای مختلف، تفاوتی در بازخورد مردم درباره این اختلافات خانوادگی مشاهده کردید؟

ما تمام تلاشمان را کردیم از هر سلیقه و تفکری که کار را می‌بینند با آن ارتباط برقرار کنند، تعمدا یکی از شخصیت‌ها که پریسا باشد از شهرستان گرفتیم، برایمان جالب بود که اجراهای شهرستان خیلی بازخورد خوبی داشت به یک نوعی ما تقابل زندگی سنتی و مدرنیته را هم در این اجراها می‌دیدیم، مهدی که از یک خانواده با ریشه سنتی و خانواده متمول است و دختری که از شهرستان آمده و می‌خواهد زندگی‌اش را تا حدودی تغییر دهد و نو کند. ما در دوره اول که این کار را اجرا بردیم، سلیقه‌های مختلف را شاهد بودیم از جمله یادداشت‌های نسرین ستوده، حمیدرضا صدر، حسین پاکدل، هوشنگ گلمکانی و ... که هنوز هم موجود است.

میزانسن اولیه کار تنها فصل مشترک زندگی مهدی و پریسا کنار هم است، زمانی که به تماشای فیلمی نشسته‌اند که البته آن فیلم هم بی ربط است و یک نزاع زیرزمینی خارجی را نشان می‌دهد. ما پس از خیلی اجراها مشاهده کردیم که زوج‌ها درباره کار بیرون سالن هم صحبت می‌کنند همین گفت وگو و درگیر شدن ذهن نشان می‌دهد که کار ما موفق بوده است

*مطرح شده بود که این نمایش سکانسی از فیلم «جدایی نادر از سیمین» است که در دادگاه اجرا شده بود؟

اوایلی که ما کار را اجرا بردیم با توجه به اینکه فیلم آقای فرهادی هم روی بورس بود و تماشاگر داشت درباره فیلم این حرف را مطرح کردند البته من اصلا موافق با آن نبودم با این حال ما ادای احترامی به فیلم آقای فرهادی کردیم درحالیکه کسانی فیلم را می‌بینند متوجه می‌شوند ربطی به فضای دادگاه فیلم جدایی ندارد، بهرحال اگر قرار باشد هر دادگاهی به تصویر کشیده شود آن فیلم به ذهن بیاید اینطور درست نیست ما نگاه خودمان را داشتیم، یعنی برشی از زندگی زوجی که با دو فرهنگ متفاوت بعد از هفت سال تفاوت ها و اختلافاتشان سر باز کرده است.

نکته دیگر حضور غیر تئاتری‌ها برای تماشای این نمایش بود بهرحال حضور تئاتری‌ها ما را همیشه خوشحال می‌کند اما کسانی که برای نخستین بار به تماشای یک نمایش می‌نشینند و بازخورد دارند ما را شگفت زده می‌کند آدم هایی که قصد طلاق یا حتی ازدواج داشتند با دیدن این نمایش به تأمل واداشته شدند، در تصمیمشان تجدید نظر کردند و این از امتیازات کار است ما حتی پتاسیل تولید زبان اصلی‌های دو و سه را در آینده ه داریم.

*تفاوت این اجرا با اجراهای سال های گذشته به استثنای مواردی که اشاره کردید، در چه بود؟

این کار نسبت به اجراهای گذشته کاملتر و پخته تر شد،‌ ما به روز رسانی کردیم هر چند برای اولین اجرا هم با وکلای کانون وکلای خانواده مشورت کردیم و متوجه شدیم عامل بیشتر طلاق ها و جدایی ها اختلافات جزئی است نه مسائل کلی! همه این مسائل جزئی روی هم تلنبار می‌شود و افراد تصمیمات اشتباه در زندگی‌شان می‌گیرند.

*کار جدیدی برای تلویزیون و تئاتر پیشنهاد داشتید؟

بله چند کار صحبت کردیم، انشاءالله خبرش را به زودی اعلام می‌کنم بعد از بستن قرارداد ، اینها هم کار تئاتر و هم تلویزیون است تجربه نشان داده تا ننویسیم و امضا نکنیم نباید مطرح کردمن برای هجدهم تیر ماه نمایشنامه خوانی از علی سرابی «دی روز» افتتاحیه با کار ما است نمایشنامه آقای بیضایی به نام «افرا» را اجرا می کنیم این برنامه 5 شب است که هر شب قرار است یک تعداد نمایشنامه خوانش شود و افتتاحیه هم با کار ما است.