به گزارش دیباچه، شهرستان آباده با وسعت ۷۵۰۰ کیلومتر مربع و با مرکزیت شهر آباده، از شهرهای فرهنگی و سیاحتی شمال استان فارس است. این شهرستان از نظر آب و هوایی، جزو شهرستان‌های سردسیر و معتدل استان محسوب می‌شود، موضوعی که در ساختار معماری و سنتی و لباس‌های محلی این منطقه نیز نقش مؤثری داشته است.

آنچه آباده را تاریخی کرد

قلعه ایزدخواست، اولین بنای طبقاتی جهان نخستین اثر تاریخی که از سمت اصفهان و در هنگام ورود به استان فارس می‌توان دید، «قلعه قدیمی ایزدخواست» است که شباهت زیادی به «ارگ بم کرمان» دارد. این قلعه بر فراز صخره بزرگی قرار دارد و داخل آن خانه‌های بسیار کوچک با کوچه‌های بسیار تنگ و باریک دیده می‌شود. این بنای تاریخی متعلق به دوران ساسانی است.

یکی از ویژگی‌های خاص این قلعه، امنیت چشمگیر آن است که به دلیل خندق عمیق اطراف، یکی از دست نیافتنی‌ترین بناهای عهد باستان برای دشمنان بوده است.

آتشکده قلعه ایزدخواست نیز نخستین آتشکده‌ای در ایران است که پس از ورود اسلام به ایران به مسجد تبدیل شد. این قلعه باستانی، به لحاظ قدمت، نخستین قلعه خشتی جهان و به لحاظ وسعت، دومین بنای خشتی جهان بعد از ارگ بم است.

کاروانسرای ایزدخواست در جنوب شهر ایزدخواست و در نزدیکی قلعه ایزدخواست قرار دارد که در زمان شاه‌عباس صفوی ساخته شد. این بنا شامل یک حیاط مربع‌شکل در وسط و تعدادی حجره و اتاق در اطراف است. این کاروانسرا با مساحتی حدود چهار هزار متر مربع، از نظر معماری و زیبائی و استحکام‌بخشی و همچنین وسعت، یکی از کاروانسراهای نمونه در نوع خود است که در سال‌های اخیر نیز توسط میراث فرهنگی فارس مرمت شده است.

عمارت کلاه فرنگی، باقی مانده از دوره قاجار، طرحی تقریبا دایره‌ای داشته و در میان باغچه‌ای کوچک قرار دارد. این عمارت یک طبقه با وسعتی در حدود ۲۰ متر مربع، دارای چهار درِ ورودی و پنجره‌های بلند بوده و بر روی سکویی به ارتفاع ۸۰ سانتی متر قراردارد.

تیمچه صرافیان، این بنای آجری از آثار دوران قاجار است و در بازار قدیمی آباده قرار دارد. این بنای دو طبقه در چهار سو دارای عمارت و دارای حیاطی مستطیل شکل در وسط است. تیمچه صرافیان با ۳۶ حجره است که حجره‌های طبقه پایین مغازه و در طبقه بالا به عنوان مهمانپذیر استفاده می‌شده است. در ورودی تیمچه از جنس چوب است که حاشیه و چهار چوب آن به طرز زیبائی منبت‌کاری شده و طاق ورودی آن نیز در دوطرف دارای مقرنس‌های زیبای گچی است . این بنای منحصر به فرد در سال‌های اخیر به طور مستمر توسط میراث فرهنگی فارس مورد مرمت قرار گرفته و قرار است به بازارچه صنایع دستی تغییر کاربری یابد.

قصر بهرام گور، درسمت راست مسیرشیراز به آباده دربخش «سورمق» مجموعه‌ای شبیه به یک تپه خاکی دیده می‌شودکه به «قصربهرام گور» مشهوراست. این بناکه هم اکنون فروریخته دارای آثاردیوارهایی باخشت‌هایی مکعبی است.

سد ساسانی ایزدخواست، اولین سد قوسی جهان؛ سد قدیمی ایزدخواست که به سد «سربند» نیز معروف است، نخستین نمونه سد قوسی در ایران و جهان است که در هفت کیلومتری شهر ایزدخواست در تنگه‌ای موسوم به گلوگاه که کم‌عرض‌ترین برش رودخانه بوده، قرار دارد . این سد در دوران ساسانیان روی رودخانه ایزدخواست بنا شده است.

کاروانسرای خان‌خوره، نقشه این کاروانسرا هشت ضلعی است و یکی از سه نمونه کاروانسرای منحصر به فرد ایران به شمار می‌رود. مصالح آن از سنگ، گل و گچ است. این کاروانسرا در فاصله ۶۰ کیلومتری جاده آباده- شیراز قرار دارد.

دشت لاله‌های واژگون واقع در منطقه خسرو شیرین (اثر طبیعی ثبت ملی)، باغات فیروزی، شور چشمه و شیرین چشمه، پارک جنگلی شهید فرهمند و تفرجگاه روستای بیدک از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهرستان آباده محسوب می‌شوند.

از آباده چه سوغات بخریم؟

سوغات معروف آباده نیز سفید آب یا روشور است که نوعی لایه‌بردار طبیعی پوست بدن بر پایه چربی حیوانی است که به طور سنّتی در ایران معمولاً به شکل قرص‌های سفیدرنگ است و هنگام استحمام به کار گرفته می‌شود.

همچنین یکی از صنایع دستی منحصر به فرد در این شهرستان، منبت کاری است که جزو آثار ثبتی معنوی منطقه‌ای میراث فرهنگی محسوب می‌شود. گیوه، خاتم، خراطی و قالی نیز از دیگر صنایع دستی آباده محسوب می‌شوند.

این شهرستان از شرق به شهرستان یزد، از جنوب به شهرستان خرم بید، از غرب به شهرستان اقلید و شهر سمیرم و از شمال به استان اصفهان متصل است. فاصله مرکز شهرستان تا شیراز ۲۷۵ کیلومتر است.

شهرستان آباده با بزرگترین معدن خاک نسوز خاورمیانه، مقصد خوبی می‌تواند برای نوروز باشد، در سفر به شیراز و دیدن تاریخ این شهر، سری هم به آباده بزنید.