«تقریبا آدم را بیچاره می‌کند... آدم در خانه‌اش احساس آرامش می‌کند... اصلا شما بنویسید من عاشق رضا کیانیان هستم... دوست خوب بنده است... هنرمندی به تمام معنا...»

دیباچه :

اینها بخشی از سخنان بعضی از هنرمندان شناخته‌شده سینما درباره‌ی رضا کیانیان است؛ هنرمندی که گرچه به عنوان بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون شناخته می‌شود اما هرگز به این اندازه بسنده نکرده و هنر خود را در دیگر شاخه‌های هنری نیز آزموده است. بازیگری که کتاب می‌نویسد، مجسمه می‌سازد، عکاسی می‌کند، با دیگر اهالی سینما گفت‌وگوهای مبسوط و تخصصی دارد و در امور اجتماعی نیز جزو هنرمندانی است که پیشقدم می‌شوند و قرار است امسال در جشنواره فیلم فجر تجلیل شود.



ایسنا به بهانه بزرگداشت این هنرمند در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر، با چهار تن از هنرمندان سینما و البته دوستان او گپ و گفت‌های کوتاهی دارد که در ادامه می‌خوانید:

عبدالله اسکندری، چهره پرداز به نام سینما و تلویزیون، فرهاد توحیدی، فیلمنامه‌نویس و مدرس سینما، محمود کلاری، مدیر فیلمبرداری و سیف‌الله صمدیان هنرمند عکاس و مستندساز هرچند همه درگیر کار بودند و روزهای شلوغی را سپری می‌کردند، همین که دلیل تماس ایسنا را برای نگارش گزارشی به انگیزه بزرگداشت رضا کیانیان را شنیدند، با گفتن عبارت با «کمال میل» با ما همراه شدند.

فرهاد توحیدی فیلمنامه‌نویس و یکی از دوستان کیانیان به ایسنا گفت: قدیم‌ها ضرب‌المثلی داشتیم که می‌گفتند "ملا شدن چه آسان، آدم شدن چه مشکل"در مورد این موضوع خاص که بزرگداشت رضا کیانیان است،شاید بتوان گفت "بازیگر شدن چه آسان، آدم شدن چه مشکل" چون متأسفانه امروزه بازیگری شرایط خاصی نمی‌خواهد اما در مورد بازیگری مانند رضا کیانیان، او در مرحله اول انسان است و بعد بازیگر، آن هم بازیگری به تمام معنا، او دانش این کار را دارد و شاید بتوان از عنوان «دانشی مرد» برای او استفاده کرد. یعنی هم دانش نظری دارد؛ همچنان که صاحب کتاب و رساله درباره بازیگری است و هم به لحاظ عملی در مکتب بزرگترین استادان تئاتر کشور آموزش دیده و کار کرده و انتخاب اول‌ آنان بوده است. ضمن اینکه سابقه همکاری با بزرگترین کارگردان‌های سینما را هم دارد، بنابراین در شیوه کاری او کیفیت و شخصیتی وجود دارد که عنوان «دانشی مرد» را برازنده‌اش می‌کند.

این مدرس سینما که سابقه همکاری در فیلم‌های «گاهی به آسمان نگاه کن» و «هفت و پنج دقیقه» را با کیانیان دارد، از او به عنوان بازیگری قابل انعطاف و ریسک‌پذیر یاد کرد و افزود: برای او بلندی و کوتاهی نقش اهمیتی ندارد. برخلاف عده‌ای که دوست دارند مدام تصویر نزدیک‌شان (کلوزآپ)‌ دیده شود و دائم در نما باشند، او خیلی جاها تشخیص می‌دهد بهتر است همیشه جلوی دوربین دیده نشود و همین‌ها از او بازیگری برجسته ساخته که نظیرش را کمتر داریم.

علامه‌ای به نام رضا کیانیان

او با اشاره به دیگر ویژگی‌های کیانیان ادامه داد: او اهل نظر است. در مورد کارش کتاب تألیف می‌کند و دریافت‌های خود را درباره بازیگری مکتوب کرده است که این کار هر کسی نیست. خیلی‌ها «امی» هستند اما رضا در کار خود «علامه» است و این ویژگی‌های بازیگری را در خودآگاهش کار می‌کند و به آن‌ها جنبه‌های آموزشی می‌دهد.

کار رضا ساده کردن پیچیدگی‌هاست

نویسنده فیلمنامه‌های «شهر موش‌ها 2»،«پاداش سکوت» و «مرد عوضی» افزود: کار او به اینجا ختم نمی‌شود. بلکه در دیگر شاخه‌های نویسندگی هم قلم توانایی دارد، از جمله خاطره‌نگاری که نمونه آن کتاب «این مردم نازنین» است. ظاهرا نوشتن‌ این کتاب ساده است ولی نوشتن آن مثل حرف زدن رضاست که مسائل پیچیده را سهل و ممتنع می‌کند. مسائلی که برای بعضی ساده به نظر می‌رسد اما در واقع دشوار است. یعنی کار رضا ساده‌ کردن، پیچیدگی‌هاست. در حالی که بعضی‌ها امور ساده را پیچیده می‌کنند و ژست می‌گیرند اما او برعکس پیچیدگی‌ها را ساده می‌کند.

تقریبا آدم را ذله می‌کند!

وی در پاسخ به این پرسش که کیانیان چقدر به نویسنده فیلمنامه طرح و ایده درباره نقش‌اش پیشنهاد می‌کند؟ با خنده و با لحنی طنزآمیز گفت: تقریبا آدم را بیچاره و ذله می‌کند! چون با او کارهای متعدد داشته‌ام می‌دانم که واقعا در مرحله نوشتن از آن بازیگرانی است که به نویسنده ایده می‌دهد و نگاهی خلاق دارد. خیلی از بازیگران ایده می‌دهند اما ایده‌هایشان کارایی ندارد ولی رضا با دانشی که دارد می‌داند که چه چیزی به درد نقش می‌خورد تا نتیجه بهتری از نوشتن آن نقش حاصل شود.

رضا کیانیان مرد خانواده

توحیدی ادامه داد: از سوی دیگر رضا مرد خانواده و انسانی فوق‌العاده اخلاقی است. به خانواده‌اش عشق می‌ورزد و عاشق همسر و فرزندش است. در رفاقت همتا ندارد و دوستی بسیار نازنین است. جزو معدود هنرمندان سینماست که خود من با او رفت و آمد خانوادگی دارم چون در خانه او آدم احساس آرامش و امنیت می‌کند.

سیف‌الله صمدیان هنرمند مستندساز و عکاس نیز درباره رضا کیانیان گفت: در دنیایی که هنرمند بخواهد روی هنرهای تصویری یا تجسمی متمرکز شود،‌ دو عضو از بدن باید هماهنگ با یکدیگر کار کنند و با هم به تعادل برسند و این دو عضو ، مغز و چشم هستند که در این دنیای خاص نقش عمده‌ای دارند.

او اضافه کرد: مغز می‌تواند فکر کند اما متفکر نباشد. همچنان که چشم می‌تواند نگاه کند ولی نبیند.

با چشم‌هایی که می‌بینند

صمدیان با نقل قولی از آندره کرتس یکی از عکاسان مشهور جهان خاطر نشان کرد: او جمله معروفی دارد که می‌گوید "بسیاری از مردم نگاه می‌کنند ولی عده کمی می‌بینند" و رضا کیانیان از معدود کسانی است که چشم‌هایش است که می‌بیند و در کارهای متنوعی که انجام می‌دهد و به عنوان هنرمندی چند وجهی که این خود از نوادر روزگار ماست‌، این ویژگی را نشان می‌دهد.

هنرش برآمده از شناختی درونی است

وی با اشاره به فعالیت کیانیان در شاخه‌های مختلف هنری توضیح داد: او در کنار بازیگری که باید کارکرد هماهنگ چشم و مغز را داشته باشد‌، در دیگر شاخه‌های هنری نیز این ویژگی را دارد. یعنی کار هنری برای او فقط تکنیک نیست بلکه برآمده از شناختی درونی است و به خوبی می‌تواند تمام جزئیات و ریزبینی‌ها را منتقل کند.

عکس‌هایش دور از چشم بدخواهان فروش می‌رود

صمدیان با اشاره به ویژگی‌های عکاسی کیانیان اضافه کرد: او در عکاسی‌اش هم این ویژگی‌ها را دارد. هرچند عده‌ای معترض هستند که چرا او به عنوان یک بازیگر کار عکاسی هم می‌کند‌، اما جزو ماندگاران این جهش شغلی است و به همین خاطر مدام کار می‌کند و نمایشگاه برپا می‌کند و دور از چشم بدخواهان کارهایش هم فروش می‌رود، همچنان که در عرصه مجسمه‌سازی نیز همین گونه فعال است.

دبیر تصویر سال اضافه کرد: کیانیان در کار نویسندگی نیز نشان داده به جزئیاتی توجه دارد که خاص نویسندگان است. مثلا در کتاب «این مردم نازنین» به خوبی نشان داده چگونه به رفتارهای جزئی و ریز افراد و اطرافیانش می‌پردازد و همین جزئی نگری است که خواندن مطالبش را شوق انگیز می‌کند. همچنان که در بازیگری هم به اوج این جزئی نگری دست یافته است و تمام این ویژگی‌ها را در فعالیت‌های مختلف هنری او با استانداردهای بالا می‌بینیم. به همین دلیل حضورش در هر یک از انجمن‌های هنری مانند انجمن با زیگران یا عکاسان یا... کاملا منطقی است.

دوست خوب بنده

سیف‌الله صمدیان در پایان با همان لحن طنزآمیز همیشگی‌اش اضافه کرد: علاوه بر همه اینها ایشان به عنوان دوست خیلی خوب بنده همیشه برایم محترم است و همواره کارهایش را دنبال می‌کنم.

من عاشق آقای کیانیان هستم

اما عبدالله اسکندری باسابقه سینما و تلویزیون نیز درباره رضا کیانیان به ایسنا گفت: من عاشق کیانیان هستم.

وقتی به عنوان خبرنگار به ایشان اعلام کردیم که تمام جملاتشان در این گزارش منتشر می‌شود، این هنرمند باز هم با تأکید گفت: بنویسید من یکی از عشاق آقای کیانیان هستم!

او اضافه کرد: آقای کیانیان هنرمند به معنای واقعی است. بازی می‌کند، می‌نویسد، خوب حرف می‌زند، هنرش را در عکاسی و مجسمه‌سازی هم می‌بینیم و اینکه چه نمایشگاه‌هایی برگزار می‌کند. شما از یک آدم چه توقعاتی بیشتر از این می‌توانید داشته باشید؟!

واژه‌ای ندارم که از ایشان تعریف کنم

اسکندری که در مجموعه‌های«مختارنامه»،«شاهگوش»، فیلم «تمام وسوسه‌های زمین » و ... با کیانیان همکاری داشته است، یادآور شد: این بزرگداشت برای ایشان دیر است اگر بخواهیم یک هنرمند را به عنوان هنرمند واقعی تعریف کنیم حتما رضا کیانیان در این تعریف می‌گنجد. من سرتاپا به ایشان تعظیم می‌کنم و امیدوارم از هنر، درک و شعورش تجلیل شایسته‌ای شود.

عبدالله اسکندری در پایان گفتگوی کوتاهش گفت: همین. بیش از این واژه‌ای ندارم که از ایشان تعریف کنم.

آرتیستی به تمام معنا

محمود کلاری فیلمبردار به نام سینما و یکی دیگر از دوستان رضا کیانیان به دلیل کار فشرده‌اش در فیلمبرداری فیلم «فراری» یادداشت کوتاهی را در اختیارمان گذاشت که با هم آن را می‌خوانیم:

«رضا کیانیان بدون شک یک آرتیست به تمام معنی است. او حضور حرفه‌ای‌اش را در عرصه هنرهای دراماتیک و با تئاتر آغاز کرد و با طراحی صحنه و بازیگردانی و بازیگری در سینما ادامه داد. کیانیان همچنین در عرصه عکاسی و مجسمه‌سازی نیز آثاری خلق کرده که درنوع خود قابل توجه است. تألیفات و مقالات و گفت‌وگوهای تخصصی کیانیان که چه به صورت کتاب و یا مقاله در نشریات سینمایی منتشر شده همه جلوه‌هایی از ذهن خلاق و اندیشه زیبایی‌شناسانه او در عرصه هنرهای دراماتیک و تجسمی است که رضا کیانیان را به عنوان یک آرتیست به تمام معنی معرفی می‌کند. به گمانم او مصداق کامل هنرپیشه به معنی کامل کلمه است که به طور قطع مفهومی فراتر از یک بازیگر را یدک می‌کشد. بزرگداشت رضا کیانیان در جشنواره سی‌وچهارم فیلم فجر را به او تمام دوستدارانش تبریک می‌گویم.»