دیباچه: با مرور تعداد آثار اجراشده در ماه‌های آغازین سال 1395 و تنوع موضوعی نمایش‌هایی که در سه‌ماهه اول سال اجرای عمومی خود را پشت سر گذاشته‌اند تصویری از کمیت اجراهای تئاتر به دست می آید که می تواند مورد توجه تحلیلگران حوزه تئاتر قرار گیرد.

به گزارش دیباچه از روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی ، و بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی شورای ارزشیابی و نظارت بر نمایش در سه‌ماهه اول سال 95 تنها در تهران 338 نمایش روی صحنه رفته‌اند. با توجه به آمار سال گذشته در همین زمان که تعداد 233 نمایش را شامل می‌شود رشد تعداد نمایش‌های اجراشده با رقم 105 عنوان دیده می‌شود.

این نمایش‌ها که علاوه بر سالن‌های حرفه‌ای و خصوصی ، خانه فرهنگ محلات، فرهنگسراها ، سینما تئاترها ، مجتمع‌های فرهنگی و هنری و پردیس‌های سینمایی تهران را نیز دربر می‌گیرد ، درزمینهٔ موضوعی و محتوایی نیز گستردگی قابل‌توجه ای دارند.

با نگاه به اجراهای سال 95 می‌توان مشاهده کرد که بخش عمده‌ای از نمایش‌های در حال اجرا موفق شده‌اند تا با استقبال مخاطبان مهلت اجرای خود را تمدید کنند. شورای ارزشیابی و نظارت تعداد موارد تمدیدی در سه‌ماهه اول سال را 96 مورد اعلام کرده است. در مدت‌زمان مشابه سال 94 مجوزهای تمدید اجرا 60 مورد بوده‌اند.

از بین 434 مجوز صادرشده برای اجراهایی که در بهار امسال روی صحنه رفته‌اند 112 مجوز در پایان سال 1394 و 322 مجوز در سه‌ماهه اول 1395 صادرشده است.

 

توجه به متون ایرانی

توجه به ادبیات نمایشی ایرانی و آثار نویسندگان کشور یکی از مسائلی است که همواره با نقدها و نظرات گوناگون مواجه شده و بعضاً از عدم توجه به این بخش صحبت به میان می‌آید. نگاهی گذرا به جدول اجراهای سال 95 و به‌خصوص درزمینهٔ مجوزهای صادرشده از سوی ارزشیابی و نظارت، تعداد آثار ایرانی روی صحنه رفته را معرفی می کند.

مطابق این جدول تعداد نمایش‌هایی که بر اساس متون ایرانی به اجرا درآمده‌اند 201 اثر ، تعداد نمایش‌هایی که برگرفته از متون خارجی بوده‌اند 28 اثر و تعداد نمایش‌های اقتباسی یا برداشت آزاد نیز 5 اثر بوده است.

بر این اساس استخراج می‌شود که حدوداً از هر 5 نمایشنامه‌ای که روی صحنه رفته یک اثر بر اساس نمایشنامه خارجی بوده است.

این تفکیک در متون روی صحنه رفته را می‌توان در زمان مشابه ابتدای سال 94 بررسی کرد. طبق گزارش اعلام‌شده برای سه‌ماهه اول سال 94 نمایش‌های برگرفته از متون ایرانی 151 اثر ، تعداد نمایش‌های برگرفته از متون خارجی 18 اثر و تعداد نمایش‌های اقتباسی  یک اثر بوده‌اند.

 

گستره موضعی ، تنوع مخاطب

سالن‌های مختلف شهر تهران همواره با رویکردهای خاص و بر اساس نیازسنجی صورت گرفته در هر منطقه شهر تهران پذیرای آثار نمایشی هستند. برای مثال فرهنگسراها و خانه‌های فرهنگ محلات به دلیل ارتباط نزدیک با خانواده‌ها بیشترین تعداد نمایش‌های ویژه گروه سنی کودک و نوجوان را میزبانی می‌کنند. می‌توان دید که نمایش‌های کمدی و آزاد نیز بیش از هر سالن دیگر در سینماها و پردیس‌های سینمایی متمرکزشده‌اند.

طبق اعلام شورای نظارت و ارزشیابی در سه‌ماهه ابتدای سال جاری 134 نمایش حرفه برای مخاطبان بزرگ‌سال روی صحنه رفته‌اند که 14 نمایش نیز موفق به تمدید مدت‌زمان اجرای خود شده‌اند. در مدت‌زمان مشابه سال 94 تعداد 80 مجوز اجرا برای تئاتر حرفه‌ای بزرگ‌سال صادرشده است.

درزمینهٔ تئاتر کمدی آزاد نیز 62 نمایش اجراشده که موارد تمدیدی در این بخش 67 مورد بوده است. این تعداد نسبت به مدت‌زمان مشابه سال 94 تغییری نداشته است.

مجوزهای صادرشده درزمینهٔ قطعات نمایشی و سرگرمی ، 86 عنوان بوده که 10 نمایش نیز تمدیدشده‌اند. در سال گذشته تعداد نمایش‌هایی که در این زمینه مجوز گرفته‌اند 48 عنوان بوده که 51 مورد تمدید اجرا داشته‌اند.

در ماه‌های بهار 1395 تعداد نمایش‌هایی که برای مخاطبان کودک و نوجوان روی صحنه رفته‌اند 35 نمایش بوده است که 5 نمایش نیز موفق به تمدید مهلت اجراشده‌اند. در مدت‌زمان مشابه سال 94 تعداد 36 نمایش کودک و نوجوان روی صحنه رفته است.

نمایش‌های ویژه بانوان نیز در بهار امسال جایگاه ویژه خود را داشته‌اند به‌طوری‌که در این سه ماه 6 نمایش ویژه بانوان موفق به دریافت مجوز شده و روی صحنه رفته‌اند. در سال 94 نمایش‌های ویژه بانوان یک اثر بوده است.

ازجمله برنامه‌های دیگر نمایشی ، اجرای پرفورمنس  بوده که آمار نشان می‌دهد 4 برنامه نمایشی در این زمینه به اجرا درآمده‌اند. در مدت‌زمان مشابه سال 94 یک مورد مجوز اجرای پرفرمنس صادرشده است.

تعداد برنامه‌های نمایشنامه خوانی در بهار هزار و سیصد و نودوپنج 13 مورد بوده است.

در پایان این گزارش شاید لازم باشد نگاهی کوتاه به آمار مجوزهای سه‌ماهه اول سال 1392 بیندازیم. در این بازه زمانی 103 مجوز صادرشده که از آن میان 29 مجوز اجرا به نمایش‌های کودک و نوجوان و 74 مجوز نیز برای تئاتر حرفه‌ای بزرگ‌سال بوده است.