دومین شب از سلسله شب‌های شعر «بر آستان اشک» با حضور شاعران و ذاکران اهل بیت (ع) یکشنبه ۱۹ مهر در فرهنگ سرای اندیشه برگزار شد.

دیباچه :

در دومین شب از شب‌های شعر «بر آستان اشک» که در آستانه آغاز ماه محرم به مدت پنج شب از ۱۸ مهر تا ۲۲ مهر ماه در فرهنگ سرای اندیشه برپا می‌شود، علیرضا قزوه شاعر آئینی و مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی آغازگر مراسم بود و اشعار عاشورایی خود را برای حضار خواند.

در زیر بخش‌هایی از این شعر‌ها را می‌خوانید.

کیست تا کشتی جان را ببرد سوی نجات

دست ما را برساند به دعای عرفات

موسی من تو به دنبال کدامین خضری؟

گوشهٔ چشم تو ابری ست پر از آب حیات

خوش به حال شهدایی که نمردند هنوز

که دلی دارند بشکسته‌تر از پیرهرات

دردشان دردی ست از درد ابوالفضل علی

تشنه لب با تن پر زخم لب شط فرات

نیست جز از جگر خونیشان این همه گل

نیست جز از نفس زخمیشان این برکات

یا حسین ابن علی عشق، دعای عرفه ست

عشق آن عشق که بیرون بردم ازظلمات

پشت بر کعبه نکردی که چنان ابراهیم

به منا با سر رفتی پی رمی جمرات

به منا رفتی و قنداقهٔ توحید به دست

تا بری باشی از ملعبهٔ لات و منات

تو همه اصل و اصولی تو همه فرع و فروع

تو همه حج و جهادی تو همه صوم وصلات

ظاهر و باطن تو نیست بجز جلوه حق

که هم آیین صفاتی و هم آیینهٔ ذات

مرحبا آجرک الله بزرگا مردا

نیست در دست تو جز نسخهٔ حاجات و برات

شعر ناقابل من چیست که نذر تو شود

جان ناقابل من چیست که گویم به فدات

تو کدامین غزلی عطر کدامین ازلی؟

از تو گفتن نتوانند چرا این کلمات؟

جبل الرحمه همین جاست همین جا که تویی

پای این سفره که نور است و سلام و صلوات

*

یکی ز خیل شهیدان گوشۀ چمنش

سلام ما برساند به صبح پیرهنش

کسی که بوی هوالعشق می‌دهد نفسش

کسی که عطر هوالله می‌دهد دهنش

کسی که بین من و عشق هیچ حایل نیست

کسی که نسبت خونی ست بین عشق و منش

به غیر زخم کسی در رکاب او ندوید

و گریه‌های خدا مانده بود و عطر تنش

تمام دشت پر از زخم‌های عطشان بود

فرات پیرهنش بود و آسمان کفنش

فرشته گفت ببینید این چه آینه‌ای ست

چه قدر بوی هوالنور می‌دهد سخنش

فرشته گفت ببینید! عرشیان دیدند

سری جدا شده لبخند می‌زند بدنش

به زیر تیغ تنش تکه تکه قرآن شد

مدینه مولد او بود و کربلا وطنش

یکی ز گوشه نشینان زخم روشن او

سلام ما برساند به شام پیرهنش...

*

شهید شادمانی‌ها مشو، غم را مواظب باش

اگر بر عمر حسرت می‌بری، دم را مواظب باش

جهان را از محرّم تا محرّم اشک می‌بینم

رجب را شاد زی، امّا محرّم را مواظب باش

پری وار منا! پر، وا مکن هر جا که پروانه ست

فرشته آدما، معراج آدم را مواظب باش

پدر‌ها و پسر‌ها را تب تقدیر خواهد کشت

دم جان کندن سهراب، رستم را مواظب باش

نمازی آتشی خواندی، بهشتی دوزخی دیدی

بهشت نقد گم کردی، جهنّم را مواظب باش

کلامی تازه پیدا کن، بهشت گم شده این است

سحر را تازه کن، باران نم نم را مواظب باش

اگر باران شدی لب‌های عطشان را رعایت کن

اگر توفان شدی گل‌های مریم را مواظب باش

فارس نوشت در بخش‌های مختلف این برنامه محمود حبیبی کسبی دبیر و مجری شب شعرهای «بر آستان اشک» مقتل حضرت قاسم فرزند امام حسن مجتبى ‏ (ع) و از یاران امام حسین (ع) در حماسه عاشورا را برای حضار قرائت کرد.

نادر بختیاری دیگر شاعر آئینی کشور نیز در این مراسم شعر خود را همچون دیگر شعرخوانی‌هایش با شور و حالی خاص خواند و مخاطبان را تحت تاثیر قرار داد. شعر وی به شرح زیر است.

کم کم به خصم بوی غنائم رسیده بود

 نوبت به جانفشانی قاسم رسیده بود

 مظلوم چون مقابل ظالم رسیده بود

‌گاه ظهور حضرت قائم رسیده بود

 قائم نبود و حضرت قاسم ظهور کرد

 و آن ظهر تیره را سحری غرق نور کرد

 مردی که خود فزون‌تر از سیزده نداشت

 سردار بود لیک بجز غم، سپه نداشت

 حامی اگر چه جز نفس پادشه نداشت

 در او هراس کشته شدن هیچ ره نداشت

 مردی کجاست تا که چو او تیغ برکشد

 «وین نقش زرق را خط بطلان به سر کشد»

 قاسم زحق دوا، نَه، که یک کاسه درد خواست

 دردی که داغ علقمه را تازه کرد خواست

 وقتی ز جا به هیأت مردان مرد خاست

 نزد امام آمد و اذن نبرد خواست

 کز بعد اکبر این منم آماده بهر جنگ

 باید رَوَم به بدرقه رو سوی تیر و سنگ

 باید بَرَم به بدرقه اکبر، آب را

 آب این دو قطره مانده ز دُرد شراب را

 آنگاه، اشک در نگهش چون ستاره خفت

 لختی سکوت همچو گلی، بینشان شکفت

 با دست چون که روی زِ مولای خود نهفت

 دیدم حسین لب به سخن باز کرد و گفت

 کای یادگار مانده مرا از برادرم!

 چون بینم آنکه سَر ببُرندت برابرم!؟

 رفت آن غیور، دستخط از غیب آوَرَد

 منشور ذبح خود فقط از غیب آورد

 هر کس گواه ز ین نمط از غیب آورد

 نَتوانَد آیه‌ای غلط از غیب آورد

 زان دستخط، شهادت قاسم مجاز شد

 رو سوی عشق، وقت دورکعت نماز شد

 قاسم چو ابر بر زِبَر آسمان گذشت

 عمرش چو عمر کوته رنگین کمان گذشت

 داماد گَشت یا که نگشت، از جهان گذشت

 یعنی ز دام شِِشْدَرِِ کون و مکان گذشت

 آری گذشت از همه بود و نبود خویش

 تا پل زند بدانسوی کشف و شهود خویش

 دست امام با لب قاسم شد آشنا

 با سوز ذکر هر شب قاسم شد آشنا

 دل، چون به اصل مشرب قاسم شد آشنا

 با روح بس مقرّب قاسم شد آشنا

 قاسم، حزین، به بوسه مولا جواب گفت

 الباقی سخن را پا در رکاب گفت:

 کز آب، بی‌جوازِ تو لب تَر نمی‌کنم

 خاطر ز جور چرخ، مکدّر نمی‌کنم

 من تشنه کشته گشته و سر بر نمی‌کنم

 با تو اگر سفارش مادر نمی‌کنم

 گل گل شکفته است اگر باغ زخم او

 مادر، دلی ست، مر گ پسر، داغ زخم او

‌گاه وداع بود، وداعی نگفتنی

 لبخند و بغض و گریه و بسیارگفتنی

 یکسو دلی، سراچه رازی نهفتنی

 یکسو دلی، شقایق زخمی شکفتنی

 قاسم گریست این همه را حسب حال کن

 وین غرقه قصور و گنه را حلال کن

 میدان چو در برابر او سینه باز کرد

 تیغش گره ز عقده دیرینه باز کرد

 سنگ آنچنان که ره سوی آئینه باز کرد

 بر عشق، دشت طایفه کینه باز کرد

 آندم که شد چکاوک فریاد او ر‌ها

 تیر گناه خصم شد از چار سو، ر‌ها

 قاسم کشید نعره که: مرد نبرد نیست؟

 آیا میان خیل شما اهل درد نیست؟

 اسبی که خوش بر آوَرَد از عرصه گرد نیست؟

 تیغی که فرق جدّ مرا چاک کرد نیست؟

 با چرخ اگر کنم ز تو‌ای کوفه! گفتگوی

 خورشید هم ز شرم بگرداند از تو روی

 طوفان چو یال مرکب قاسم پریش گشت

 میدان برون ز هلهلة نوش و نیش گشت

 دشمن فرو به ورطه جولان خویش گشت

 قاسم مرید راه شهیدان پیش گشت

 وا کرد لب به محکمه، چون ماه پاکتان

 کر شد ز نعره رَجَزش گوش آسمان

کای دستِ حق! بدار سپاه قلیله را

 بگسل ز دشمنان، کنف سست پیله را

 در هم به پیچ یکسره طومار حیله را

 تا بگذرانم از دم تیغ این قبیله را

 بر ساق عرش، تیر دعا آنچنان نشست

 کز لرزه شیشه خانه هفت آسمان شکست

 وا حیرتا ز جرأت آن نوجوان‌ترین

 وا حیرتا ز جلوه حق بر فراز زین

 زان تیغ آخته که فرود آمد از یقین

 تا سر جدا کند ز تن دشمنان دین

 خون از چهار جانب قاسم چو موج زد

 تکبیر او لهیب شد و سر به اوج زد

 رنگ شهادت از رخ او آشکار بود

 آنسو کسی در آینه چشم انتظار بود

 خورشید غم گرفته‌تر از کوهسار بود

 هنگام کشته گشتن آن تکسوار بود

 افکند چون که دشمنش از صدر زین بخاک

 افتاد گوئیا فلک هفتمین بخاک

در ادامه احمد بابایی شاعر جوان آئینی کشور اشعار خود را برای حضار قرائت کرد:

وقتی که تشنگی به نظر تاب می‌خورد

ماهی ز تنگ تنگ خودش آب می‌خورد

تا مشتری کم است، مرا انتخاب کن

گاهی پلنگ حسرت مهتاب می‌خورد

کرم حسود مشت مرا باز کرده است

ماهی کور زود به قلاب می‌خورد

از هول خیمه‌های جوان مرده می‌رسند

اشکم به درد قصه ارباب می‌خورد

ابروی کربلا شده قاسم، هزار شکر

نام حسن به گوشه محراب می‌خورد

ای روضه وداع به قاسم نظاره کن

چشمان عمه پشت سرش آب می‌خورد

قاسم میان این همه هنده مگر چه گفت

تصویر حمزه در جگرش آب می‌خورد

***

وقتی نظر به خون و پر و بال می‌کنی

آیینه جان تجسم اعمال می‌کنی

گفتی عصای پیری من بعد اکبری

وقتش رسیده به قولت عمل کنی

با من قدم بزن که به مضمون رسانمت

با من قدم بزن که مرا هم غزل کنی

وزن نسیم طبع تو را خسته می‌کند

باید چو کوه زانوی خود را بغل کنی

خیرت قبول نام حسن بر لبت خوش است

باید به هر طریق به کامم عسل کنی

اینجا ضمیر مرجع خود را ز دست داد

خوب است فکر اینهمه عز و جل کنی

***

این عشق بود و قصه تکراری خودش

یار آمده است در جهت یاری خودش

بازاریان کوفه به دینار دلخوشند

اما خوش است چشم تو با زاری خودش

راه مرا نگاه تو زد چشم خود ببند

خو کرده این طبیب به بیماری خودش

زینب اسیر توست، تو در بند زینبی

هر کس بود به فکر گرفتاری خودش

***

آنقدر گریه کرد که باران مجاب شد

ابلیس‌های بال شکن را شهاب شد

عمری که کوتهی نکند خواست از عمو

آنقدر گریه کرد، دعا مستجاب شد

در سینه عمو نفس چار قل گرفت

با دستهای کوچک او بی‌حساب شد

برداشت کودکانه تیغ را به دست

حتی زره به خیمه شرمنده آب شد

آمد برای بدرقه مجتبی، حسین

گل بود و پشت پای تماشا گلاب شد

چشمش ز چشم زخم زمستان هراس شد

تصویر حسن دست به دامان قاب شد

پایش نمی‌رسید که مرکب نشین شود

آغوش پادشاه برایش رکاب شد

محمدرسولی شاعر جوان آئینی سرای کشور نیز به شعرخوانی پرداخت که در زیر می‌خوانید.

بدون تو شب و روزم نمی‌شود سپری

به جز تو از تو نداریم خواهش دگری

به عمق داغ تو واقف نگشته سوخته‌ایم

همین قَدَر که شنیدیم روضه‌ای گذری

نه شعر که سخن ساده پیش تو سخت است

به غیر گریه ندارم برای تو هنری

ز اشک دیده خود کسب معرفت کردم

تو را شناخته‌ام با مبانی نظری

اگر غلط نکنم اوج سرّ لولاکی

طفیل هستی عشقند آدمی و پری

اگرچه یوسفی اما من به شیوه‌ای دیگر

من آمدم سر بازار تو مرا بخری

زهیر را وسط خیمه‌اش ز خود بردی

نمی‌شود بروی جایی و دلی نبری

از آن زمان که دم علقمه قدت خم شد

شُدَست مبدا تاریخ هجری قمری

*

تو خواستی کمی ز کار عشق سر درآوری

و از نهالِ قامتِ خودت ثمر درآوری

امانتی به مادر تو داده بود مجتبی

سپرده است نامه را دَم سفر درآوری

همین که از عمویِ خود گرفتی اذنِ رزم را

نمانده بود اندکی، ز شوق پَر درآوری

سَر نترس داری و پدربزرگِ تو علی ست

عجیب نیست از تنت زره اگر درآوری

نداشت قلعه کربلا، وگرنه که برایِ تو

نداشت کار تا ز چارچوب در درآوری

رجز بخوان و خاندانِ خویش را به رخ بکش

که کفر این سپاهِ کفر، بیشتر درآوری

به چرخ تیغ خود به رویِ خاکِ دشت سَر بریز

بزن که از حرامزاده‌ها پدر درآوری

نشد حریف تو کسی و می‌کنند دوره‌ات

خدا کند که جان سالم از خطر درآوری

ز اسب سرنگون شدی به شوق شیشه یِ عسل

چگونه از میان خاک‌ها شکر درآوری؟!

هنوز زنده بودی و به پیکر تو تاختند

تو لخته لخته از دهان خود گُهَر درآوری

سبک نمی‌شود مصیبتِ تو با دو قطره اشک

تو گریه‌یِ حسین نَه، از او جگر درآوری

از این به بعد هم قَدِ پسر عموت می‌شوی

برو که روی نیزه‌ها ز عشق سردرآوری

در ادامه حسن سلطانی مجری صدا و و سیمای کشورمان ضمن تحسین برگزار کنندگان چنین مجالسی، گفت: خانه‌اش آباد هر کسی که بنای استقبال از محرم را نهاد و جمع افرادی که بر آستان اشک خبر داده و ابلاغ می‌کنند که چند شب دیگر بساط مولای ما حضرت سیدالشهدا (ع) بر پا می‌شود.

وی همچنین در سخنانی با اشاره به ارادت جابر بن عبدالله انصاری نسبت به حضرت سیدالشهدا (ع) اظهار کرد: در احادیث این گونه روایت شده که جابر بن عبدالله انصاری از اصحاب جنگ بدر بوده و یاران پیامبر اکرم (ص) بوده که سلام ایشان را به امام باقر (ع) می‌رساند. چنین شخصیت بزرگی در تاریخ اسلام به گونه‌ای به امام حسین (ع) ارادت داشته است که جلوی آن حضرت زانو می‌زد و به پایشان می‌افتاد. وقتی یارانش او را از چنین کاری نهی می‌کردند، او می‌گفت که اگر بدانید جسین بن علی (ع) کیست، خاک پای آن حضرت را به چشمان خود می‌مالید و به عنوان تبرک پیش خود نگه می‌دارید.

این مجری با سابقه تلویزیون پس از خواندن چند شعر عاشورایی، با اشاره به آنکه در مجالس خصوصی مداحی می‌کند و ذکر حسین (ع) می‌گوید، برای حضار مداحی کرد و مخاطبان برنامه «در آستان اشک» را تحت تاثیر قرار داد و بسیاری با مداحی وی گریستند.

زهیر توکلی نیز آخرین شاعری بود که در دومین شب از شب‌های شعر «بر آستان اشک» به شعر خوانی پرداخت. شعر توکلی به شرح زیر است.

عشق در منتهای جلوه‌گری

می‌نماید به صورت بشری

بی‌‌‌نهایت نهایتی دارد

بی‌نشان عشق آیتی دارد

آیت عشق مرتضی علی است

بی‌‌‌نهایت، طنین یا علی است

نور از نور می‌شود مشتق

عبد مطلق علی است، عین الحق

نام تو حک شده بر آغوشم

من به نام توام که خاموشم

عشق را ماجرای خاموشی است

مقصد عاشقان فراموشی است

من به نام توام که خرسندم

رام و آرام و آرزومندم

عاشقان دلخوشند با نامت

منتظر ماندگان ایامت

عین عشق است عین نام علی

عشق عینی است در مرام علی

به خدای ندیده کافر باش

تا ملاقات او مسافر باش

ناگهان روی دوست را دیدن

دیدن و دیدن و پسندیدن

عشق شرط قبول بندگی است

عشق عشق است، عشق زندگی است

چشم دیدش که دل پرسیدش

ای خوش آن دل که او پسندیدش

دل آیینه‌ها گواه علی است

ای خوش آن دل که بارگاه علی است

گر دلت پیش او پسند افتد

تا ابد مست و مستمند افتد

من بر آنم که سر برافکنی‌ام

سایه از تیغ سر افکنی‌ام

سر که سربار شد براندازیش

جان دیگر به پیکر افکنی‌ام

در پایان این مراسم کربلایی حنیف طاهری به مداحی حضرت سیدالشهدا (ع) پرداخت.

همچنین مراسم قرعه کشی سفر عتبات عالیات برگزار شد و یک نفر از حضار برنده کمک هزینه سفر به عتبات عالیات شد.

سوگواره شعر «بر آستان اشک» تا شب اول محرم الحرام در فرهنگسرای اندیشه ادامه خواهد داشت و حضور در این مراسم برای عموم ارادتمندان اهل بیت علیهم السلام آزاد است.