دیباچه: پنجمین حراج تهران با خلق رکورد فروش 25 میلیارد و 362 میلیون تومانی و نیز ارائه شش اثر بالای یک میلیارد تومان،  پنجره ای تازه بر پتانسیل های بازار هنر ایران گشود؛



بازتاب بین المللی این فروش می تواند گامی بزرگ در جهت برندسازی بین المللی برای هنر کشورمان و ارتقای مارکت هنر ایران فراهم آورد؛ اتفاقی که به حتم تاثیراتی عمیق و گسترده در آفرینش های هنری و توسعه هنر در داخل به همراه خواهد داشت؛ بیست روز پس از برگزاری این رویداد ملی، شش استاد برجسته هر یک از زوایای خاص خود، دیدگاههای شان درباره حراج تهران را بیان کرده اند که آگاهی از آن خالی از لطف نیست.



نصرالله افجه ای؛ لزوم برخورد حرفه ای

نصرالله افجه‌ای هنرمند صاحب سبک خوشنویسی و نقاشی خط  که اثر معناگرای او به مبلغ 220 میلیون تومان در پنجمین حراج تهران چکش خورد، با بیان اینکه برگزاری حراج تهران مانند همه حراج‌های دنیا امری  منطقی،  لازم و بدیهی  است گفت: به این اتفاق خوشبین هستم و فکر می‌کنم عوامل این مجموعه کار خود را می‌شناسند و تابه حال به خوبی و بدون هیچ مشکلی حراج تهران را برگزار کرده‌اند."

افجه‌ای با اشاره به اینکه قضاوت او در مورد حراج تهران با توجه به عملکرد و حضورش در چند دوره حراج است، افزود: در هر دوره من کاری برای حضور در حراج آماده کردم. نکته مهم در حراجی‌ها توجه به مسئله عرضه و تقاضا است، چون زمانی که عرضه زیاد باشد، تقاضا کم می‌شود. بنابراین اگر من هنرمند اثری را به حراج ارائه دهم و یک مجموعه‌دار هم اثری از من را عرضه کند، ممکن است روی فروش آثار تاثیر منفی داشته باشد.

این هنرمند ادامه داد: " هنرمند و مجموعه‌دار باید برخورد منطقی داشته باشند و منافع طرف مقابل را در نظر بگیرند. مجموعه‌داری که روی اثر هنری سرمایه‌گذاری کرده و زمانی برای هنرمند مفید واقع شده ، حالا باید مورد احترام هنرمند قرار بگیرد و بتواند اثر هنری را که سرمایه اوست در حراج عرضه کند، تا در آینده هم به هنرمندان دیگری نفع برساند. بنابراین در چنین مواردی به شخصه ترجیح می‌دهم اثر خود را از حراج خارج کنم تا مجموعه‌دار بتواند کار مرا عرضه کند."

او با بیان اینکه حراج تهران از نظر مالی برای هنرمندان مفید است گفت:  من پس از چند دوره حضور در حراج تهران احساس نکردم که مسائل مالی ناسالمی در آن وجود داشته باشد، در حالی که عده‌ای شایعه پراکنی می‌کنند. انجام هر کاری مشکلاتی، موافقان و مخالفان خود را دارد، اما کسانی هستند که بدون آشنایی با شرایط حرفه ای حراج فقط قصد تخریب دارند که  این را به هیچ وجه شرط عقل و انصاف نمی بینم. "

علی شیرازی؛ اول راهیم!

علی شیرازی، هنرمند پیشگام نقاشی خط که اثری از او در این دوره حضور نداشت  ، حراج تهران را بسیار مثبت ارزیابی کرد و گفت:" حراج تهران یکی از موفق ترین رویدادهایی است که در هنر تجسمی کشور ایران تا به امروز اتفاق افتاده است. قبل از برگزاری حراج تهران حرکاتی شبیه به آن را هرگز نداشتیم و همین نکته این تذکر را می دهد که باید از این اتفاق نوظهور حمایت کرد و با علم و اطلاع از فاکتورهای یک حراج حرفه ای به نقد آن پرداخت. "

وی افزود:"  اعتبار مدیر حراج تهران و عوامل برگزار کننده آن و ارتباطاتی که با بدنه هنر کشور و هنرمندان دارند موجب شده تا کار خود را به نحو احسن انجام دهند.  نگاه من نسبت به حرکتی که حراج تهران در طول این پنج سال انجام داده است بسیار مثبت است. »

او درباره فروش آثار تجسمی در حراج تهران و منفعتی که در پی آن برای هنرمند بوجود می آید، گفت: « راه یابی و فروش آثار به این حراج چه از طریق هنرمند، گالری دار و یا مجموعه دار صورت گیرد ، موجب می شود تا منافع مادی و معنوی متوجه هنرمند باشد.  آثار هنرمندان از طریق حراج تهران معرفی می شوند و اعتبار لازم در مارکت برایشان بوجود می آید لذا می توان گفت که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم این منفعت شامل هنر و هنرمند کشورمان می شود.»

شیرازی تاکید کرد: 25 میلیارد تومان برای فروش 80 اثر از بزرگان هنر کلاسیک و مدرنیسم  ایران آن هم در یک کشور 80 میلیون نفری، رقم بسیار ناچیزی است. شما در نظر داشته باشید با این مبلغ حتی نمی توان یک تابلوی 70×50 یک هنرمند اروپایی نه چندان مطرح را خرید.به همین نسبت، گران ترین نقاشی ایران، اثر سه میلیارد تومانی سهراب سپهری در حالی در حراج پنجم تهران چکش خورد که رکورد مصری ها، رقیب جدی ما در مارکت خاورمیانه دو میلیون و هفتصد هزار دلار، نزدیک به 10 میلیارد تومان است؛ لذا ما واقعا از منظر مارکت اول راه هستیم؛ هر چند که نباید دستاوردها و روند رو به جلوی حراج تهران را نادیده انگاشت، زیرا حراج تهران در دور نخست در سال 1390 کمی بیش از دو میلیارد تومان فروش داشت. "

این استاد انجمن خوشنویسان یکی از ثمرات موفقیت حراج تهران را اشاعه هنر و زدودن این نگاه دانست که از هنر پول در نمی آید :" از قدیم پدر و مادرها فرزندانشان را از این که بدنبال هنر روند منع می کردند و می گفتند هنر نان ندارد و موقعیت خوبی برای هنرمند متصور نبودند اما اکنون در دنیا، هنر یک شغل پولساز است که به جهت معنویت و حال خوب مستتر در آن، اتفاقا نسل نو بسیار بدان گرایش دارند که این برای کشور صاحب فرهنگی مثل ما یک فرصت گرانبها محسوب می شود،زیرا هم می توانیم برای کشور ارزآوری کنیم و هم آموزه ها و ارزش های فرهنگی خود را به دنیا انتقال دهیم. "

منوچهر نیازی؛ آثار تجسمی به جای نفت!

منوچهر نیازی هنرمند پیشکسوت نقاشی معتقد است  که صادرات آثار هنری می تواند روزی جای صادرات نفت را بگیرد؛ او گفت:" در حالی که حراج تهران را رویدادی اقتصادی می بینند من شاکله آن را فرهنگی می دانم، زیرا از این راه قابلیت های هنر ایران در دنیا طنین انداز می شود، اگر این راه درست طی شود و همه کشور بدان توجه کنند روزی خواهد رسید که نیازی به نفت نخواهیم داشت و آثار هنری ارزشمند هنرمندان مان ارزآوری خواهد کرد، کشور فرانسه را ببینید، هیچ چیز به غیر از هنر ندارد و تمام دنیا به خاطر بازدید از موزه ها و آثار هنرمندان به آن جا سفر می کنند. لذا معتقدم افرادی که در حراج تهران کار می خرند، هم به آتیه ایران می اندیشند، هم از هنرمندان کشور خود حمایت می کنند و هم سرمایه گذاری کرده اند. »

این نقاش پیشکسوت حراج تهران را علاوه بر این که موجب دلگرمی هنرمندان پیشکسوت خواند، برپایی آن را حرکتی برای آینده جوانان تازه فارغ التحصیل شده از دانشگاه ها دانست و اضافه کرد:«در زمان ما و قبل از انقلاب تنها سه دانشکده هنر وجود داشت اما اکنون حدود 30 دانشگاه هنر داریم و دانشجویان  زیادی مشغول تحصیل در این دانشگاه ها هستند، این هنرمندان جوان کم کم باید جای ما را بگیرند ، برپایی حراج تهران باعث دلگرمی و تشویق آن ها شده تا حرکت رو به جلو داشته باشند. ما در ایران صد ها پیکاسو، سالوادور دالی و ماتیس داریم، تنها باید این استعداد ها مانند غنچه گل باز و شکوفا شوند. هنرمندان را باید درک کرد و به هنرشان ارج نهاد، من به یاد دارم که سهراب سپهری  گاهی به آتلیه من می آمد ، او مرد نازنین و هنرمند بزرگی بود اما در آن زمان زندگی راحتی نداشت. همچنین اگر تاریخ هنر را ورق بزنیم می بینیم که نقاش معروف هلندی ونسان ونگوگ گوش خود را بریده،  او دیوانه نبود، کسی او را درک نمی کرد و در طول زمان زندگی اش یک کار هم نفروخت اما اکنون در حراجی ها اثرش 400 میلیون دلار به فروش می رسد. به نظرم هر هنرمند را باید در زمان خودش درک کرد و نباید هنر را دست کم گرفت، تمام زندگی ما را نقاشی تشکیل می دهد، هر چیز که در اختیار داریم و ساختمان و خانه ای که در آن زندگی می کنیم نیز در اثر رونق بازار هنر بوجود آمده است. »

نیازی گفت بازار بین المللی هنر در حال رصد حراج تهران است، بازتاب خبر آن در روزنامه های معتبر دنیا این مهم را تایید می کند لذا باید با حمایت از این رویداد و پذیرش این واقعیت که آنها هزینه های هنگفتی مانند چهار روز برگزاری نمایشگاهی استاندارد در هتل، کاتالوگ نفیس، یک سال کار و کلی پرسنل دارند زمینه رشد آن را فراهم کرد. "

 جلیل رسولی؛ لزوم ایجاد تناسب بین قیمت و ارزش آثار

جلیل رسولی، هنرمند صاحب سبک خط نقاشی است که تابلوی اکریلیک و رنگ‌روغن روی بوم او با نام "درخت دوستی" به مبلغ 240 میلیون تومان در پنجمین دوره حراج تهران به فروش رسید. رسولی برگزاری این حراج هنری را در مجموع مثبت ارزیابی کرده و می‌گوید: هنرمندانی که سالها زحمت کشیده و اثر آنها عیاری پیدا کرده است در این حراج دیده می‌شوند و از نظر مادی هم هنر و هنرمند تقویت می‌شوند، بنابراین این اقدام در رشد و تعالی هنر قابل توجه است.

رسولی ادامه داد: اصلا نمی‌توان گفت که هنرمندان از این حراج نفعی نمی‌برند. کسانی که مستقیما اثر خود را شرکت داده‌اند، پس از کسر مبالغ مشخص، باقی مبلغ را دریافت می‌کنند. اگر هم اثر یک هنرمند توسط شخص دیگری به حراجی برده شود، با وجود اینکه هنرمند به طور مستقیم سهمی از فروش آن نمی‌برد، ولی افزایش قیمت‌ها روی فروش کارهای بعدی او اثر دارد.

او با بیان اینکه در همه حراجی‌های دنیا فروش اثر هنرمند روی قیمت کارهای آینده او تاثیر دارد افزود: با وجود این باید مراقب بود که تناسبی در این کار وجود داشته باشد و افزایش قیمت‌ها اصولی باشد. در این دوره حراج تهران آثار هنرمندان پرسابقه با بیش از 50 سال سابقه به نمایش درآمد، اما در نهایت آنچه قیمت آثار را بالا می‌برد ارتباط برقرار کردن مردم با آن اثر یا علاقه آنها به آن هنرمند است، که در نهایت از جهت مادی و معنوی مفید است.

کیخسرو خروش؛ تشویق هنرمند

کیخسرو خروش، که نقاشی منظره‌ای از او به مبلغ 95  میلیون تومان در حراج تهران فروخته شد در مورد این اثر گفت: این تابلو را 35 سال پیش به یک مجموعه‌دار فروختم و حالا بار دیگر در حراج تهران فروخته شد. به نظر من برگزاری این حراج می‌تواند بر جامعه هنری تاثیرگزار باشد، اما موضوعی جدا از فعالیت‌های هنری یک هنرمند است. هنرمند به قصد حراج کار نمی‌کند بلکه برای رضایت خود و مخاطبش کار می‌کند.

خروش ادامه داد: مسلما فروش رفتن  کار هنرمند تشویق بزرگی برای اوست و از این نظر برگزاری حراج تهران به نفع هنرمند است. سالهای گذشته فروش اثر هنری در ایران مرسوم نبود و همه باور داشتند که هنرمندان به نان شب محتاج هستند، ولی حالا شرایط فرق کرده است و هنر خواهان بیشتری پیدا کرده که متوجه ارزش آثار هنری شده‌اند و در حراجی شرکت می‌کنند تا کار بخرند.

علی اکبر صادقی؛ رونق هنر

علی‌اکبر صادقی که با تابلوی پنج‌لته‌ای به نام شکار حیوانات در حراج تهران شرکت داشت و اثر او به مبلغ  450 میلیون تومان به فروش رسید، با بیان اینکه حراج تهران تاثیر فوق‌العاده‌ای داشته است گفت: از اولین دوره حراج تا به حال شاهد تفاوت‌های زیادی هستیم و قیمت آثار خیلی بالاتر رفته است، هرچند که در مقیاس جهانی هنوز ارزش مالی آثار ما بسیار پایین‌تر از آن چیزی است که در حراج‌های خارجی شاهد هستیم. البته من تا به حال در هیچ حراجی خارجی شرکت نکرده‌ام، اما در حراج تهران به خاطر ایرانی بودن آن شرکت می‌کنم.

صادقی ادامه داد: در این چند سال مردم استقبال خوبی از حراج تهران کردند و آثار هنری که توسط مجموعه‌دارها خریداری می‌شود ثروتی است که در این کشور باقی می‌ماند. بدون شک این حراج باعث شد که افراد ثروتمند علاقه پیدا کنند آثار هنری ایران را جمع‌آوری کنند و علاوه بر سرمایه‌گزاری در زمین و خانه و... به آثار هنری هم توجه کنند. علاوه بر این نمایشگاه‌های بسیار خوبی در گالری‌ها برگزار می‌شود که افراد طبقه متوسط می‌توانند آثار هنری خوبی را با قیمت مناسب از آنها خریداری کنند.

این هنرمند نقاش افزود: در سالهای گذشته بسیاری از هنرمندان ما حتی پول خرید رنگ نداشتند اما حالا به خاطر رواج یافتن خرید آثار هنری می‌توانند زندگی راحتی داشته باشند. در این حراج هم شاهد هستیم که مردم آثاری را که دوست دارند می‌خرند و به این ترتیب باعث رونق هنر می‌شوند. امضای هر هنرمندی پس از معروف شدن خریدار پیدا می‌کند. من خوشحالم که فروش آثار هنرمندان باعث بهبود شرایط زندگی آنها شده و امیدورام جوانان با استعداد هم بتوانند در دوره‌های بعدی شرایط خوبی داشته باشند.

صادقی ادامه داد: کسی که واقعا هنرمند باشد شرایط حراجی‌ها تاثیر زیادی بر کار او نمی‌گذارد. بسیاری از هنرمندان در شرایط مختلف می‌توانستند کار هنری خود را طوری انجام بدهند که پول خوبی به دست آورند اما آنها تصمیم گرفتند اصالت خود را حفظ کنند و فقط کار هنری انجام دهند. یک هنرمند باید فقط ایده‌های خودش را به تصویر بکشد و فقط برای هنر کار کند، در نهایت ممکن است این کار مورد پسند دیگران قرار بگیرد یا نگیرد.

پنجمین حراج تهران هفتم خرداد 1395 در هتل پارسیان آزادی برگزار شد.

 

گزارش: آرزو جعفریان