گزارشی از جلسه نقد و بررسی مستند «یمینی‌شریف؛ نغمه‌سرای کودکان» در سالن سینماحقیقت
دیباچه :
گزارشی از جلسه نقد و بررسی مستند «یمینی‌شریف؛ نغمه‌سرای کودکان» در سالن سینماحقیقت
هشتمین برنامه از دوره‌ی جدید کانون فیلم «سینماحقیقت» که شب گذشته (یکشنبه شانزدهم خرداد) در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد، به نمایش و نقد و بررسی مستند «یمینی‌شریف؛ نغمه‌سرای کودکان» اختصاص داشت.
به گزارش دیباچه به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، در ابتدای جلسه‌ی نقد و بررسی، ناصر صفاریان، مسئول جلسه‌های نمایش فیلم از تلاش برای نمایش مستندهای جذاب در طول ماه مبارک رمضان سخن گفت و افزود: «قصد داریم برخلاف روند سال‌های گذشته، در ماه رمضان فیلم‌هایی را به نمایش بگذاریم که از قابلیت جذب تماشاگران بیش‌تری برخوردار باشد و بتواند مخاطبان این نوع سینما را ترغیب کند تا گرمای تابستان را نادیده گرفته و برای تماشای این فیلم‌ها از خانه بیرون بیایند.»
وی سپس با اشاره به گسترش چشم‌گیر برخی شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، از برخی کاربران این شبکه‌ها انتقاد کرد و گفت: «متاسفانه گاهی دیده شده اشتراک بدون اجازه‌ی تصویر برخی تئاترها، فیلم‌ها و مستندهای به نمایش درآمده باعث بروز مشکلاتی شده که بیش از همه ریشه در نحوه نادرست استفاده‌ی افراد از این شبکه‌های اجتماعی دارد.»
صفاریان افزود: «برخی کاربران این‌گونه شبکه‌ها به اشتباه فکر می‌کنند اجازه دارند از هر پدیده فرهنگی فیلم و عکس تهیه کنند و آن‌ها را در شبکه مورد علاقه خود به اشتراک بگذارند؛ در حالی که این شکل استفاده از محصولات فرهنگی، غیرقانونی و مستلزم دریافت اجازه حقوقی از صاحب یا صاحبان آثار است.»
در ادامه‌ی جلسه، هومن ظریف، کارگردان این مستند که در فیلم خود به زندگی، آثار و جایگاه عباس یمینی شریف در ادبیات کودک پرداخته، فیلم خود را محصول جست‌وجو در تاریخچه و نحوه آموزش و پرورش کشور دانست که به تعبیر او از چشم بسیاری از مردم ایران نادیده مانده است. وی سپس با اشاره به مشکلات اجرایی برخی از فیلم‌های قبلی خود گفت: «مهم‌ترین درسی که از ساخت آن فیلم‌ها آموختم این بود که رعایت کردن چیزهایی که به عنوان یک بیننده می‌توان از آن‌ها ایراد گرفت بسیار دشوار و سخت است. به همین دلیل گاهی که فیلم‌های قبلی‌ام را می‌بینم، با خودم می‌گویم چه اعتماد به نفس عجیبی داشته‌ام!»
صحبت‌های دکتر امید روحانی بخش دیگری از جلسه‌ی شب گذشته بود. وی ابتدا با اشاره به گرایش‌های موجود در ساخت فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای گفت: «اقبال بزرگ هومن ظریف در ساخت این فیلم، دستیابی او به آرشیو بسیار درخشانی بوده که از دل آن مستندی برای شناساندن شخصیتی با ویژگی‌های عباس یمینی‌شریف بیرون آمده است.»
دکتر روحانی افزود: «خانواده و اعضای بنیاد یمینی‌شریف که در گردآوری این مواد آرشیوی مشارکت داشته‌اند، خدمت بزرگی به مردم ایران کرده‌اند و این اصلاً امتیاز کم و کوچک و بی‌اهمیتی نیست.»
وی برگ برنده‌ی این مستند را دسترسی سازنده‌ی آن به مواد آرشیوی مکتوب و تصویری دانست و گفت: «کارگردان با استفاده از این مواد خام، موفق شده ضرب گفت‌وگوهای عمدتاً ملال‌آور و خسته‌کننده‌ای که معمولاً در این نوع فیلم‌ها به کار گرفته می‌شود را بگیرد. آرشیو گسترده‌ای که از فیلم‌ها و عکس‌های زنده‌یاد عباس یمینی‌شریف در اختیار سازنده‌ی فیلم قرار داشته باعث شده یک مجموعهی جذاب و تاریخی، پیش چشم تماشاگر جان بگیرد و کاری کند تا مخاطب فیلم، مدت زمان تقریباً هفتاد دقیقه‌ای فیلم را به راحتی تحمل کند.»
روحانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، پرداختن فیلمساز به برخی موضوع‌های جنبی، از جمله سیر تطور و تکمیل ترانه‌های کودکانه را از دیگر امتیازهای مستند مورد بحث برشمرد و گفت: «ساخته شدن این مستند باعث شد مجموعهی فرهنگی عظیمی که سال‌ها زیر غبار فراموشی قرار گرفته بود، مورد بازخوانی مجدد قرار گرفته و در دسترس محققان، علاقه‌مندان و نسل جوان امروز قرار بگیرد که در باره‌ی این نوع افراد اطلاعات خوب و کاملی ندارند.»
وی مستند «نغمه‌سرای کودکان» را یک مجموعهی نسبتاً جذاب، شامل اطلاعات بسیار مفید در باره‌ی شخصیت عباس یمینی‌شریف دانست و افزود: «این فیلم، بخشی از وظیفه‌ی ذاتی سینمای مستند (شامل ارائه‌ی اطلاعات عمومی و تصویری) را برعهده گرفته و به نوعی موفق شده یک ویکی‌پدیای تصویری باشد.»
دکتر روحانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: «این فیلم مستند، سندی برای خود ما و البته آیندگانی است که شاید بخواهند در باره‌ی عباس یمینی‌شریف بیش‌تر بدانند. به همین دلیل انتظار بیش‌تر و دیگری از آن نباید داشت.»
این منتقد سینما، مستند به نمایش درآمده را یک اثر استاندارد دانست و افزود: «این فیلم در باره‌ی تلاش‌های مرد شریفی است که آموزش و پرورش کشور ما بی‌شک مدیون زحمات و فعالیت‌های خستگی‌ناپذیر اوست؛ و خوش‌بختانه این دیدگاه نیز در فیلم، خیلی خوب و کامل و دقیق به نمایش گذاشته شده است.»
توضیحات هومن ظریف درباره‌ی فیلم خود، بخش دیگری از جلسه‌ی نقد و بررسی مستند مورد بحث بود. این مستندساز در پاسخ به انتقاد منتقد مهمان جلسه، مبنی بر کم‌توجهی فیلم به منازعات فرهنگی رایج میان نویسندگان دهه‌ی چهل خورشیدی گفت: «این ایراد وارد است چون من بعد از ساخت فیلم موفق شدم نسبت به شخصیت عباس یمینی‌شریف شناخت پیدا کنم.» وی در ادامه از عدم نمایش فیلم خود از تلویزیون اظهار گله کرد.
صحبت‌های دکتر امید روحانی، پایان‌بخش جلسه‌ی شب گذشته بود. وی عدم تلاش برای توزیع صحیح و گسترده‌ی آثار مستند و داستانی را یکی از مشکلات اساسی سازمان‌های مرتبط با فیلمسازی دانست و گفت: «نکته این‌جاست که ما بعد از سال‌ها تلاش و تجربه در این زمینه هنوز نتوانسته‌ایم از کالای فرهنگی یک کالای اقتصادی بسازیم و آن را در عرصه‌ی جهانی، حتی به‌صورت محدود عرضه کنیم.»
وی ضمن اشاره به علاقه‌ی برخی مراکز فرهنگی خارج از کشور به خرید و آرشیو مستندهای ایرانی، نمایش‌های محدود این‌گونه فیلم‌ها در محافل فرهنگی را عامل اصلی کم‌توجهی به قابلیت‌های سینمای مستند دانست و افزود: «تا زمانی که کالاهای فرهنگی به کالاهای اقتصادی تبدیل نشوند، پیدا کردن فیلم‌های مورد علاقه‌ی علاقه‌مندان، وضعیت مناسب و خوبی پیدا نخواهد کرد؛ نه در ایران و نه در هیچ‌کدام از شهرهای بزرگ جهان.»
