فاطمه شعبانی : ویروس کرونا، مهمان ناخوانده ای که این روزها در خیلی از کشورها مهمان خانه ها شده است. همه جا صحبت از این مهمان ناخوانده و عوارض و اتفاقات بعد از آمدنش است. حرف زدن از کرونا نقل همه خانه ها وخانواده هاست. کرونا به جز عوارض جسمی، عوارض روحی و روانی برای افراد خصوصا کودکان دارد. هرچند گفته می شود که کرونا کودکان را درگیر خودش نمی کند اما ممکن است اخبار کرونا روح و روان کودکان را به هم بریزد. با دکتر« مونا فلسفی» دکتری روانشناسی سلامت و درمانگرکودک و نوجوان این موضوع را بررسی کرده ایم.
استرس
دکتر« مونا فلسفی» با اشاره به اینکه اضطراب به علت عدم‌پیش بینی آینده و در شرایط مبهم ایجاد می شود و استرس واکنشی نسبت به فشارهای محیطی و ناتوانی در برابر رفع آنهاست می گوید:« کودکان در سنین کم قادر به تجزیه و تحلیل اخبار نیستند و حتی ممکن است با حجمی از سوال ها از والدین، عملا والدین آنها را دعوت به سکوت می کنند و با گفتن اینکه نگران نباش کودک به حال خود رها می شود اما آن استرس مداوم به مرور منجر به اضطراب می شود و رفتار کودک را متاثر می کند.»
این روانشناس اینطور ادامه می دهد:« ویروس کرونا کودکان را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و امکان اینکه افراد خردسال به این ویروس مبتلا شوند بسیار کم است اما ترس کودکان از ابتلای خود و یا اعضای خانواده به ویروس کرونا خطرناک‌تر از ابتلای به خود ویروس است؛ وقتی والدین نمیتوانند اضطراب خود را کنترل کنند، فرزندانشان نیز تحت تأثیر اضطراب قرار می‌گیرند. علائم اضطراب در کودکان متفاوت است،برخی از کودکان در چنین شرایطی که همه از کرونا می‌گویند، ممکن است مبتلا به اختلال اضطراب جدایی شوند یعنی وابستگی بیش از اندازه به والدین پیدا کنند، ترس از دست دادن والدین را داشته باشند و دلواپسی بیش از اندازه نسبت به والدین دارند. در برخی از کودکان، اضطراب به شکل عصبانیت و آشفتگی بروز پیدا می‌کند و برخی از کودکان علائم شب ادراری نیز دارند، برخی دیگر علایم را به صورت دل درد،سردرد و ناخن جویدن بروز میدهند.»
ترس بچه ها
دکتر فلسفی در ادامه می گوید:« علت چسبندگی کودکان به والدین اضطراب مرگ است،کودک فکر می کند اگر در کنار والدین نباشد ممکن است برای خودش یا والدینش‌اتفاقی بیفتد. برخی از کودکان مبتلا به وسواس فکری می‌شوند: این کودکان دائم با خود فکر می‌کنند که ممکن است به بیماری کرونا مبتلا شوند، به همین دلیل دائم نوشخوار فکری می‌کنند. برخی دچار تفکر جادویی می شوند مثلا اگر به اینجا دست بزنم والدینم می میرند. برخی از کودکان دچار خودبیمارانگاری می‌شوند، دائم ترس دارند که به هر چیزی دست بزنند و اعمال افراطی برای پاکسازی محیط انجام میدهند و گاهی علایم جسمانی مثل تنگی نفس دارند که میتواند ناشی از اضطراب باشد.»
توجه به کودکان
این روانشناس در پاسخ این سوال که ما به عنوان والد چکار کنیم تا استرس کودکان را کاهش بدهیم؟میگوید:«به واکنش‌های کودکتان به گونه‌ای حامیانه پاسخ دهید، به نگرانی‌های‌شان گوش دهید و تا می‌توانید عشق و توجه بیشتری نثارشان کنید.کودکان در شرایط سخت به عشق و توجه بزرگترها نیاز دارند. بنابراین تا می‌توانید به آنها توجه کنید و برایشان وقت بگذارید. به خاطر بسپارید که به حرف‌های کودکتان گوش کنید، با مهربانی با آنها صحبت کنید و به آنها اطمینان خاطر دهید. حتی‌المقدور فرصت بازی کردن با کودکان و آرامش آنها را فراهم کنید. خانواده‌ها بویژه والدین باید آگاهی کامل داشته تا زمینه ایجاد اضطراب و استرس ناشی از این بیماری را بین کودکان فراهم نکنند. ترس و اضطراب در کودکان باعث می شود که سیستم ایمنی بدن تضعیف و تاثیر نامناسبی بر روی بدن بگذارد.»
راست بگوییم
این روانشناس کودک تاکید می کند:«تا جایی که می شود کودکان از والدین‌دور نباشند و جلوی کودکان دائما از اخبار بد صحبت نشود. کودکان را دائما در معرض اخبار تلویزیون و فضای مجازی قرار ندهید. با کودکان کتاب بخوانید ، ورزش و بازی کنید،آلبومهای خانوادگی را با هم نگاه کنید و در مجموع مدت زمان بیشتری را در کنار کودکان خود بگذرانید. از طریق قصه،بازی و عروسک گردانی هیجانات منفی کودک خود را تخلیه کنید. به آنها اجازه بیان افکار و احساسات را بدهید و افکار منفی را به سمت افکار کارآمد و درست هدایت کنید.»
دکتر فلسفی اذعان می کند:« هرگز به کودکان دروغ نگویید و داستانهای عجیب و غریب نگویید زیرا کودکان باهوشند و بیشتر دچار اضطراب می شوند و جو حاکم را حس‌می کنند. فقط همه چیز را نگویید. اگر کودک ما آن‌قدر بزرگ شده است که شروع به پرسیدن در مورد بیماری کند، واقعیت‌های بیماری کرونا را با کلمات و مفهومی که برای سن کودک قابل درک باشد برایش توضیح دهیم. اطلاعات واضحی درباره راه‌های کاهش خطر ابتلا به بیماری و پیشگیری از آن به او بدهیم تا از خودش بیشتر مراقبت کند و هشیارتر باشد. اگر به هر دلیلی مجبور به جدایی از کودک هستیم، مرتب با او، مثلاً از طریق تلفن، در تماس باشیم. تا جای ممکن کمتر در حضور کودک به تکرار اخبار گوش دهیم. کمتر با تلفن و موبایلمان در مورد بیماری کرونا صحبت کنیم.به کودکمان بگوییم کرونا هم عین سرماخوردگیست،یک‌ویروس است و نیاز به مراقبت داردتوضیحات باید متناسب با شرایط روحی و سن‌کودک‌باشد. مراقبت و رعایت بهداشت را به او آموزش دهیم.به او اطمینان خاطر دهیم که کرونا در شرایط و بیماریهای خاص کشنده است و آسیبی به او و خانواده اش وارد نیست اما رعایت بهداشت به ما کمک می کند همنوعان‌خود را آلوده نکنیم.»
آقای بتمن و بچه رئیس
این روانشناس کودک با تاکید به اینکه برای کودکان بیماری کرونا را فاجعه آمیز و غیر قابل کنترل عنوان نکنید به صورت غیرمستقیم به کودکان رعایت نکات بهداشتی را آموزش دهید به چند نکته کاربردی اشاره می کند:« در کودکان با سن پایین تر دست شستن را با بازی همراه کنید مثل آب بازی و مسابقه دادن تا بار منفی ماجرا را کم کند. از قصه گویی خلاق استفاده کنید،خیلی از کودکان احساسات منفی خود را به صورت داستان و در غالب شخصیت های داستانی بروز می دهند. استفاده از سوم شخص در داستانها و شخصیت های کارتونی کمک کننده است. بازی،قصه و نقاشی مکانیزم های دفاعی کودکان‌هستند. داشتن محیط شاد و به دور از تنش در خانه کمک کننده است. رنگ بازی،فرفره تنفس،تکنیک آقای سمج یا غول وسواسی و مبارزه با آن در شکست دادن وسواس و‌اضطراب ناشی از بیماری موثر است. گاهی با تمثیلات مثل این که به جنگ بیماری برویم با کمک آقای بچه رییس یا بتمن یا شخصیت های کارتونی قوی می توان راهکارهای بهداشتی را آموزش داد. مثلا بتمن بشویم ودستهایمان را بشوییم تا آقای کرونا رو شکست بدهیم، من و تو و بتمن توی یک تیم هستیم و زورمان بیشتر از این آقای کروناست. اینطوری هم اضطراب بچه ها را کاهش می دهیم و هم به بسیاری از سوالهای او را پاسخ داده ایم.»
خيلي خيلي ممنون هستم از خانم دكتر مونا فلسفي كه هميشه كاملا ماهرانه و به زبان ساده به والدين كمك مي كنند تا كودكان روند رش رو بهتر وبا اضطراب كمتر طي كنند 
