تلاطم بازار کاغذ به کاغذهای بالکی هم رسید
به گفته وی که موزع انحصاری این نوع کاغذها در ایران است، پرداخت ارز کاغذ کتاب بالکی نه با نرخ ۳۸۰۰۰ ریالی وعده داده شده و نه حتی با نرخ ۴۲۰۰۰ ریالی از طرف بانک مرکزی انجام نمی‌شود و این امر سبب قفل شدن صدها تن از محوله‌های این کاغذ در گمرکات و ایجاد بازار سیاه توسط عرضه‌کنندگان غیرمعتبر شده است.
با توجه به اینکه کاغذ و مقوا، از اقلام اساسی مورد استفاده در تولید کالاهای فرهنگی از قبیل کتاب و روزنامه است، به نظر می‌رسد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دست کم به عنوان یکی از وزارتخانه‌هایی که برای جلوگیری از بروز مشکلات و بحران در این حوزه، مسئولیت‌هایی دارد، می‌بایست با عزم جدی‌تری به میدان ورود کند. هر چند نباید سهمی که سایر وزارتخانه‌ها از قبیل صنعت، معدن و تجارت و اقتصاد و امور دارایی و همچنین بانک مرکزی می‌بایست در مهار این بحران‌ها ایفا کنند، نادیده گرفت.
آیا کاغذ واقعاً در ردیف کالاهای اساسی است!؟
اواخر فروردین ماه امسال، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از قرار گرفتن کاغذ در فهرست کالاهای اساسی چون مواد غذایی و دارویی، با موافقت هیئت دولت خبر داد و عنوان کرد که این کالا هم از این پس، از تفاوت ارزی که دولت تامین می‌کند، برخوردار خواهد بود.
چند روز بعد اما یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی که عضو کمیته کنترل بحران کاغذ در مجلس هم هست، از آنچه عدم تحقق وعده وزیر فرهنگ خواند، انتقاد کرد و گفت: متاسفانه طبق گزارش رئیس سازمان برنامه و بودجه در خصوص کالاهای اساسی، کاغذ جزء لیست کالاهای اساسی قرار نمی‌گیرد و اشاره‌ای به کاغذ نشده است و این ایراد و انتقاد جدی به مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد است چراکه نتوانست از حقوق مولفین و ناشران و اهالی مطبوعات صیانت کند!؟
۱.۵ ماه از اعلام قرار گرفتن کاغذ در فهرست کالاهای اساسی می‌گذرد اما واردکنندگان از عدم تحقق آن خبر می‌دهند
به گفته این نماینده مجلس، در صورت قرار گرفتن کاغذ در لیست کالاهای اساسی، مابه التفاوت ۳ هزار میلیارد تومانی که بین نرخ قدیمی ۳ هزار و ۷۰۰ تومانی و ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی وجود دارد، برای کمک به آن تعلق می‌گرفت.
اما چهارشنبه هفته گذشته، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باز هم در حیات دولت به خاطر مشکلاتی که برای تامین ارز مورد نیاز کاغذ به وجود آمده است، مورد پرسش خبرنگاران قرار گرفت که با این وجود، صالحی این مسئله را رد کرد و گفت: در حال حاضر ما با همان قیمت ٤٢٠٠ تومان مصوب، کاغذها را خریداری می‌کنیم؛ در واقع ما برای تامین ارز خرید کاغذ مشکلی نداریم، اما در توزیع آن مشکلاتی وجود دارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین از توزیع کنندگان خواست «با دقت بیشتری در رابطه با توزیع کاغذ برخورد کنند» و هشدار داد که سازمان تعزیرات حکومتی نسبت به نابسامانی‌هایی که در زمینه توزیع کاغذ وجود دارد، برخورد لازم را انجام خواهد داد».
وزرای مسئول در حوزه کاغذ در نوبت احضار به مجلس
همزمان، یک عضو دیگر کمیته کنترل بحران کاغذ مجلس شورای اسلامی هشدار داد که چنانچه محموله‌های کاغذ در گمرک بماند، وزرای مسئول به مجلس احضار می‌شوند. محمدعلی وکیلی ضمن بیان اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول پیگیری و ساماندهی بازار کاغذ است، در عین حال تاکید کرد: برای حل مشکلات این حوزه باید وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی، اقتصاد و صنعت معدن تجارت آخرین اتفاقات و مسائل موجود در این حوزه را گزارش دهند تا وضعیت مشخص شود.
عضو کمیته کنترل بحران کاغذ مجلس نسبت به احضار وزرای «کاغذ» ی به مجلس هشدار می‌دهد
نماینده مردم تهران، ری شمیرانات، اسلامشهر و پردیس و عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به خبرهایی مبنی بر اینکه وزارت فرهنگ تمایلی به مدیریت بازار کاغذ ندارد، اظهار کرد: وزارت فرهنگ مسئول پیگیری و ساماندهی بازار کاغذ است از آنجا که وزارت فرهنگ مسئول نشر کتاب و مطبوعات است نمی‌تواند از انجام وظیفه خود سرباز زند. هرگونه مشکلی در حوزه کاغذ متوجه وزارت فرهنگ است؛ این وزارتخانه باید پیگیری‌های لازم را انجام دهد و وزارت اقتصاد و صنعت نیز منابع موردنیاز برای تامین کاغذ را فراهم کنند.
وزارت ارشاد: رسیدن قیمت هر بند کاغذ به ۱۲۲ هزار تومان منطقی نیست
همایون امیرزاده مسئول کارگروه کاغذ وزارت ارشاد درباره علت بحران اخیر به وجود آمده در بازار کاغذ، به خبرنگار مهرمی‌گوید: اگرچه ممکن است کاغذ هم مانند بسیاری دیگر از کالاها تحت تاثیر تکانه‌های ارزی قرار گرفته باشد، از نظر ما افزایش اخیر قیمت کاغذ با این حجم و جهش، اصلاً منطقی نیست.
وی با اشاره به فعالیت‌های کارگروه کشوری کاغذ که متشکل از نمایندگانی از سه وزارتخانه ارشاد، صنعت، معدن و تجارت، اقتصاد و امور دارایی و همچین فعالان تشکل‌ها و اتحادیه‌های مرتبط با کاغذ است و در وزارت صنعت، معدن و تجارت شکل گرفته است و اقداماتی که طی ماه‌های قبل برای مهار بحران کاغذ انجام شد از جمله عدم افزایش تعرفه ورودی کاغذ، تخصیص ارز مبادله‌ای برای واردات آن، افزود: البته بعد از آن، کارگروه، جلسه دیگری برای تثبیت قیمت کاغذ نداشته است.
موافقت با درخواست جلسه فوق‌العاده کارگروه کشوری کاغذ
این مقام مسئول در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه این وزارتخانه تنها یکی از متولیان حوزه کاغذ است ضمن اینکه بخش اندکی از کاغذ و مقوای موجود در بازار در حوزه‌های زیرمجموعه این وزارتخانه (نشر کتاب و مطبوعات) مصرف و عرضه می‌شود، گفت: اگر مداخلات به موقع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیگیری و تعقیب موضوع کاغذ از ستاد تنظیم بازار و وزارت صنعت، معدن و تجارت، و بانک مرکزی، نبود، شرایط فعلی کاغذ، شرایط بسیارنگران‌کننده‌تری بود.
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد اضافه کرد: اینکه امروز قیمت هر بند از یک نوع کاغذ در بازار ۱۲۲ هزار تومان عنوان می‌شود، حل این مشکل تلاش ارگان‌های نظارتی مانند سازمان تعزیرات، تلاش سازمان‌های حمایتی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین کارگروه کاغذ را اقتضا می‌کند که ما به عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی روز گذشته درخواست تشکیل جلسه فوری کارگروه کشوری کاغذ را دادیم و با موافقت تمامی دستگاه‌ها و نهادهای عضو، این جلسه فوق‌العاده به زودی تشکیل خواهد شد.
وعده بانک مرکزی برای تخصیص ارز مبادله‌ای به کاغذ محقق نشد!
امیرزاده اطمینان داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همانند گذشته، نهایت تلاش خود را انجام خواهد داد تا با توجه به سیاست‌های رسمی اعلام شده، ارز مبادله‌ای برای واردات کاغذ یعنی دلارِ ۴۲۰۰ تومانی تخصیص پیدا کند و این ارز هم به کاغذ چاپ و تحریر و هم به کاغذ بالک داده شود؛ در مکاتباتی که واردکنندگان این کاغذها با ما داشتند، متاسفانه شاهد مشکلاتی در تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی به این کاغذها بودیم که باید برطرف شود.
مسئول کارگروه کاغذ وزارت ارشاد گفت: کمترین انتظار کاربران حوزه فرهنگ این است که در شرایط فعلی با اقدام به موقعِ کارگروه کاغذ و متولیات زیربط، این کارگروه همانند گذشته که با اقدامات به موقع، مانع از ایجاد اخلال در بازار شد، در این مورد هم گام‌های اساسی برداشته شود چرا که واقعیت این است که در مرحله قبل، آنچه که موجب ثبات در بازار کاغذ شد، هماهنگی بین تمامی نهادهای عضو کارگروه کاغذ و همچنین ارگان‌های نظارتی و حمایتی از بازار کاغذ بود.
رها کردن بازار کاغذ با توجه به بنیه پائین اقتصادی نشر و مطبوعات، به صلاح نیست
این مقام مسئول در وزارت ارشاد ضمن تاکید بر لزوم تقویت زیرساخت‌های تولید کاغذ در کشور، کاغذ را در ایران واردات محور دانست و یادآور شد: ظرفیت رسمی و حتی اسمیِ تولید داخلی کاغذ، جوابگوی نیاز به این محصول نیست و طبیعتاً ستاد تنظیم بازار و کارگروه کاغذ کشور باید با دیدبانی و رصد روزانه این وضعیت، ثبات را به بازار کاغذ برگردانند چرا که با توجه به توان کم اقتصادی حوزه نشر و مطبوعات، رها کردن بازار کاغذ، به صلاح نیست.
امیرزاده در پاسخ به این سوال که آیا نباید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به خاطر تعداد زیاد کاربران خود که به طور مستقیم با بازار کاغذ مرتبط هستند، به صورتی جدی‌تر به این موضوع ورود کند و حتی در صورت کم‌کاری سایر وزارتخانه‌ها و نهادهای مسئول، مسئولیت مستقیم این حوزه را بر عهده بگیرد؟، گفت: روشن است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی کاغذ کشور نیست بلکه به واسطه کاربران خود که عموماً ناشران و رسانه‌ها هستند، تلاش می‌کند با استفاده از ظرفیت‌های خود، وضعیت را به سمت ثبات و آرامش پیش ببرد.
تنها ۱۴۰ هزار تُن از کاغذهای وارداتی در حوزه فرهنگ عرضه و مصرف می‌شود
وی معتقد است: از مجموع انبوه واردات کاغذ به کشور، قریب به ۱۲۰ تا ۱۴۰ هزار تن آن در حوزه فرهنگ عرضه و مصرف می‌شود؛ و انبوهی از کتاب‌ها هم از جمله شامل کتاب‌های درسی و دانشگاهی، متولیان خاص خود را دارد و می‌بایست آنها هم پاسخگوی اقدامات خود باشند. انتظار ما از همه از جمله مجلس شورای اسلامی و کمیسیون فرهنگی مجلس، این است که همانگونه که تاکنون همراهی‌های خوبی برای تثبیت قیمت کاغذ داشته‌اند، باز هم با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مهار این بحران‌ها همکاری کنند.
مسئول کارگروه کاغذ وزارت ارشاد درباره تاثیر اتفاقات به وجود آمده در رابطه با برجام بر کاهش واردات کاغذ و در نتیجه افزایش قیمت این کالا در بازار، گفت: نوسانات در قیمت کاغذ و همچنین بازار عرضه و تقاضای این کالا هم مانند سایر اقلام وارداتی، متاثر از مسائلی از قبیل تخصیص ارز مورد نیاز برای واردات و نیز حمل و نقل محموله‌ها، است؛ یقیناً ما باید تلاش کنیم که ظرفیت تولید کاغذ را در کشور به سمت خودکفایی ببریم البته در این زمینه مشکلات عدیده‌ای پیش رو داریم و چشم‌انداز ما برای رسیدن به این نقطه، چندان روشن نیست.
برای تقویت تولید کاغذ، خمیر کاغذ می‌خواهیم که آن هم خارجی است!
امیرزاده در توضیح بیشتر این موارد گفت: وقتی برداشت از جنگل‌ها در برنامه ششم توسعه بسیار محدود شده است، ما برای بالا بردن ظرفیت تولید کاغذ در داخل کشور می‌بایست به طریقی بخشی از مواد اولیه مورد نیاز این کارخانه‌ها را تامین کنیم که همان خمیر کاغذ است؛ اما مع‌الاسف خمیر کاغذ هم وارداتی است. حل این مشکل باید در طرح پنج‌ساله کاغذ کشور به صورت جدی مورد بررسی قرار گیرد کما اینکه اخیراً وزارت صنعت، معدن و تجارت طرحی را به دولت تقدیم کرده که جلسه نخست بررسی آن هم تشکیل شد؛ این طرح ناظر بر واردات ضایعات کاغذ است.
وی با اشاره به اینکه این طرح موافقانی در حوزه صنعت و مخالفانی در حوزه محیط زیست دارد، در عین حال به این نکته اشاره کرد که حتی بدون لحاظ کردن این موارد، باید بپذیریم که حتی این طرح هم که هدفش تقویت تولید است، تابع واردات است و در این باره گفت: باید به کیفیت تولید کاغذ در کشور و مدیریت مصرف کاغذ، بیشتر توجه شود؛ قابل قبول نیست که برخی دستگاه‌ها و ارگان‌ها که می‌توانند از کاغذ داخلی استفاده کنند، اولویت‌شان کاغذ خارجی باشد.
