دیباچه: مراسم خاکسپاری جمشید ارجمند (نویسنده و منتقد) امروز در خانه سینما واقع در خیابان وصال و با حضور جمعی از سینماگران، نویسندگان و مترجمان نام‌آشنای کشورمان حوزه ادبیات برگزار شد که اجرای مراسم بر عهده کامران ملکی بود.



نیازی به رودرو شدن با جامعه پزشکی نیست

به گزارش خبرنگار سینمایی دیباچه؛رضا میر کریمی (رییس خانه سینما) در ابتدای مراسم با اشاره به روزهای تلخی که سینما و سینماگران می‌گذرانند، گفت: «برگزاری چنین مراسم‌هایی کمترین کاری است که می‌توانیم در فراق این عزیزان انجام دهیم و جای آنان هرگز پُر نخواهد شد.
متأسفانه در روزهای اخیر شاهد اتفاقاتی درباره پیگیری پرونده پزشکی عباس کیارستمی بودیم. من از همین جا موضع خانه سینما را اعلام می‌کنم که این موضوع چندان فوری نیست و می‌شود با صبر و حوصله آن را پیگیری کرد و نیازی به رودررو قرار دادن جامعه پزشکی و جامعه هنری نیست. در این زمینه هر کار جمعی یا فردی اگر قرار است انجام شود حتما با خانه سینما هماهنگ شود تا به بهانه پیگیری این اتفاق، شاهد اتفاق ناخوشایند دیگری نباشیم.»

خودم را مدیون ارجمند می‌دانم
علی عباسی (تهیه‌کننده قدیمی سینما که آثاری مثل «سوته‌دلان» را در کارنامه دارد) و از دوستان زنده‌یاد ارجمند نیز در سخنانی با اشاره به سابقه آشنایی 56 ساله با جمشید ارجمند، گفت:‌ «زمانی که 17 ساله بودم و در مطبوعات می‌نوشتم، توفیق دوستی با عزیزانی مثل جمشید ارجمند، پرویز دوایی و پرویز نوری را داشتم و آن‌ها با سخاومت مرا در جرگه خود راه دادند. هنوز به سن قانونی نرسیده بودم که با تلاش زیاد اولین برنامه سینمایی تلویزیون به نام «شما و سینما» را راه انداختم و برای کمک به جمشید ارجمند مراجعه کردم و از او یاری خواستم. او نیز که به معنای واقعی اسمش ارجمند بود کمک زیادی به من کرد و من مطالب برنامه را از او می‌گرفتم و اجرا می‌کردم.
اگر «سازمان سینمایی پیام» ایجاد شد، به لطف وجود او بود که در شرایط بد دست مرا گرفت و اگر در این سازمان بزرگان زیادی مثل علی حاتمی، امیر نادری و عباس کیارستمی اولین کارهای‌شان را ساختند از لطف جمشید ارجمند بود و من خودم را مدیون او می‌دانم.»


چرا به کسانی مثل ارجمند و کیارستمی جفا می‌کنیم؟
سپس نوبت جواد طوسی (رئیس انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی) ضمن تسلیت به جامعه منتقدان و اهالی فرهنگ و هنر یه حضار گفت: «ویژگی بارز جمشید ارجمند در عین چند وجهی بودنش، تواضع و فروتنی او بود. فصل مشترک او با عباس کیارستمی هویت‌مندی‌شان بود. کیارستمی علیرغم شهرت جهانی‌اش همواره به ریشه‌هایش تکیه می‌کرد. ارجمند هم با این‌که اولین نسل منتقدان جدی سینما در دهه 40 بود در سرزمین‌اش ماند و خانه کوچکش در دارآباد همواره جایی بود برای عاشقان سینما.
سوال اینجاست که چرا همواره ما مستقیم و غیرمستقیم به کسانی مثل ارجمند و کیارستمی جفا می‌کنیم در حالی که تنهایی دوران کهن‌سالی او می‌توانست اتفاق نیافتد. آیا سیاست‌گذاران فرهنگی ما نمی‌توانستند با توجه به دانش و توانمندی‌های گسترده ارجمند، او را در حوزه‌ای جذب کنند و راهی برای بیرون آمدن از تنهایی او ایجاد کنند؟ بخشی از گوشه‌نشینی این منتقد قدیمی به کم‌کاری ما مربوط می‌شود.»

ما با آثار او در دهه 50 فهمیدیم نقد سینمایی و سیاسی چیست
نوبت به فریدون جیرانی رسید تا پشت تریبون بیاید و بگوید: «عده‌ای از جوانان نسلی که در نهضت ملی شدن صنعت نفت شرکت کرده بود بعد از شکست نهضت تصمیم گرفتند با رفتن به یک مجله سینمایی یعنی «ستاره سینما» این شکست را فراموش کنند. در آن نسل جمشید ارجمند هم بود، گرچه آن زمان نقد سینمایی نمی‌نوشت و فعالیت‌های سیاسی داشت و به خاطر آن‌ها اوایل دهه 40 به زندان هم افتاد.
جمشید ارجمند در «فردوسی» هم نقد می‌نوشت و با آثار او در دهه 50 بود که ما فهمیدیم نقد سینمایی و نقد سیاسی چیست. آثار او به دوره‌ای برمی‌گردد که نمی‌شد حرف سیاسی زد اما او نقدهای سیاسی و اجتماعی تندی می‌نوشت و حرفش را می‌زد. اما چرا خاطرات ما از او به قبل از انقلاب برمی‌گردد و بعد از انقلاب خاطرات زیادی از او نداریم؟!»

یکی از بهترین دوستانم را از دست دادم
لیلی گلستان (نویسنده و مترجم) یکی از دوستان قدیمی جمشید ارجمند با اشاره به دوستی خود با این منتقد فقید که از سال 1348 در مجله «تماشا» شروع شده بود، گفت: «جز خاطرات خوش و صورت مهربان و صفاتی مثل شرافت، نجابت، شعور، هوش و ملایمت و بسیاری صفات نیک دیگر خاطره‌ای از او ندارم و جمع این صفات می‌شود جمشید ارجمند. هیچ‌کس نمی‌تواند جای او را در حوزه نقد ما بگیرد چون او هرگز در رابطه با کسانی که آثار آن‌ها را نقد می‌کرد حب و بغض و مسائل دیگر را در نظر نمی‌گرفت و انسان بسیار شریفی بود.
من یکی از بهترین دوستان خود را از دست دادم و از این بابت متأسفم. همچنین برای جامعه منتقدان که امروز کارشان فقط ایراد گرفتن و فحش دادن به این و آن شده است متأسفم که چنین انسانی را از دست داد.


جایگاه علمی ارجمند فراتر از چیزی است که مردم با آن آشنا هستند
فرزاد رسول‌اف که در نشریات مختلفی با جمشید ارجمند همکاری کرده بود نیز درباره جایگاه علمی جمشید ارجمند گفت: «او از لحاظ علمی در جایگاهی بود که غیر از نشریات سینمایی، سردبیر بسیاری از نشریات معتبر علمی کشور هم بود. او دکترای اقتصاد گردشگری از دانشگاه مارسی را داشت و در ایران نیز در همین زمینه فعالیت کرد و در موسسه اقتصاد کشاورزی نشریه‌ای را پایه‌گذاری کرد که همچنان منتشر می‌شود.
پس از آن چند نشریه علمی و اقتصادی دیگر در حوزه‌های مختلف با همکاری او راه‌اندازی کردیم که همگی با سردبیری او اداره می‌شد و با توجه به تسلط او به مسائل اقتصادی و ادبیات ژورنالیستی این نشریات هر کدام در حوزه خود مایه افتخار بودند. جایگاه علمی او فراتر از چیزی است که مردم با آن آشنا هستند اما فروتنی او اجازه نمی‌داد در این باره تبلیغ کند.»


ارجمند در این سال‌ها از خیلی‌ها جفا دید
دکتر فخری‌زاده (مدیر انتشارات روزنه کار) نیز که با جمشید ارجمند همکاری و آشنایی طولانی داشت درباره او گفت: «ارجمند اثر زیادی در زندگی من و کتاب‌هایی که منتشر کردم، داشت و همیشه در مورد چاپ کتاب‌های مختلف به من تذکراتی می‌داد. زمانی از او خواهش کردم که سرپرستی دایره‌المعارف بزرگ معرفی فیلم را قبول کند و قراردادی هم با او بسته شد اما متأسفانه مشکلات جسمانی اجازه همکاری نداد و خود او پیشنهاد داد تا فرد دیگری جایگزین او شود.
او در این سال‌ها از خیلی‌ها جفا دید و کسانی که در دوران حیاتش باید به ملاقاتش می‌رفتند، نرفتند و حتی کسانی که مدیون او هستند امروز به مراسم بدرقه او هم نیامدند.»


همواره از ارجمند مشورت می‌گرفتیم
سیروس علی‌نژاد (منتقد سینما) نیز در سخنانی با اشاره به این‌که جمشید ارجمند منتقدی کامل بود اما فقط به نقد سینمایی مشهور شده بود، گفت: «هر مجله‌ای که او سردبیری آن را بر عهده داشت به بهترین شکل ممکن منتشر می‌شد و او در زمینه‌های مختلف مقاله، گزارش، نقد، ترجمه و حتی طنزنویسی توانا بود و ما همواره از او مشورت می‌گرفتیم. اگر امروز سندیکای منتقدان و نویسندگان یا طنزنویسان وجود داشت آن‌ها هم باید مراسم‌هایی در بزرگداشت جمشید ارجمند برگزار می‌کردند.»


پس از سخنرانی‌ها که در حیاط ساختمان شماره 2 خانه سینما انجام شد، پیکر جمشید ارجمند به این مکان رسید و با حضور اهالی سینما، منتقدان و اعضای خانواده‌اش، نمازی بر پیکر او خوانده شد و این منتقد فقید به آرامگاه ابدی‌اش در قطعه هنرمندان بدرقه شد.

بهمن فرمان‌آرا، داریوش شایگان، رخشان بنی‌اعتماد، جهانگیر کوثری، حبیب رضایی، ابراهیم مختاری، هوشنگ گلمکانی محمدمهدی عسگرپور، محمد متوسلانی، ناصر عنصری، امیرشهاب رضویان، عزیز ساعتی، مازیار میری، حبیب اسماعیلی، علی دهباشی و... از چهره‌هایی بودند که در مراسم وداع با جمشید ارجمند حاضر بودند.