با این همه در مورد کیفیت و ارزش آثار کُمدی که در سال های اخیر بر پرده سینما ها آمده بسیار بحث شده و بیشتر منتقدان این آثار را فاقد ارزش و بیش از آنکه طنز شبیه باشد به لودگی و هزل بیشتر نزدیک می دانند.

با این همه تاریخ سینمای ایران، به خصوص در سال های بعد از انقلاب شاهد اکران فیلم های با ارزشی در ژانر کُمدی بوده و در این مطلب به پنج فیلم برتر کُمدی ایرانی خواهیم پرداخت.

5-لیلی با من است (1374)

لیلی با من است، به کارگردانی کمال تبریزی و با شرکت پرویز پرستویی یکی از فیلم های کُمدی است که در دهه هفتاد شمسی در سینمای ایران ساخته و مورد توجه قرار گرفت.

این فیلم داستان شخصی به نام صادق مشکینی (پرویز پرستویی)، فیلمبردار تلویزیون، را روایت می کند که بسیار از جبهه و جنگ می‌ترسد. « مشکینی » برای اینکه بتواند از صندوق تلویزیون وام بگیرد تا خانهٔ نیمه‌ساخته‌اش را تکمیل کند، باید برای فیلمبرداریِ فیلمی مستند از اسرای عراقی به منطقهٔ جنگی برود. « صادق» شبانه وصیتی تنظیم می‌کند و فردا صبح به‌همراه آقای کمالی (محمود عزیزی) عازم منطقه می‌شود و صادق برای اینکه پایش به جبهه و منطقهٔ جنگی و خط مقدم نرسد، حوادث عجیب و غریبی رقم می‌زند…

لیلی با من است را می توان اولین فیلم کُمدی سینمای ایران دانست که فضای آن نه زندگی شهری بلکه میدان جنگ ایران و عراق است.این فیلم به دلیل ساختار شکنی خود در نمایش چهره پر شور و زنده فضای جنگ و دوران دفاع مقدس بسیار مورد توجه منتقدان و مردم قرار گرفت.

فیلم بدون اینکه در ورطه ابتذال و هزل گویی بیفتد به خوبی توانسته طنز فاخر مورد نظر فیلمساز را در فیلم پیاده کند و تحول شخصیت فیلم هم نه مانند برخی از فیلم های مشابه قبل و بعد از خود به صورت ناگهانی، بلکه به به صورت تدریجی صورت می گیرد. تحولی که تماشگر هم به خوبی آن را درک و قبول می کند. از طرفی دیگر « لیلی با من است » توانست پرویز پرستویی را به عنوان بازیگری فاخر در سینمای کُمدی به صنعت سینمای ایران معرفی کند.

این فیلم ، برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه از چهاردهمین جشنوارهٔ فیلم فجر ۱۳۷۴ و دو نامزدی در رشته های بهترین بازیگر نقش دوم مرد در همین جشنواره شد.

4-مرد عوضی(1376)

« مرد عوضی» فیلمی به کارگردانی محمدرضا هنرمند و محصول سال ۱۳۷۶ است. پرویز پرستویی که دو سال قبل از این فیلم با فیلم لیلی با من است، جای خود را در سینمای کُمدی ایران باز کرده بود در این فیلم بازی می کند. ماجرای فیلم داستان خسرو پذیرش، مخترع یک پودر جادویی لباسشویی را روایت می کند که به یک کارخانه تولید پودر می‌رود تا با دیدن مدیرعامل، اختراعش را به تولید برساند.اما بر اثر حادثه ای جای وی با مدیرعامل کارخانه عوض می شود...

« مرد عوضی» یکی از فیلم هایی بود که در سال 76 و آغاز دوران جدید تغییر سیاست های فرهنگی کشور و به تبع آن سینما، ساخته شد و مورد توجه بسیاری قرار گرفت. برخی از شوخی های فیلم که برای اولین بار در سینمای ایران و با توجه به کُمدی موقعیت دیده می شد به شدت مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت و فیلم از نظر تجاری یکی از آثار موفق آن سال به شمار می رود. فیلم از نظر منتقدان هم مورد توجه قرار گرفت و فرهاد توحیدی برای این فیلم کاندیدای بهترین فیلمنامه از جشن خانه سینما شد.

3-مهمان مامان(1383)

مهمان مامان به کارگردانی داریوش مهرجویی و با بازی بازیگرانی مانند گلاب آدینه، پارسا پیروزفر، امین حیایی و حسن پورشیرازی برگرفته از داستان«  مهمان مامان» نوشته هوشنگ مرادی کرمانی ساخته شده است. فیلم روایت ورود مهمانان سرزده ای به خانه خانواده ای از اقشار پائین جامعه است و تلاش این خانواده برای پذیرایی در خور توجه از این مهمانان ناخوانده است. به همین دلیل همسایگان دست به دست هم می‌دهند تا آبروی صاحبخانه را حفظ کنند...

«مهمان مامان» را می توان یکی از بهترین فیلم های داریوش مهرجویی دانست. مهرجویی توانسته بازی متفاوتی از بازیگران خود در این فیلم بگیرد که بیش از همه پارسا پیروزفر در نقشی متفاوت در این فیلم می درخشد. داستان و مضمون فیلم هم به راحتی می تواند با تماشاگر ارتباط برقرار کند و تماشاگر به راحتی مناسبات و داستان فیلم را قبول می کند.

فیلم علاوه بر موفقیت تجاری از نظر هنری هم مورد استقبال قرار گرفت و برنده جایزه بهترین فیلم بیست و دومین جشنواره فیلم فجر را دریافت کرد.

2- مارمولک(1382)

فیلم « مارمولک»به کارگردانی کمال تبریزی، تهیه ‌کنندگی منوچهر محمدی و با بازی پرویز پرستویی یکی از جنجالی ترین و پرفروش ترین فیلم های کُمدی تاریخ سینمای ایران به حساب می آید. نگاه متفاوت این فیلم به موضوع روحانیت باعث شد که فیلم به شدت مورد توجه قرار بگیرد.

داستان فیلم روایت سارقی به نام رضا مثقالی (پرویز پرستویی) معروف به رضا مارمولک که بارها دستگیر و زندانی شده، اما در آخرین دستگیری، اتهام او سرقت مسلحانه است. « رضا» را به زندانی تحویل می‌دهند که رئیس آن مردی بسیار سختگیر و انعطاف‌ناپذیر است. او عقیده دارد زندانیان را به زور هم که شده باید وادار به درستکاری کرد تا به بهشت بروند. « رضا » در حادثه‌ای مجروح می‌شود و به بیمارستان خارج از زندان منتقل می‌شود. در آنجا لباس یک روحانی بیمار را می‌رباید و در لباس روحانیت موفق به فرار از بیمارستان می‌شود. او با مصونیتی که در لباس تازه پیدا کرده به یک شهرک مرزی می‌رود تا از این طریق و با گذرنامه جعلی از کشور خارج شود؛ اما با روحانی ای که قرار بوده به عنوان امام جماعت به آن روستا اعزام شود اشتباه گرفته می‌شود و امامت جماعت مسجد روستا را برعهده‌اش می‌گذارند. او با شیوه‌های خودش مردم را موعظه و راهنمایی می‌کند و چندین بار اعمال خلافکارانه اش به سوءتعبیر نیکوکاری قلمداد می‌شود...

«مارمولک» را می توان اولین فیلم کُمدی سینمای ایران پس از انقلاب دانست که موضوع خود را روحانیت قرار می دهد.در واقع تا پیش از فیلم مارمولک، تنها فیلمی که با محوریت روحانیت ساخته شده بود فیلم زیر نور ماه به کارگردانی رضا میرکریمی در سال 1380 بود که علیرغم ارزش هنری خود مهجور ماند. اما مارمولک توانست علیرغم جنجال ها و برخی از محدودیت هایی که در زمان اکران خود با آن رو به رو شد، فروش تجاری بالایی داشته باشد. علیرغم اینکه پایان بندی شتاب زده فیلم به مذاق بیشتر منتقدان خوش نیامد اما فیلم به طور کلی نقد های خوبی دریافت کرد.

پرستویی برای این فیلم تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم مارمولک از جشن دنیای تصویر در سال 82 و جایزه ویژه هیئت داوران برای فیلم مارمولک از جشنواره فیلم فجر را در همان سال به دست آورد. علاوه بر این خود فیلم هم برنده سیمرغ بلورین جایزه ویژه هیئت داوران و برنده سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران در جشنواره فیلم فجر شد.

1-اجاره‌نشین‌ها(1365)

اجاره نشین ها فیلمی به کارگردانی و نویسندگی داریوش مهرجویی محصول سال ۱۳۶۵ است که در سال و اکران ویژه نوروز ۱۳۶۶ به نمایش عمومی در آمد. عزت الله انتظامی، اکبر عبدی، حمیده خیرآبادی و رضا رویگری بازیگران اصلی این فیلم هستند.

فیلم داستان یک آپارتمان در حاشیه شهر تهران که مالکش درگذشته و بدون وارث مانده را روایت می کند. اداره امور آپارتمان و مستاجرها را مباشر مالک درگذشته که خود نیز ساکن همین ساختمان است به عهده گرفته و قصد دارد با همکاری یک مشاور املاک محلی ملک را تصاحب کند. علیرغم اینکه آپارتمان فرسوده و نیازمند تعمیرات اساسی است ولی عباس آقا که مباشر وارث درگذشته است (عزت الله انتظامی) نه خود وظیفه تعمیرات را به عهده می‌گیرد و نه به دیگر ساکنان اجازه انجام این کار را می‌دهد. در این ساختمان هر یک از ساکنان به دنبال به کرسی نشاندن حرف و نظر خود هستند و این امکان تفاهم بر سر چگونگی تامین هزینه‌های تعمیرات را از بین می‌برد و اتفاقات تازه ای به وجود می آید...

اجاره‌نشین‌ها در زمانی ساخته شد که فیلم‌های کلیشه‌‌ای و شعاری سینمای ایران را تصاحب کرده بودند و سینمای کُمدی جای چندانی در سینمای آن سال ها نداشت. اما اکران بسیار موفق فیلم در اوج جنگ تحمیلی و تبدیل شدن آن به پرفروش ترین فیلم سال را به همراه داشت.

شخصیت های فیلم با بازی بسیار خوب بازیگران بهر کدام به نوعی نماد بخشی از جامعه ایران را تشکیل می دهند و به خوبی در فیلم جا افتاده اند. فیلم سال ها بعد از نظر منتقدان مجله فیلم در یک نظر سنجی که از سوی این مجله انجام شد به عنوان بهترین فیلم کمدی تاریخ سینمای ایران شناخته شد. علاوه بر این فیلم لوح زرین بهترین صدا برداری از پنجمین جشنواره فیلم فجر در سال 1365 را به دست اورد و در بخش های کارگردانی و فیلمنامه هم نامزد جایزه شد.