بهترین تراز مقاوت برای موزه‌ها تراز بلادرنگ است

اکثر موزه هایی که در تهران وجود دارد قدمتی بالا دارند و روی گسل‌های تهران واقع شده‌اند. کاخ گلستان از جمله موزه هایی به شمار می رود که در یکی از مناطقی تهران با بافت قدیمی ساخته شده و قدمتی ۴۴۰ سال دارد. چنین موزه‌ها که قدمت زیادی دارند در سطح تهران اندک نیستند در این میان تنها راهکار اساسی که به حفظ آثار تاریخی کمک می‌کند مقاوم‌سازی موزه‌ها است. « فریبرز ناطقی الهی » استاد پژهشگاه زلزله‌شناسی، درباره شدت تخریب ساختمان‌ها در مناطقی که روی خط گسل قرار دارند به «دیباچه» می‌گوید: ساختمان‌های موجود در تهران چه در زمان قدیم و چه در حال حاضر ممکن است روی نقشه قواعد زلزله را رعایت کرده باشند اما در عمل برعکس اجرا شده، و یقینا می‌توان گفت در این مناطق آسبیب پذیری بسیاری پیش بینی شده که موجب نگرانی می‌شود. او می‌گوید: موزه‌ها به دلیل نگهداری ثروت پیشین کشور باید از ساختار مهندسی بالایی برخوردار باشد، عموما تراز ایمنی که برای موزه‌‌ها باید رعایت شود تحت عنوان استفاده بلادرنگ است. ناطقی می‌گوید: ساختمان موزه‌ باید دارای پایداری قوی باشد تا هنگام وقوع زلزله، لرزشی در این محدوده حس نشود، برای مثال اتاق عمل‌ها طبق تراز بلادرنگ ساخته می‌شود به گونه‌ای که زمین‌لرزه رخ می‌دهد تجهیزات موجود در این اتاق کوچک‌ترین حرکت و جابه‌جایی ندارد. وی می‌گوید: چند موزه‌ایی که از آن‌ها بازدید داشته‌ام به خصوص ساختمان‌‌ های قدیمی از اصول مهندسی خوبی برخوردار نبوده است. این زمین شناس می‌گوید: تا کنون برای مقام‌سازی موزه‌های موجود در ایران اقدامات صورت نگرفته، البته باید گفت که بحث‌های زیادی در این زمینه پیش آمده اما به دلیل هزینه بالا عملا کار جدی صورت نگرفته است. او می‌گوید: اگر زلزله‌ بزرگی  در تهران رخ دهد قطعا طی 10 الی 20 ثانیه تمام آثار تاریخی موجود با خاک یکسان می‌شود و این تخریب به مقاومت موزه‌ها مربوط می‌شود.

موزه‌های مقاوم هم وجود دارد

گرچه که بسیاری از موزه ها در تهران قدمت بسیار دارند و زمان ساختشان به صده‌ها یا دهه‌های گذشته می‌رسد اما هستند موزه‌هایی که به تازگی طبق اصول مهندسی پی‌ریزی شده باشند. با این حال اما مهم‌ترین چالش میراث فرهنگی تهران مقاوم‌سازی موزه‌هایی است که از ساخت آنها سال‌ها می‌گذرد و خود بخشی از میراث و گذشته 7000 ساله تهران را تشکیل می‌دهند. « محمدرضا کارگر» مدیر کل امور موزه‌ها، درباره مقاوم‌سازی موزه‌ها به «دیباچه» می‌گوید: موزه‌هایی که اخیرا ساخته شده دارای مقاومت و استانداردهای لازم است، اما در مورد موزه‌های که قبل از انقلاب ساخته شده می‌توان گفت تا حدودی مقاومت کمتری در مقابل زلزله دارند. او می‌گوید: در راستای مقاوم‌سازی موزه‌ها تا کنون اقداماتی هم صورت گرفته و موزه‌های که قدمت 70 یا 80 ساله دارند در حال مقاوم‌سازی هستند.

حادثه خبر نمی‌کند

وقوع زلزله ناگهانی است و هیچ کسی تا کنون نتوانسته زلزله‌ای را پیش‌بینی کند. بنابراین مقاوم‌سازی بناها و ساخت مخازن نگهداری از آنها مهم‌ترین شرط بقای میراث کهن ما است. ساخت مخازن اما یکی از راه‌حل‌هایی است که سازمان میراث فرهنگی بیش از مقاوم‌سازی موزه‌ها دنبال می‌کند.

«کارگر» در رابطه با ساخت مخزن برای نگهداری اشیاء تاریخی می‌گوید: در تمام شهرهای ایران که موزه در آن محدوده قرار دارد یک مخزن برای نگهداری آثار باستانی وجود دارد،با این حال هر ساله مخزن‌های متعدد دیگری هم افتتاح می‌شود. وی می‌گوید: در حال حاضر برخی استان‌های کشور در حال تامین مخازن امن هستند، البته باید گفت شهرهایی که کمتر مورد تهدید زلزله واقع شدند در الویت اصلی ساخت مخزن قرار نمی‌گیرند، اما استان‌هایی که خطر بیشتری تهدیدشان می‌کند تمام مخزن‌های آن محدوده یا افتتاح شده یا در حال برسی قرار گرفته است.

کاخ گلستان را دست‌کاری نکنید!!

همان‌طور که قبلا هم اشاره شد کاخ گلستان یکی از بناهای تاریخی است که قدمت بالایی دارد. اما نکته‌‌ قابل توجهی وجود دارد که به نوسازی این بنا مربوط می‌شود، عده‌ای برا این باوند که نباید بافت تاریخی کاخ گلستان را تغیر داد چرا که هرگونه تغییر باعث می‌شود ارزش هنری کاخ گلستان از بین رود.در همین راستا « کارگر » می‌گوید: اگر موزه‌های موجود در کشور در برابر زلزله مقاومت نداشته باشند جزء بناهای تاریخی محسوب می‌شوند، برای مثال کاخ گلستان که مربوط به دوره قاجار است به موزه تبدیل شده و نکته‌ای که وجود دارد این است که چطور می‌توان مقاوم‌سازی این موزه‌ را انجام داد؟ عده‌ای بر این باورند که چون کاخ گلستان روی خط گسل قرار ندارد نیازی به مقاوم‌سازی ندارد، از طرفی دیگر برخی معتقدند که این بنا قدمت زیادی دارد ممکن است با دخالت دربافت آن ارزش هنری بنا از بین می‌رود ،در این صورت نباید اقدامی برای مقاوم‌سازی کاخ گلستان انجام شود. وی می‌گوید: این چنین موضوع‌ها به کاخ گلستان بسنده نمی‌کند و باید هر کدام از موزه‌ها به طور جداگانه کارشناسی شود، که خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی در این امر همیشه ثابت قدم است.