به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه دیباچه،امروز در سومین قسمت از بسته هفتگی گردشگری به سراغ مجموعه «گنجعلی خان» که یکی دیگر از اماکن دیدنی شهر کرمان است می رویم .

مجموعه گنجعلی‌خان کرمان دارای چندین بنای مختلف است که از عهد صفوی به یادگار مانده است. این مجموعه به همت گنجعلی خان که حاکمی در دوران شاه عباس صفوی بود، ساخته شد. مجموعه گنجعلی‌خان کرمان،۲۶اردیبهشت۱۳۴۷ثبت ملی شده است.

میدان گنجعلی خان به شکل مستطیل است، مجموعه‌ای از عناصر شهر را به دور خود جمع کرده است. بازار گنجعلی‌خان این مجموعه، همچون سایر بازارهای سنتی ایران، معماری دیدنی و جذابی دارد که صرف قدم زدن در آن تجربه‌ای لذت‌بخش را برایتان به ارمغان می‌آورد. حمام این مجموعه نیز اکنون به موزه مردم‌شناسی کرمان تبدیل شده و در کنار بازدید از موزه، زیبایی بنا نیز بسیار دیدنی و ستودنی است. ضرابخانه گنجعلی‌خان که اکنون به موزه سکه تبدیل شده است، مجموعه‌ای از سکه‌های قدیمی را در کنار هم جمه کرده تا پذیرای علاقه‌مندان باشد.

لازم به ذکر است که سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی می باشد.

در ادامه به معرفی هریک از این بناها به صورت جداگانه خواهیم پرداخت:

میدان

از آثاری که از مجموعه گنجعلی خان بر جای مانده، میدانی در بخش مرکزی شهر کرمان است که در حاشیه بازار بزرگ واقع شده و همانند میدان‌های نقش جهان در اصفهان و یا میرچخماق در یزد، در اطراف خود بعضی از عناصر شهری را گرد آورده است.در۳ضلع میدان گنجعلی خان بازار واقع شده و در ضلع دیگرش سرای گنجعلی خان قرار دارد.وجود حمام، آب انبار، ضرابخانه و همجواری با بازارها و چهار سوق، این مجموعه به هم تنیده را کامل کرده است. طاق نماهای آجری، کاشیکاری، فضای سبز، حوض آب و دیگر آثار دیدنی، بر زیبایی این میدان افزوده‌اند.

بازار

بازار بین چهارسوق و بازار اختیاری است؛ و در بخش جنوبی میدان گنجعلیخان قرار گرفته و در سمت راست این بازار حمام تاریخی و زیبای گنجعلی خان و هجده مغازه قرار دارند و در سمت چپ آن طاق نماهایی طراحی شده‌اند که منظره زیبایی را نشان می‌دهند در زیر این طاق نماها دستفروشان به کار مشغول هستند و جمعاً۱۶طاق‌نما این بازار را به میدان مربوط می‌سازند. (در انتهای بازار گنجعلیخان بازار زرگری قرار دارد که به قیصریه معروف است)

مسجد

این بنا در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلی خان کرمان واقع گردیده و بخشی از مجموعه گنجعلی خان است که حدود سال۱۰۰۷ه‍.ق توسط گنجعلی خان - حاکم منصوب شاه عباس صفوی- ساخته شده و به نظر می‌رسد که نمازخانه کاروانسرای بزرگ مجموعه یا مدرسه مجاور بوده است. کف ایوان سنگی است و بر بالای در چوبی آن، کتیبه‌ای سنگی با این عبارات نصب شده است: " شکر که از دولت شاه عباس شاه آنکه جهان گشت ز عدلش بهشت گنج علی خان شده در سبع والف بانی این مسجد طاعت سرشت".

حمام

بر سردر حمام گنجعلیخان، که بخشی از نقاشیهای عهد صفوی آن به تازگی مرمت شده، کتیبه شعری به خط نستعلیق بر سنگ مرمر حک شده که مصرع آخر آن سال ساخت بنا را با تبدیل به حروف ابجد نشان می‌دهد: «کسی نداده نشان در جهان چنین حمام» (سال۱۰۲۰ه‍. ق)

مدرسه

مدرسه و کاروانسرای گنجعلیخان یکی از حوزه‌های علمیه مشهور کرمان است. این بنا در ضلع شرقی میدان گنجعلی خان واقع شده و روزگاری مدرسه‌ای پر رونق بوده که بعدها به کاروانسرا تبدیل گردیده است. بر کاشی‌های کتیبه سر در آن تاریخ۱۰۰۷ه‍.ق مطابق با۱۵۹۸میلادی نقش بسته و معمار آن محمد سلطانی یزدی بوده است. بر اساس منابع موجود آقا محمدخان قاجار این مدرسه را تخریب کرده است و در حال حاضر تبدیل به دانشکده هنر شده است.

ضرابخانه

ضرابخانه از بناهای مجموعه گنجعلیخان و در ضلع شمالی میدان است. این بنا بین سالهای۱۰۰۷الی۱۰۳۵به دستور گنجعلیخان حاکم کرمان ساخته شده‌است. تزئینات داخلی بنا گچ بری به شکل آجر کاذب است. بند آجرها به رنگ اخرایی است. بنا گنبدی بلند دارد و در رأس آن کلاه فرنگی قرار گرفته که بخشی از نور داخل را تأمین می‌کند. پلان بنا مربعی است و۴ایوان و۴غرفه در اطراف دارد. قوسها تیزه دار و طاق‌نما ضربی است. در کف بنا و در زیر نورگیر حوض مربع شکلی قرار دارد که انعکاس نور در آن بر زیبایی بنا می‌افزاید. سردر بنا کاملاً ساده و تزئین آن آجرکاری گچی است. در زمان تعمیر بنا تعدادی سکه مسی و قطعات فلزی متعلق به ضرب سکه بدست آمده که تأییدی بر کاربرد بنا برای ضرابخانه‌است. این بنا از سال۱۳۷۰هم‌زمان با بزرگداشت خواجوی کرمانی به عنوان موزه سکه افتتاح شد. سکه‌های ادوار مختلف تاریخ از جمله اشکانیان، ساسانیان، عرب ساسانی، اموی، عباسی، گورکانی، تیموری، آل مظفر، آل مکرم، آق قویونلو، قراقویونلو، ایلخانی، صفوی، افشار، افغان‌ها، زندیه، قاجار، پهلوی و همچنین اسکناسهایی از قاجار و پهلوی در آن وجود دارد.

آب انبار

گنجعلی خان این آب‌انبار را به اسم پسر خود علیمردان خان نامیده‌است.

برای دسترسی به مجموعه گنجعلی‌خان می‌توانید به مرکز قدیمی شهر کرمان مراجعه کنید.